به گزارش مشرق، دغدغه‌ی حفظ محیط زیست و به تبع آن حل مشکلات و معضلات آن، همواره یکی از دغدغه‌های رهبر انقلاب بوده است. از نظر ایشان، «مسأله‌ى محیط زیست یا حفظ منابع طبیعى، مسأله‌اى تجمّلاتى و درجه‌ى دو نیست؛ یک مسأله‌ى حیاتى است.» ایشان در دیدار با مسئولان محیط زیست، منابع طبیعی و فضای سبز نیز درباره‌ی این موضوع به تفصیل سخن گفتند.
* عده‌ای از تحلیلگران در تحلیل انقلاب اسلامی، بیشتر به وجه سیاسی آن توجه دارند و سایر وجوه آن را نادیده می‌گیرند. به نظر شما، آیا انقلاب اسلامی حوزه‌ها و سطوح دیگری هم دارد که باید به آن‌ها توجه کرد؟
قبل از انقلاب وقتی مبارزه را شروع کردیم، یکی از بحث‌های جدی ما با مردم این بود که اگر نظام اسلامی مستقر شود، زندگی مادی و معنوی بهتری برای مردم فراهم می‌کند. در کشور اسلامی ما که قرآن و عترت برای مردم اهمیت دارد، توقع مردم هم همین است. امام و همه‌ی کسانی که در حال مبارزه با طاغوت بودند نیز همین خواسته را داشتند.
در سال ۵۷ جهان دوقطبی بود و هر اتفاقی در این کره‌ی خاکی، فقط در سایه‌ی قدرت آمریکا و شوروی می‌افتاد. با وجود این، انقلاب اسلامی در حیاتی‌ترین و اساسی‌ترین موقعیت جغرافیای، با ایده‌های خوبی رخ داد. مسلم بود که بعد از انقلاب، دشمنی‌ها و فشارهایی، ما را در رسیدن به اهدافمان بازمی‌دارد که تا به امروز ادامه دارد. البته ما قطعاً ضعف مدیریت هم داشته‌ایم.
غرضم این است که با همه‌ی این بحث‌ها، مردم ما بدانند تلاش ما این بوده که هرکسی در چارچوب نظام اسلامی است (فارغ از سلیقه‌ها، گرایش‌ها و مذاهب مختلف)، باید انسانیت و آزادگی و رشد و آگاهی او تضمین شود. پس نمی‌توانیم بگوییم انقلاب اسلامی فقط به بُعد سیاسی توجه دارد، بلکه حتماً به زندگی مردم هم توجه می‌کند.
امروز نظام اسلامی نسبت به حوزه‌ی تربیت، سلامت، اشتغال و غیره توجه دارد و برای آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کند. در بعضی از بخش‌ها توانسته موفق باشد و شاید در بعضی از بخش‌ها موفقیت کامل پیدا نکرده است. من مدعی‌ام که هر کشور دیگری (غیر از نظام اسلامی) اگر تا این حد تحت فشار دشمنان قرار گرفته بود، امکان حیات نداشت. ما نه تنها امکان حیات پیدا کردیم، بلکه امروز قدرت مؤثر هستیم. البته مشکلاتی هم داریم و حتماً باید تلاش کنیم تا رفع شود.
بدون شک مهم‌ترین هدف ما رسیدگی به زندگی مادی و معنوی جامعه است و باید در بعضی از زمینه‌ها توجه به موضوعات مادی را هم (نسبت به معنویت)، در اولویت قرار بدهیم، چون لازمه‌ی یکدیگرند؛ همان‌طور که اگر نیاز اقتصادی افراد تأمین نباشد و دغدغه‌ی آن را داشته باشند، حتماً در حوزه‌ی تربیتی، فرهنگی و روحی و روانی دچار مشکل می‌شوند.
* محیط زیست یقینا یکی از موضوعات مهم برای هر جامعه‌ای است، نسبت محیط زیست را با اهداف و مقاصد انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این دو با هم نسبتی مستقیم دارند؟
محیط زیست امروز یک موضوع جهانی است و جوامع و کشورهای مختلفی به آن توجه کرده‌اند. البته قدرت‌های بزرگ صنعتی دنیا نابرابری و بی‌عدالتی فراوانی برای جامعه‌ی امروز بشریت ایجاد کرده‌اند. مخصوصاً در عصر فراصنعتی و نیمه‌ی دوم قرن بیستم، آن‌ها با توسعه‌ی بی‌رویه‌ی صنعت، آسیب‌هایی جدی به محیط‌زیست وارد کردند. این بحث به‌قدری اهمیت یافته است که خود آن‌ها دچار مشکلاتی شده‌اند و آسیب‌هایی به خودشان وارد شده است.
این کشورها به‌جای اصلاح روش خود، مراکز تولید را از شهرها و کشورهای خودشان به کشورهای جهان سوم منتقل کردند. تغییرات آب‌وهوایی و حجم آسیب به محیط زیست به‌قدری گسترده است که امروز آسیب آن، دامن همه را گرفته است. این‌ها خسارت جبران‌ناپذیری است که فرهنگ سرمایه‌داری به بشر تحمیل کرده و مشکلاتی جدی و اساسی پیش آورده است.
طبیعتاً ما هم از این موضوع مستثنا نیستیم و آسیب‌هایی هم به ما وارد می‌شود. بخشی از آسیب‌های ما تحت تأثیر جهان اتفاق افتاده است. ما در کمربند خشک کره‌ی زمین قرار گرفته‌ایم و به نظر می‌رسد با این مشکلات اقلیمی و تغییرات آب‌وهوایی، هرچقدر جلوتر می‌رویم، خشکسالی و آسیب‌های محیط‌زیست بیشتر می‌شود. حال به این موضوع برگردیم که باید چه کاری برای مقابله با این وضعیت انجام دهیم.
ما باید مطمئن باشیم که امکان ندارد توسعه‌ی پایدار در کشور، بدون توجه به موضوع محیط زیست، صورت بگیرد. ما در جمهوری اسلامی، هنگام نگارش سند، استراتژی آینده را دنبال می‌کنیم؛ یعنی استراتژی‌های حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و محیط‌زیستی. پس موضوع محیط‌زیست به‌قدری برای ما مهم است که در کنار فرهنگ، امنیت و مسائل اقتصادی و اجتماعی مطرح می‌شود.
* لطفاً راجع‌به اهمیت آن توضیح بدهید. آیا این کار در ساختار جمهوری اسلامی انجام می‌شود؟
بله، با تأکیدات سند چشم‌انداز و به تبع آن، برنامه‌های دیگر. همچنین مقام معظم رهبری هم در سیاست‌های کلان، بر موضوعات محیط‌زیستی تأکید و آن را ابلاغ کرده‌اند. ممکن است در اجرای آن ضعف‌هایی داشته باشیم، ولی نباید هیچ پروژه‌ی عمرانی و توسعه‌ای را بدون توجه به موضوعات محیط‌زیست انجام بدهیم.
در فرهنگ اسلامی هم بر این موضوع تأکید شده است. حفظ جنگل‌ها و توجه به حیوانات جزء موضوعات جدی مورد توجه اسلام است. همچنین سلامت سه عنصر مهم هوا، زمین و آب در کشور ما، که در واقع کشور خشکی است، اهمیت دارد. به‌عنوان مثال، متوسط بارندگی در تهران کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر است. میانگین بارندگی در جنوب تهران حدود ۱۵۰ میلی‌متر، شمال تهران حدود ۲۷۰ میلی‌متر و وسط شهر ۲۳۰ میلی‌متر در سال است.
در واقع موقعیت تهران که کنار البرز است، نیمه‌خشک محسوب می‌شود و با استفاده از فضای سبز و جلوگیری از آلودگی هوا، باید به آن توجه کنیم. پس نمی‌توان به توسعه‌ی پایدار بدون توجه به سلامت آب، خاک و هوا دست یافت. باید منابع زیرزمینی را حفظ کنیم، چون اساس کار است.
* یکی از موضوعاتی که در سال‌های اخیر مورد تأکید رهبر انقلاب بوده، موضوع اقتصاد مقاومتی است. از این منظر، چه اقداماتی را می‌بایست در حوزه‌ی مسائل مرتبط با محیط‌زیست انجام بدهیم؟
ببینید ما روزی هشت هزار تن زباله تولید می‌کنیم. اگر واقعاً از زاویه‌ی اقتصاد مقاومتی و درون‌زا به آن نگاه کنیم، می‌توانیم آن را به دو هزار تن در روز کاهش بدهیم که کاملاً نیازمند فرهنگ‌سازی است. از طرف دیگر، در حوزه‌ی صنایع نیز نیازمند بسته‌بندی درست هستیم. ما هیچ‌وقت نمی‌گوییم که مردم کم‌مصرف کنند. مردم باید خوب مصرف کنند، اما بخش صنعت باید در بخش بسته‌بندی، کارش را به‌درستی انجام دهد.
مثلاً یکی از کارهایی که در این بخش دنبال می‌کنیم، تبدیل کردن زباله است. بخشی از این‌ها ثروت ملی ماست. زباله‌ی خشک قابل تبدیل شدن و معروف به طلای کثیف است. بخشی از آن‌ها کاغذ و بخشی شیشه‌اند. قسمتی از این زباله‌ها، قابل بازیافت هستند. اگر ما به این نکات دقت نکنیم، همه‌ی این‌ها در طبیعت دفع می‌شوند و از بین نمی‌روند. ظاهراً طول عمر بطری آب بیش از شصت سال است.
در حوزه‌ی اقتصاد مقاومتی باید از مصرف بی‌رویه جلوگیری کنیم. من آماری می‌دهم که شاید برایتان جالب باشد. نیسان‌های وانت (زامیادها) تقریباً هر صد کیلومتر، بیست الی بیست‌ودو لیتر بنزین مصرف می‌کنند و بیشترین آلودگی را هم ایجاد می‌کنند. حدود پانصد هزار نیسان وانت در کشور وجود دارد که اگر ضرب و تقسیم کنید، به این نتیجه می‌رسید که اگر همه‌ی این‌ها جمع شوند و حقوق آن‌ها را بدهیم و کار نکنند، مقرون‌به‌صرفه‌تر است. پس نگاه محیط‌زیستی به موضوعات مصرف، در کنار اینکه توسعه را پایدار می‌کند، هزینه‌ها را هم کاهش می‌دهد. در موضوع آب هم همین مسئله صادق است.
اگر اشتباه نکنم، در سیستم غرقابی، چند هزار لیتر آب برای یک کیلو برنج مصرف می‌کنیم. این آب بعد از اینکه از مزرعه بیرون می‌آید، به‌خاطر اینکه مصارف متعدد کود شیمیایی داریم، آلوده می‌شود و قابل بازیافت نیست. سپس به رودخانه و دریا می‌ریزد و تبعات سوئی دارد. پس محیط‌زیست با صرفه‌جویی و اقتصاد مقاومتی و پایین آوردن هزینه‌ها، رابطه‌ای مستقیم دارد.
ما حتی معتقدیم تولید بعضی از اقلام کشاورزی که جنبه‌ی غذایی حیاتی و ضروری برای ما ندارند، منطقی نیست و با کمبود آب فعلی، شاید بهتر باشد برخی از آن‌ها را وارد کنیم. اما بعضی از اقلام دیگر چون حیاتی هستند، مهم نیست که تولیدشان به چه قیمتی تمام می‌شود. امنیت غذایی ما اقتضا می‌کند این محصولات را کشت کنیم.
* با همه‌ی تأکیداتی که وجود دارد، ما در حال حاضر با مشکلات زیست‌محیطی مثل آلودگی هوا، کمبود آب، فضای سبز و انقراض برخی گونه‌های حیوانی روبه‌رو هستیم. چه اقداماتی در این زمینه انجام داده‌ایم؟
من چند نمونه از تأکیدات رهبر انقلاب می‌گویم تا توضیح دهم که در نظام اسلامی، چه نگاهی نسبت به این موضوع وجود دارد. من روزهای اول که توفیق خدمت در اداره‌ی پلیس را پیدا کردم، خدمت آقا رسیدم و ایشان توصیه‌ی مهمی به من کردند. زمانی هم که به شهرداری آمدم، توصیه‌ی مهمی به من کردند. در طول پانزده سال گذشته، در این دو سازمان شاهد بودم در همه‌ی نشست‌ها و ملاقات‌های خصوصی و کاری، این موضوعات همچنان دغدغه‌ی ایشان بوده است.
وقتی که در نیروی انتظامی بودم، ایشان اشاره کردند که امنیت و آبروی مردم در دست شماست. در نظام اسلامی، شما به‌عنوان کسی که می‌خواهید امنیت عمومی را برقرار کنید، حق ندارید نگاه کنید که سلیقه‌ی مردم چیست؛ یعنی نباید برایتان مهم باشد که چه کسی شب تا صبح عبادت خدا را کرده و چه کسی شب تا صبح معصیت خدا را کرده است. هرکدام از این انسان‌ها چه عبادت و چه معصیت خدا را کرده باشند، خورشید صبح نورش را به هر دوی این‌ها می‌تاباند.
ایشان فرمودند که امنیت حکم نور خورشید را دارد. فارغ از اینکه هرکس چه سلیقه، گرایش، دین و مذهبی دارد، همین که در سایه‌ی نظام اسلامی است، باید امنیت او برقرار شود. ممکن است کسی هم جرم کرده باشد. شما باید آن فرد را به‌اندازه‌ی جرمش از نظر قانونی مجازات کنید. مثلاً اگر در خانواده‌ای پدر خطایی کرده باشد، چه دلیلی دارد که موضوع به‌قدری شایعه پیدا بکند که فردا صبح پسرش در مدرسه آسیب ببیند؟ همین موضوع را در مسائل محیط‌زیست هم داریم.
* در حقیقت گستره و دایره‌ی شمولیت نظام اسلامی و ولی‌فقیه نسبت به جامعه، فراتر از صرفا دینداران است.
بله، همین‌طور است. بگذارید نمونه‌های دیگری هم برایتان بگویم. من روزی که در شهرداری توفیق خدمت پیدا کردم، ایشان بر دو موضوع مهم تأکید کردند و بدون استثنا در هر ملاقاتی آن را تکرار کردند که عبارت است از توجه به محیط‌زیست و حفظ فضای سبز و جلوگیری از گسترش شهر تهران و انسداد ساخت‌وساز در ارتفاعات البرز. واقعاً تهران به این کوه تکیه داده است و محیط‌زیست این شهر همان ارتفاع پشت سر ماست.
همه‌ی شهرهای بزرگ دنیا یا نقطه‌های جمعیتی بدون شک باید به یک عنصر طبیعی تکیه کنند؛ یعنی باید کنار دریا یا رودخانه‌ای عظیم یا کوه بزرگی قرار بگیرند. عنصر طبیعی در شهر تهران ارتفاعات البرز است که همه‌ی شهر پای آن نشسته و از نعمت آن برخوردار است. آقا می‌فرمودند که نباید بگذارید به کوه‌های البرز آسیبی برسد. البته متأسفانه در ساخت‌وسازها به‌خاطر مشکلات، ضعف قوانین و ضعف نگرش‌ها و منافع شخصی، قطعاً بخشی از فضای سبز آسیب دیده است.
نمونه‌ی دیگر اینکه یکی از کارهای ورزشی آقا، پیاده‌روی و کوهنوردی است. آقا در موارد فراوانی در راهپیمایی‌ها و کوهنوردی‌ها، مشکلات را پیگیری می‌کنند و تذکر می‌دهند. من خاطرم هست که در بخش غربی ارتفاعات البرز، گروهی مشغول راه‌سازی بودند و خاک‌ها را از بالا ریخته بودند و به بخشی از درخت‌های کف دره آسیب زده بود. آقا فرمودند وقتی دیدم خاک، تنه‌ها و شاخه‌های درخت را گرفته است احساس خفگی به من هم دست داد چرا این موجود زنده را زیر خاک دفن می‌کنیم؟ به هر قیمتی باید جلوی این کار گرفته شود. حتی اگر این باغ شخصی است، در حال آسیب زدن به محیط‌زیست عمومی است و شما نباید اجازه بدهید، این اتفاق بیفتد. پس ایشان با این حساسیت موضوعات را دنبال می‌کنند.
همچنین در ارتفاعات شرق تهران حدود هفتاد هکتار زمین وجود داشت که کاربری آنجا براساس طرح تفصیلی پهنه‌ی آر (R) بود. این پروژه مربوط به یکی از نهادها و ارگان‌های مرتبط با رهبری محسوب می‌شد. ایشان مستقیم و بدون هیچ ملاحظه‌ای دستور دادند که همه‌ی آن یکجا تبدیل به فضای سبز شود. الآن هم پارکی در آنجا احداث شده است.
در خصوص حراست از حیوانات هم نکته‌ای بگویم. یکی از موضوعات جدی در شرق تهران، نداشتن کمربندی است. همه از غرب و جنوب، به سمت شمال و مازندران می‌روند. در نتیجه، باعث آلودگی می‌شوند. کامیون‌ها مشکلات ایمنی و تصادفات را ایجاد می‌کنند. ما به این نتیجه رسیدیم که حتماً باید در آنجا کمربندی بزنیم. این کمربندی نمی‌تواند خیلی دور از شهر باشد. این مسیر از بخشی از مراکز نظامی و حیات‌وحش منطقه‌ی سرخه‌حصار عبور می‌کند. با نیروهای مسلح هماهنگ کردیم و پیش‌بینی‌های امنیتی این کار را کردیم تا آسیب امنیتی برای نیروهای نظامی قصر فیروزه نداشته باشد.
ما به خیال خودمان پیش‌بینی لازم را کردیم و طرح را خدمت ایشان فرستادیم تا مجوز بگیریم. آنجا مربوط به نیروهای مسلح بود و طبیعتاً ایشان باید اجازه می‌دادند. اما ایشان گفتند در اینجا از وسط پارک رد می‌شویم. پس تکلیف آهوهای اینجا چه می‌شود؟ یعنی ضمن آنکه به‌عنوان فرمانده‌ی کل قوا بحث امنیتی اتوبان را از حوزه‌ی مراکز نظامی در نظر بگیرند، به حیات‌وحش توجه کردند.
شانزده ماه زمان بُرد تا طراحی‌ها را عوض کردیم. در واقع، به‌گونه‌ای نظر ایشان را تأمین کردیم که وقتی کل این بزرگراه به ارتفاعات سرخه‌حصار می‌رسد، همه را تونل احداث کنیم. در واقع هزینه‌ی مضاعف را قبول کردیم تا مزاحمتی برای حیات‌وحش ایجاد نشود. قبل از اربعین، گزارش کامل را به ایشان دادیم و گفتند این طرح قابل قبولی است و من مطمئن شدم آسیبی به محیط‌زیست نمی‌خورد. شما می‌دانید که آقا چقدر به حل معضلات مردم توجه دارند و می‌خواهند اتوبان کشیده شود. با این حال، می‌گویند این هزینه و زمان را بپردازید تا به محیط‌زیست و زیست حیوانی آسیب نرسد. پس اهمیت کار روشن است.
خاطره‌ی دیگر اینکه ایشان فرمودند وقتی این درخت‌ها را می‌زنند، انگار اعضا و جوارح من را می‌زنند، دقت کنید این کار انجام نشود. وقتی باغبان می‌خواهند در محیط دفتر ایشان درخت‌ها را هرس کنند، ایشان با حساسیت دنبال می‌کنند که شاخه‌ی اضافی قطع نشود. واقعاً این حساسیت وجود دارد و ما هم وظیفه داریم این کار را پیش ببریم.
البته در تهران در حوزه‌ی محیط‌زیست با وجود همه‌ی توجهات و عنایات حضرت آقا، وضع خوبی نداریم. روزهای پاک به تعداد انگشتان یک دست در سال می‌رسد و واقعاً هوا ناسالم است. حدود نود روز سالم و بقیه یا ناسالم‌اند یا وضعیت کاملاً قرمز دارند. واقعیت این است که منشأ تولید این آلودگی‌ها باید از بین برود.
* یکی از مشکلات محیط‌زیستی ما در سال‌های اخیر، مشکل کم‌آبی و چگونگی مصرف آن است. در این‌باره هم آیا رهبر انقلاب توصیه‌هایی داشته‌اند؟
بله، خاطرم هست که مقام معظم رهبری در همان سال اول گفتند که من شنیده‌ام بخشی از آبیاری فضای سبز از آب شرب تأمین می‌شود، سزاوار نیست و نباید این اتفاق بیفتد. امروز اکثر قریب به اتفاق از آبیاری‌ها تحت فشار و قطره‌ای است و دیگر به‌صورت غرقابی آبیاری انجام نمی‌دهیم.
* امسال، سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی بود و یکی از مؤلفه‌های آن، محوریت مردم در فعالیت‌ها در قالب عزم ملی بوده است. علاوه بر آن، رهبر انقلاب بارها بر نقش مردم در حوزه‌های مختلف، از جمله اقتصاد نیز بسیار تأکید کرده‌اند. از نظر شما، مردم چه نقشی می‌توانند برای بهبود محیط‌زیست بازی کنند؟
همه‌ی موضوعات، مخصوصاً محیط‌زیست، به همراهی و مشارکت مردم نیازمند هستند، چون به هر حال مردم در این محیط زندگی می‌کنند. مثلاً در آلودگی هوا، یک بخش این است که کیفیت بنزین را ارتقا دهیم. در مقابل، فرهنگ مصرف را هم باید اصلاح کنیم. در بحث زباله، باید بسته‌بندی‌ها را درست کنیم. در مقابل، فرهنگ مصرف را هم باید اصلاح کنیم. در فضای سبز هم نباید منافع فردی بر منافع جمعی غلبه پیدا کند.
آقا فرمودند وقتی این درخت‌ها را می‌زنند، انگار اعضا و جوارح من را می‌زنند، دقت کنید این کار انجام نشود. وقتی باغبان می‌خواهند در محیط دفتر ایشان درخت‌ها را هرس کنند، ایشان با حساسیت دنبال می‌کنند که شاخه‌ی اضافی قطع نشود. واقعاً این حساسیت وجود دارد و ما هم وظیفه داریم این کار را پیش ببریم.
مثلاً شهروندی که می‌خواهد خانه‌اش را بسازد، اگر در زمین او ده درخت وجود دارد، نباید آن‌ها را از بین ببرد. پس همراهی مردم بسیار مهم است. به نظر من، دغدغه‌ی حفظ محیط‌زیست، دغدغه‌ی همیشگی نظام اسلامی و رهبر انقلاب است. اگر مدیران جامعه نیز به این مسائل توجه کنند، یقینا مردم هم همراهی خواهند کرد. می‌خواهم بگویم اگر ضعفی در مردم وجود دارد، مدیران جامعه هستند که درست عمل نمی‌کنند؛ یعنی از منظر مردم، حرف و عمل مسئولان باید بر هم منطبق باشد و دوگانگی دیده نشود.
* جنابعالی به دلیل مشغله و مسئولیتی که دارید، در حوزه‌های مختلف و رده‌های مختلف با افراد غیرایرانی مختلفی روبه‌رو شده‌اید. توجه به محیط‌زیست چه اثری بر ارائه‌ی تصویری واقعی از انقلاب اسلامی داشته است؟
در ملاقات‌ها و سفرهایی که داشته‌ام، برای بعضی‌ها که تهران را ندیده‌اند، درباره‌ی تهران توضیح داده‌ام یا مستنداتی دیده‌اند که برایشان جالب و قابل توجه بوده است. واقعیت این است که در بیرون، علیه ایران جوسازی و تبلیغات مسموم بسیار زیادی وجود دارد. در یکی از سفرهایم به اروپا، دیدم که بعضی از آن‌ها احساس می‌کردند اگر وارد تهران شوند، امنیت ندارند و نمی‌توانند بدون درگیری از فرودگاه به هتل بروند.
بعضی از آن‌ها احساس می‌کردند بخشی از مردم این شهر در چادر زندگی می‌کنند؛ یعنی واقعاً تصورات عجیبی دارند، چون تحت تأثیر رسانه‌ها هستند. اخیراً وزیر خارجه‌ی سنگاپور برای اولین‌بار به تهران آمد. همان روز از وزارت خارجه با من تماس گرفتند و گفتند که وزیر خارجه‌ی سنگاپور فقط یک روز اینجاست و می‌خواهد شما را ببیند.
در ملاقات ما، ایشان گفت «من اولین بار است که به تهران آمده‌ام. وقتی تهران را دیدم، اصلاً تصور نمی‌کردم که به این زیبایی باشد. من متحیر شدم. اینجا واقعاً خلاف تصور من بود.» تنها اشکالی که ایشان وارد کرد، فرهنگ ترافیک ما بود.
* اثر آن چه بود؟
بدون شک دید آن‌ها نسبت به انقلاب اسلامی تغییر می‌کند و بهبود می‌یابد. متأسفانه بعضی از کشورها می‌خواهند اسلام را جور دیگری معرفی کنند، ولی وقتی به اینجا می‌آیند و می‌بینند که چنین دغدغه‌هایی وجود دارد، قطعاً برای آن‌ها جالب است.
نمونه‌ی دیگر اینکه بعد از انقلاب مصر، گروه پنجاه‌نفره‌ای به تهران آمدند که متشکل از حقوق‌دان‌ها، اساتید دانشگاه، دانشجوها، روزنامه‌نگارها و شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی بودند. من با آن‌ها یک نشست در تهران داشتم و دیدم که واقعاً از دیدن تهران متعجب شده‌اند.
* جنابعالی در دیدار مسئولان محیط زیست، منابع طبیعی و فضای سبز با رهبر انقلاب حضور داشتید، مهم‌ترین توصیه‌ای که ایشان در آن جلسه داشتند کدام بود؟
آقا در آن دیدار صحبت‌ها و محورهای متنوعی را مطرح کردند که هرکدام از آن سرفصل‌ها، به تنهایی می‌تواند موضوع یک مصاحبه‌ی مجزا باشد. اما یکی از موضوعاتی مهمی که مطرح کردند، ضرورت همدلی و همکاری برای حل مشکلات محیط‌زیستی است. به این معنا که می‌بایست همه‌ی نهادهایی که به نوعی مرتبط با موضوع محیط‌زیست هستند، به مثابه یک کل واحد و منسجم عمل کنند. این‌طور نباشد که نگاه جزیره‌ای و جدا از هم وجود داشته باشد و هر دستگاه و نهادی، کار خودش را بدون ارتباط با سایر نهادها انجام بدهد. در حقیقت همان جمله‌ای که آقا گفتند همان‌طوری که جمع‌تان در اینجا با هم نشسته‌اید، باید جمع‌تان با هم معنی داشته باشد و یک کار منسجم را انجام بدهید نه کارهای پراکنده. بنابراین باید نگاه هدف- رویکردی داشته باشیم و خروجی‌محور عمل کنیم.
نکته‌ی دیگر اینکه به موضوع محیط‌زیست نباید نگاه تقویمی داشته باشیم. این‌طور نباشد که وقتی به این روزها و ایام می‌رسیم، موضوع محیط‌زیست در جامعه و رسانه‌ها داغ شود و بعد از آن، دیگر تب‌‌اش فروکش کند. نگاه نمادین به موضوع محیط‌زیست، مانع از انجام کارهای بنیادین و ساختاری می‌شود. باید دغدغه‌ی حفظ محیط‌زیست و حل معضلات و مشکلات آن، در تمامی طول سال، و همه‌ی روزها در بین مسئولین و مردم وجود داشته باشد.
موضوع دیگر اینکه در این دیدار، آقا درباره‌ی مشخص شدن تکلیف زمینی که اتوبان شهید بابایی قرار دارد نیز صحبت کردند. به تبع آن، از همین امروز، ما سراغ این زمین رفتیم و کار ساخت فضای سبز و پارک تفریحی را در آن کلید زدیم تا ان‌شاء‌الله در روز طبیعت بتوانیم آن را به‌عنوان هدیه به مردم تحویل بدهیم.
* عده‌ای از تحلیلگران در تحلیل انقلاب اسلامی، بیشتر به وجه سیاسی آن توجه دارند و سایر وجوه آن را نادیده می‌گیرند. به نظر شما، آیا انقلاب اسلامی حوزه‌ها و سطوح دیگری هم دارد که باید به آن‌ها توجه کرد؟
قبل از انقلاب وقتی مبارزه را شروع کردیم، یکی از بحث‌های جدی ما با مردم این بود که اگر نظام اسلامی مستقر شود، زندگی مادی و معنوی بهتری برای مردم فراهم می‌کند. در کشور اسلامی ما که قرآن و عترت برای مردم اهمیت دارد، توقع مردم هم همین است. امام و همه‌ی کسانی که در حال مبارزه با طاغوت بودند نیز همین خواسته را داشتند.
در سال ۵۷ جهان دوقطبی بود و هر اتفاقی در این کره‌ی خاکی، فقط در سایه‌ی قدرت آمریکا و شوروی می‌افتاد. با وجود این، انقلاب اسلامی در حیاتی‌ترین و اساسی‌ترین موقعیت جغرافیای، با ایده‌های خوبی رخ داد. مسلم بود که بعد از انقلاب، دشمنی‌ها و فشارهایی، ما را در رسیدن به اهدافمان بازمی‌دارد که تا به امروز ادامه دارد. البته ما قطعاً ضعف مدیریت هم داشته‌ایم.
غرضم این است که با همه‌ی این بحث‌ها، مردم ما بدانند تلاش ما این بوده که هرکسی در چارچوب نظام اسلامی است (فارغ از سلیقه‌ها، گرایش‌ها و مذاهب مختلف)، باید انسانیت و آزادگی و رشد و آگاهی او تضمین شود. پس نمی‌توانیم بگوییم انقلاب اسلامی فقط به بُعد سیاسی توجه دارد، بلکه حتماً به زندگی مردم هم توجه می‌کند.
امروز نظام اسلامی نسبت به حوزه‌ی تربیت، سلامت، اشتغال و غیره توجه دارد و برای آن‌ها برنامه‌ریزی می‌کند. در بعضی از بخش‌ها توانسته موفق باشد و شاید در بعضی از بخش‌ها موفقیت کامل پیدا نکرده است. من مدعی‌ام که هر کشور دیگری (غیر از نظام اسلامی) اگر تا این حد تحت فشار دشمنان قرار گرفته بود، امکان حیات نداشت. ما نه تنها امکان حیات پیدا کردیم، بلکه امروز قدرت مؤثر هستیم. البته مشکلاتی هم داریم و حتماً باید تلاش کنیم تا رفع شود.
بدون شک مهم‌ترین هدف ما رسیدگی به زندگی مادی و معنوی جامعه است و باید در بعضی از زمینه‌ها توجه به موضوعات مادی را هم (نسبت به معنویت)، در اولویت قرار بدهیم، چون لازمه‌ی یکدیگرند؛ همان‌طور که اگر نیاز اقتصادی افراد تأمین نباشد و دغدغه‌ی آن را داشته باشند، حتماً در حوزه‌ی تربیتی، فرهنگی و روحی و روانی دچار مشکل می‌شوند.
* محیط زیست یقینا یکی از موضوعات مهم برای هر جامعه‌ای است، نسبت محیط زیست را با اهداف و مقاصد انقلاب اسلامی چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این دو با هم نسبتی مستقیم دارند؟
محیط زیست امروز یک موضوع جهانی است و جوامع و کشورهای مختلفی به آن توجه کرده‌اند. البته قدرت‌های بزرگ صنعتی دنیا نابرابری و بی‌عدالتی فراوانی برای جامعه‌ی امروز بشریت ایجاد کرده‌اند. مخصوصاً در عصر فراصنعتی و نیمه‌ی دوم قرن بیستم، آن‌ها با توسعه‌ی بی‌رویه‌ی صنعت، آسیب‌هایی جدی به محیط‌زیست وارد کردند. این بحث به‌قدری اهمیت یافته است که خود آن‌ها دچار مشکلاتی شده‌اند و آسیب‌هایی به خودشان وارد شده است.
این کشورها به‌جای اصلاح روش خود، مراکز تولید را از شهرها و کشورهای خودشان به کشورهای جهان سوم منتقل کردند. تغییرات آب‌وهوایی و حجم آسیب به محیط زیست به‌قدری گسترده است که امروز آسیب آن، دامن همه را گرفته است. این‌ها خسارت جبران‌ناپذیری است که فرهنگ سرمایه‌داری به بشر تحمیل کرده و مشکلاتی جدی و اساسی پیش آورده است.
طبیعتاً ما هم از این موضوع مستثنا نیستیم و آسیب‌هایی هم به ما وارد می‌شود. بخشی از آسیب‌های ما تحت تأثیر جهان اتفاق افتاده است. ما در کمربند خشک کره‌ی زمین قرار گرفته‌ایم و به نظر می‌رسد با این مشکلات اقلیمی و تغییرات آب‌وهوایی، هرچقدر جلوتر می‌رویم، خشکسالی و آسیب‌های محیط‌زیست بیشتر می‌شود. حال به این موضوع برگردیم که باید چه کاری برای مقابله با این وضعیت انجام دهیم.
ما باید مطمئن باشیم که امکان ندارد توسعه‌ی پایدار در کشور، بدون توجه به موضوع محیط زیست، صورت بگیرد. ما در جمهوری اسلامی، هنگام نگارش سند، استراتژی آینده را دنبال می‌کنیم؛ یعنی استراتژی‌های حوزه‌های سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، نظامی و محیط‌زیستی. پس موضوع محیط‌زیست به‌قدری برای ما مهم است که در کنار فرهنگ، امنیت و مسائل اقتصادی و اجتماعی مطرح می‌شود.
* لطفاً راجع‌به اهمیت آن توضیح بدهید. آیا این کار در ساختار جمهوری اسلامی انجام می‌شود؟
بله، با تأکیدات سند چشم‌انداز و به تبع آن، برنامه‌های دیگر. همچنین مقام معظم رهبری هم در سیاست‌های کلان، بر موضوعات محیط‌زیستی تأکید و آن را ابلاغ کرده‌اند. ممکن است در اجرای آن ضعف‌هایی داشته باشیم، ولی نباید هیچ پروژه‌ی عمرانی و توسعه‌ای را بدون توجه به موضوعات محیط‌زیست انجام بدهیم.
در فرهنگ اسلامی هم بر این موضوع تأکید شده است. حفظ جنگل‌ها و توجه به حیوانات جزء موضوعات جدی مورد توجه اسلام است. همچنین سلامت سه عنصر مهم هوا، زمین و آب در کشور ما، که در واقع کشور خشکی است، اهمیت دارد. به‌عنوان مثال، متوسط بارندگی در تهران کمتر از ۲۵۰ میلی‌متر است. میانگین بارندگی در جنوب تهران حدود ۱۵۰ میلی‌متر، شمال تهران حدود ۲۷۰ میلی‌متر و وسط شهر ۲۳۰ میلی‌متر در سال است.
در واقع موقعیت تهران که کنار البرز است، نیمه‌خشک محسوب می‌شود و با استفاده از فضای سبز و جلوگیری از آلودگی هوا، باید به آن توجه کنیم. پس نمی‌توان به توسعه‌ی پایدار بدون توجه به سلامت آب، خاک و هوا دست یافت. باید منابع زیرزمینی را حفظ کنیم، چون اساس کار است.
* یکی از موضوعاتی که در سال‌های اخیر مورد تأکید رهبر انقلاب بوده، موضوع اقتصاد مقاومتی است. از این منظر، چه اقداماتی را می‌بایست در حوزه‌ی مسائل مرتبط با محیط‌زیست انجام بدهیم؟
ببینید ما روزی هشت هزار تن زباله تولید می‌کنیم. اگر واقعاً از زاویه‌ی اقتصاد مقاومتی و درون‌زا به آن نگاه کنیم، می‌توانیم آن را به دو هزار تن در روز کاهش بدهیم که کاملاً نیازمند فرهنگ‌سازی است. از طرف دیگر، در حوزه‌ی صنایع نیز نیازمند بسته‌بندی درست هستیم. ما هیچ‌وقت نمی‌گوییم که مردم کم‌مصرف کنند. مردم باید خوب مصرف کنند، اما بخش صنعت باید در بخش بسته‌بندی، کارش را به‌درستی انجام دهد.
مثلاً یکی از کارهایی که در این بخش دنبال می‌کنیم، تبدیل کردن زباله است. بخشی از این‌ها ثروت ملی ماست. زباله‌ی خشک قابل تبدیل شدن و معروف به طلای کثیف است. بخشی از آن‌ها کاغذ و بخشی شیشه‌اند. قسمتی از این زباله‌ها، قابل بازیافت هستند. اگر ما به این نکات دقت نکنیم، همه‌ی این‌ها در طبیعت دفع می‌شوند و از بین نمی‌روند. ظاهراً طول عمر بطری آب بیش از شصت سال است.
در حوزه‌ی اقتصاد مقاومتی باید از مصرف بی‌رویه جلوگیری کنیم. من آماری می‌دهم که شاید برایتان جالب باشد. نیسان‌های وانت (زامیادها) تقریباً هر صد کیلومتر، بیست الی بیست‌ودو لیتر بنزین مصرف می‌کنند و بیشترین آلودگی را هم ایجاد می‌کنند. حدود پانصد هزار نیسان وانت در کشور وجود دارد که اگر ضرب و تقسیم کنید، به این نتیجه می‌رسید که اگر همه‌ی این‌ها جمع شوند و حقوق آن‌ها را بدهیم و کار نکنند، مقرون‌به‌صرفه‌تر است. پس نگاه محیط‌زیستی به موضوعات مصرف، در کنار اینکه توسعه را پایدار می‌کند، هزینه‌ها را هم کاهش می‌دهد. در موضوع آب هم همین مسئله صادق است.
اگر اشتباه نکنم، در سیستم غرقابی، چند هزار لیتر آب برای یک کیلو برنج مصرف می‌کنیم. این آب بعد از اینکه از مزرعه بیرون می‌آید، به‌خاطر اینکه مصارف متعدد کود شیمیایی داریم، آلوده می‌شود و قابل بازیافت نیست. سپس به رودخانه و دریا می‌ریزد و تبعات سوئی دارد. پس محیط‌زیست با صرفه‌جویی و اقتصاد مقاومتی و پایین آوردن هزینه‌ها، رابطه‌ای مستقیم دارد.
ما حتی معتقدیم تولید بعضی از اقلام کشاورزی که جنبه‌ی غذایی حیاتی و ضروری برای ما ندارند، منطقی نیست و با کمبود آب فعلی، شاید بهتر باشد برخی از آن‌ها را وارد کنیم. اما بعضی از اقلام دیگر چون حیاتی هستند، مهم نیست که تولیدشان به چه قیمتی تمام می‌شود. امنیت غذایی ما اقتضا می‌کند این محصولات را کشت کنیم.
* با همه‌ی تأکیداتی که وجود دارد، ما در حال حاضر با مشکلات زیست‌محیطی مثل آلودگی هوا، کمبود آب، فضای سبز و انقراض برخی گونه‌های حیوانی روبه‌رو هستیم. چه اقداماتی در این زمینه انجام داده‌ایم؟
من چند نمونه از تأکیدات رهبر انقلاب می‌گویم تا توضیح دهم که در نظام اسلامی، چه نگاهی نسبت به این موضوع وجود دارد. من روزهای اول که توفیق خدمت در اداره‌ی پلیس را پیدا کردم، خدمت آقا رسیدم و ایشان توصیه‌ی مهمی به من کردند. زمانی هم که به شهرداری آمدم، توصیه‌ی مهمی به من کردند. در طول پانزده سال گذشته، در این دو سازمان شاهد بودم در همه‌ی نشست‌ها و ملاقات‌های خصوصی و کاری، این موضوعات همچنان دغدغه‌ی ایشان بوده است.
وقتی که در نیروی انتظامی بودم، ایشان اشاره کردند که امنیت و آبروی مردم در دست شماست. در نظام اسلامی، شما به‌عنوان کسی که می‌خواهید امنیت عمومی را برقرار کنید، حق ندارید نگاه کنید که سلیقه‌ی مردم چیست؛ یعنی نباید برایتان مهم باشد که چه کسی شب تا صبح عبادت خدا را کرده و چه کسی شب تا صبح معصیت خدا را کرده است. هرکدام از این انسان‌ها چه عبادت و چه معصیت خدا را کرده باشند، خورشید صبح نورش را به هر دوی این‌ها می‌تاباند.
ایشان فرمودند که امنیت حکم نور خورشید را دارد. فارغ از اینکه هرکس چه سلیقه، گرایش، دین و مذهبی دارد، همین که در سایه‌ی نظام اسلامی است، باید امنیت او برقرار شود. ممکن است کسی هم جرم کرده باشد. شما باید آن فرد را به‌اندازه‌ی جرمش از نظر قانونی مجازات کنید. مثلاً اگر در خانواده‌ای پدر خطایی کرده باشد، چه دلیلی دارد که موضوع به‌قدری شایعه پیدا بکند که فردا صبح پسرش در مدرسه آسیب ببیند؟ همین موضوع را در مسائل محیط‌زیست هم داریم.
* در حقیقت گستره و دایره‌ی شمولیت نظام اسلامی و ولی‌فقیه نسبت به جامعه، فراتر از صرفا دینداران است.
بله، همین‌طور است. بگذارید نمونه‌های دیگری هم برایتان بگویم. من روزی که در شهرداری توفیق خدمت پیدا کردم، ایشان بر دو موضوع مهم تأکید کردند و بدون استثنا در هر ملاقاتی آن را تکرار کردند که عبارت است از توجه به محیط‌زیست و حفظ فضای سبز و جلوگیری از گسترش شهر تهران و انسداد ساخت‌وساز در ارتفاعات البرز. واقعاً تهران به این کوه تکیه داده است و محیط‌زیست این شهر همان ارتفاع پشت سر ماست.
همه‌ی شهرهای بزرگ دنیا یا نقطه‌های جمعیتی بدون شک باید به یک عنصر طبیعی تکیه کنند؛ یعنی باید کنار دریا یا رودخانه‌ای عظیم یا کوه بزرگی قرار بگیرند. عنصر طبیعی در شهر تهران ارتفاعات البرز است که همه‌ی شهر پای آن نشسته و از نعمت آن برخوردار است. آقا می‌فرمودند که نباید بگذارید به کوه‌های البرز آسیبی برسد. البته متأسفانه در ساخت‌وسازها به‌خاطر مشکلات، ضعف قوانین و ضعف نگرش‌ها و منافع شخصی، قطعاً بخشی از فضای سبز آسیب دیده است.
همچنین در ارتفاعات شرق تهران حدود هفتاد هکتار زمین وجود داشت که کاربری آنجا براساس طرح تفصیلی پهنه‌ی آر (R) بود. این پروژه مربوط به یکی از نهادها و ارگان‌های مرتبط با رهبری محسوب می‌شد. ایشان مستقیم و بدون هیچ ملاحظه‌ای دستور دادند که همه‌ی آن یکجا تبدیل به فضای سبز شود. الآن هم پارکی در آنجا احداث شده است.
در خصوص حراست از حیوانات هم نکته‌ای بگویم. یکی از موضوعات جدی در شرق تهران، نداشتن کمربندی است. همه از غرب و جنوب، به سمت شمال و مازندران می‌روند. در نتیجه، باعث آلودگی می‌شوند. کامیون‌ها مشکلات ایمنی و تصادفات را ایجاد می‌کنند. ما به این نتیجه رسیدیم که حتماً باید در آنجا کمربندی بزنیم. این کمربندی نمی‌تواند خیلی دور از شهر باشد. این مسیر از بخشی از مراکز نظامی و حیات‌وحش منطقه‌ی سرخه‌حصار عبور می‌کند. با نیروهای مسلح هماهنگ کردیم و پیش‌بینی‌های امنیتی این کار را کردیم تا آسیب امنیتی برای نیروهای نظامی قصر فیروزه نداشته باشد.
ما به خیال خودمان پیش‌بینی لازم را کردیم و طرح را خدمت ایشان فرستادیم تا مجوز بگیریم. آنجا مربوط به نیروهای مسلح بود و طبیعتاً ایشان باید اجازه می‌دادند. اما ایشان گفتند در اینجا از وسط پارک رد می‌شویم. پس تکلیف آهوهای اینجا چه می‌شود؟ یعنی ضمن آنکه به‌عنوان فرمانده‌ی کل قوا بحث امنیتی اتوبان را از حوزه‌ی مراکز نظامی در نظر بگیرند، به حیات‌وحش توجه کردند.
شانزده ماه زمان بُرد تا طراحی‌ها را عوض کردیم. در واقع، به‌گونه‌ای نظر ایشان را تأمین کردیم که وقتی کل این بزرگراه به ارتفاعات سرخه‌حصار می‌رسد، همه را تونل احداث کنیم. در واقع هزینه‌ی مضاعف را قبول کردیم تا مزاحمتی برای حیات‌وحش ایجاد نشود. قبل از اربعین، گزارش کامل را به ایشان دادیم و گفتند این طرح قابل قبولی است و من مطمئن شدم آسیبی به محیط‌زیست نمی‌خورد. شما می‌دانید که آقا چقدر به حل معضلات مردم توجه دارند و می‌خواهند اتوبان کشیده شود. با این حال، می‌گویند این هزینه و زمان را بپردازید تا به محیط‌زیست و زیست حیوانی آسیب نرسد. پس اهمیت کار روشن است.
خاطره‌ی دیگر اینکه ایشان فرمودند وقتی این درخت‌ها را می‌زنند، انگار اعضا و جوارح من را می‌زنند، دقت کنید این کار انجام نشود. وقتی باغبان می‌خواهند در محیط دفتر ایشان درخت‌ها را هرس کنند، ایشان با حساسیت دنبال می‌کنند که شاخه‌ی اضافی قطع نشود. واقعاً این حساسیت وجود دارد و ما هم وظیفه داریم این کار را پیش ببریم.
البته در تهران در حوزه‌ی محیط‌زیست با وجود همه‌ی توجهات و عنایات حضرت آقا، وضع خوبی نداریم. روزهای پاک به تعداد انگشتان یک دست در سال می‌رسد و واقعاً هوا ناسالم است. حدود نود روز سالم و بقیه یا ناسالم‌اند یا وضعیت کاملاً قرمز دارند. واقعیت این است که منشأ تولید این آلودگی‌ها باید از بین برود.
* یکی از مشکلات محیط‌زیستی ما در سال‌های اخیر، مشکل کم‌آبی و چگونگی مصرف آن است. در این‌باره هم آیا رهبر انقلاب توصیه‌هایی داشته‌اند؟
بله، خاطرم هست که مقام معظم رهبری در همان سال اول گفتند که من شنیده‌ام بخشی از آبیاری فضای سبز از آب شرب تأمین می‌شود، سزاوار نیست و نباید این اتفاق بیفتد. امروز اکثر قریب به اتفاق از آبیاری‌ها تحت فشار و قطره‌ای است و دیگر به‌صورت غرقابی آبیاری انجام نمی‌دهیم.
* امسال، سال اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی بود و یکی از مؤلفه‌های آن، محوریت مردم در فعالیت‌ها در قالب عزم ملی بوده است. علاوه بر آن، رهبر انقلاب بارها بر نقش مردم در حوزه‌های مختلف، از جمله اقتصاد نیز بسیار تأکید کرده‌اند. از نظر شما، مردم چه نقشی می‌توانند برای بهبود محیط‌زیست بازی کنند؟
همه‌ی موضوعات، مخصوصاً محیط‌زیست، به همراهی و مشارکت مردم نیازمند هستند، چون به هر حال مردم در این محیط زندگی می‌کنند. مثلاً در آلودگی هوا، یک بخش این است که کیفیت بنزین را ارتقا دهیم. در مقابل، فرهنگ مصرف را هم باید اصلاح کنیم. در بحث زباله، باید بسته‌بندی‌ها را درست کنیم. در مقابل، فرهنگ مصرف را هم باید اصلاح کنیم. در فضای سبز هم نباید منافع فردی بر منافع جمعی غلبه پیدا کند.
آقا فرمودند وقتی این درخت‌ها را می‌زنند، انگار اعضا و جوارح من را می‌زنند، دقت کنید این کار انجام نشود. وقتی باغبان می‌خواهند در محیط دفتر ایشان درخت‌ها را هرس کنند، ایشان با حساسیت دنبال می‌کنند که شاخه‌ی اضافی قطع نشود. واقعاً این حساسیت وجود دارد و ما هم وظیفه داریم این کار را پیش ببریم.
مثلاً شهروندی که می‌خواهد خانه‌اش را بسازد، اگر در زمین او ده درخت وجود دارد، نباید آن‌ها را از بین ببرد. پس همراهی مردم بسیار مهم است. به نظر من، دغدغه‌ی حفظ محیط‌زیست، دغدغه‌ی همیشگی نظام اسلامی و رهبر انقلاب است. اگر مدیران جامعه نیز به این مسائل توجه کنند، یقینا مردم هم همراهی خواهند کرد. می‌خواهم بگویم اگر ضعفی در مردم وجود دارد، مدیران جامعه هستند که درست عمل نمی‌کنند؛ یعنی از منظر مردم، حرف و عمل مسئولان باید بر هم منطبق باشد و دوگانگی دیده نشود.
* جنابعالی به دلیل مشغله و مسئولیتی که دارید، در حوزه‌های مختلف و رده‌های مختلف با افراد غیرایرانی مختلفی روبه‌رو شده‌اید. توجه به محیط‌زیست چه اثری بر ارائه‌ی تصویری واقعی از انقلاب اسلامی داشته است؟
در ملاقات‌ها و سفرهایی که داشته‌ام، برای بعضی‌ها که تهران را ندیده‌اند، درباره‌ی تهران توضیح داده‌ام یا مستنداتی دیده‌اند که برایشان جالب و قابل توجه بوده است. واقعیت این است که در بیرون، علیه ایران جوسازی و تبلیغات مسموم بسیار زیادی وجود دارد. در یکی از سفرهایم به اروپا، دیدم که بعضی از آن‌ها احساس می‌کردند اگر وارد تهران شوند، امنیت ندارند و نمی‌توانند بدون درگیری از فرودگاه به هتل بروند.
بعضی از آن‌ها احساس می‌کردند بخشی از مردم این شهر در چادر زندگی می‌کنند؛ یعنی واقعاً تصورات عجیبی دارند، چون تحت تأثیر رسانه‌ها هستند. اخیراً وزیر خارجه‌ی سنگاپور برای اولین‌بار به تهران آمد. همان روز از وزارت خارجه با من تماس گرفتند و گفتند که وزیر خارجه‌ی سنگاپور فقط یک روز اینجاست و می‌خواهد شما را ببیند.
در ملاقات ما، ایشان گفت «من اولین بار است که به تهران آمده‌ام. وقتی تهران را دیدم، اصلاً تصور نمی‌کردم که به این زیبایی باشد. من متحیر شدم. اینجا واقعاً خلاف تصور من بود.» تنها اشکالی که ایشان وارد کرد، فرهنگ ترافیک ما بود.
* اثر آن چه بود؟
بدون شک دید آن‌ها نسبت به انقلاب اسلامی تغییر می‌کند و بهبود می‌یابد. متأسفانه بعضی از کشورها می‌خواهند اسلام را جور دیگری معرفی کنند، ولی وقتی به اینجا می‌آیند و می‌بینند که چنین دغدغه‌هایی وجود دارد، قطعاً برای آن‌ها جالب است.
نمونه‌ی دیگر اینکه بعد از انقلاب مصر، گروه پنجاه‌نفره‌ای به تهران آمدند که متشکل از حقوق‌دان‌ها، اساتید دانشگاه، دانشجوها، روزنامه‌نگارها و شخصیت‌های فرهنگی و سیاسی بودند. من با آن‌ها یک نشست در تهران داشتم و دیدم که واقعاً از دیدن تهران متعجب شده‌اند.
* جنابعالی در دیدار مسئولان محیط زیست، منابع طبیعی و فضای سبز با رهبر انقلاب حضور داشتید، مهم‌ترین توصیه‌ای که ایشان در آن جلسه داشتند کدام بود؟
آقا در آن دیدار صحبت‌ها و محورهای متنوعی را مطرح کردند که هرکدام از آن سرفصل‌ها، به تنهایی می‌تواند موضوع یک مصاحبه‌ی مجزا باشد. اما یکی از موضوعاتی مهمی که مطرح کردند، ضرورت همدلی و همکاری برای حل مشکلات محیط‌زیستی است. به این معنا که می‌بایست همه‌ی نهادهایی که به نوعی مرتبط با موضوع محیط‌زیست هستند، به مثابه یک کل واحد و منسجم عمل کنند. این‌طور نباشد که نگاه جزیره‌ای و جدا از هم وجود داشته باشد و هر دستگاه و نهادی، کار خودش را بدون ارتباط با سایر نهادها انجام بدهد. در حقیقت همان جمله‌ای که آقا گفتند همان‌طوری که جمع‌تان در اینجا با هم نشسته‌اید، باید جمع‌تان با هم معنی داشته باشد و یک کار منسجم را انجام بدهید نه کارهای پراکنده. بنابراین باید نگاه هدف- رویکردی داشته باشیم و خروجی‌محور عمل کنیم.
نکته‌ی دیگر اینکه به موضوع محیط‌زیست نباید نگاه تقویمی داشته باشیم. این‌طور نباشد که وقتی به این روزها و ایام می‌رسیم، موضوع محیط‌زیست در جامعه و رسانه‌ها داغ شود و بعد از آن، دیگر تب‌‌اش فروکش کند. نگاه نمادین به موضوع محیط‌زیست، مانع از انجام کارهای بنیادین و ساختاری می‌شود. باید دغدغه‌ی حفظ محیط‌زیست و حل معضلات و مشکلات آن، در تمامی طول سال، و همه‌ی روزها در بین مسئولین و مردم وجود داشته باشد.
موضوع دیگر اینکه در این دیدار، آقا درباره‌ی مشخص شدن تکلیف زمینی که اتوبان شهید بابایی قرار دارد نیز صحبت کردند. به تبع آن، از همین امروز، ما سراغ این زمین رفتیم و کار ساخت فضای سبز و پارک تفریحی را در آن کلید زدیم تا ان‌شاء‌الله در روز طبیعت بتوانیم آن را به‌عنوان هدیه به مردم تحویل بدهیم.