به گزارش مشرق، یکی از ملزومات دستیابی به رشد و توسعه و یا هر هدف والایی، در ابتدا داشتن یک برنامه‌ریزی و چشم‌انداز کلان از اهداف است تا بدین طریق تمام اقشار جامعه و طبقات، از دولتمردان گرفته تا مردم، وظایف خود را در آن چشم‌انداز تعریف کرده و گام‌هایی هماهنگ به‌سوی کمال مطلوب‌ها بردارند. هرساله هم‌زمان با آغاز سال نو شمسی، مقام معظم رهبری در اقدامی مدبرانه، با توجه به شرایط و مقتضیات زمانی و مکانی، اقدام به نام‌گذاری آن سال متناسب با نیاز جامعه می‌کنند و در عین کوتاهی و مختصرگویی، چشم‌اندازی را برای آن 365 روز از سال تعریف می‌نمایند تا تمامی سطوح جامعه، یک‌صدا و یک‌دست در راستای تحقق آن چشم‌انداز با برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی و به‌کارگیری تمامی پتانسیل‌های موجود حرکت کنند. در این نوشتار قصد داریم به نقش و وظیفه‌ی آحاد مردم در تحقق نام‌گذاری‌های ابتدای هر سال توسط رهبر معظم انقلاب بپردازیم.
1. جایگاه مردم در مدیریت جامعه از نگاه رهبری
در واقع یکی از دلایل اصلی نام‌گذاری کوتاه سال‌ها در ابتدای هر سال از جانب مقام معظم رهبری، مخاطب قرار دادن مردم است تا بدین طریق، آن‌ها وارد عرصه‌ی مدیریتی جامعه گردند تا علاوه بر ایجاد وحدت رویه بین سیستم‌ها و واحدهای انسانی در جامعه، اهداف کلان نظام به‌صورت مردمی اداره شوند. در این زمینه که علت و مخاطب این نام‌گذاری‌ها در ابتدای سال جدید چیست، آقای دکتر حداد عادل، رئیس سابق مجلس شورای اسلامی، نقل می‌کنند: «من یک بار خدمت آقا عرض کردم که خوب است شما به بعضی‌ها [دولتمردان و مسئولین] بگویید تا لااقل برنامه‌ریزی کنند. ایشان خیلی از این پیشنهاد استقبال نکردند. رهبری بیشتر می‌خواهند این موضوع در اذهان تثبیت شود و جزء فرهنگ عمومی جامعه شود و برای آینده ذخیره شود.»]1[
در مجموع در تحلیل سیره‌ی رهبر معظم انقلاب می‌توان تأکید داشت که ایشان معتقدند هرگاه امور به دست مردم سپرده شود، کارها بهتر به نتیجه می‌رسد. در واقع هرچه امور مردمی‌تر باشند، کارآمدتر خواهند بود و وظایف به بهترین نحو اجرا می‌شوند. مثلاً در همین راستا ایشان می‌فرمایند: «از اول انقلاب تا امروز هر وقتی هرکاری را به مردم محول کردیم، آن کار پیش رفته است. هرکاری را انحصاری در اختیار مسئولان و رؤسا و مانند این‌ها قرار دادیم، کار متوقف مانده است... اگر متوقف نمانده است، کُند پیش رفته است، اما کار دست مردم که افتاد، مردم کار را خوب پیش می‌برند.»]2[
بنابراین همان‌طور که ایشان می‌فرمایند، کارآمدی جمهوری اسلامی در گرو این است که کارها به مردم محول شود و با تعریف چشم‌اندازها و چارچوب‌های کلان برای آنان، امور از طریق آحاد مردم پی گرفته شود. لذا به همین دلیل است که مخاطب نام‌گذاری سال‌ها از سوی مقام معظم رهبری آحاد مردم هستند.
2. شیوه‌ی تحقق چشم‌انداز نام‌گذاری سال توسط مردم
با اندکی توجه به محتوای نام‌های سال در ابتدای هر بهار، متوجه می‌شویم که تأکید بیشتر مقام معظم رهبری برای قوی شدن ملت ایران و نقشه‌ی کلی به سمت اقتدار ملی در دو حوزهی اقتصادی و فرهنگی است؛ به‌گونه‌ای که در سال 1393 ایشان این دو مؤلفه را در کنار هم قرار دادند؛ یعنی سال «اقتصاد و فرهنگ، با عزم ملی و مدیریت جهادی». اما برای تحقق این نام‌گذاری‌ها یا چشم‌اندازهای سال، نیاز به بسترها و زمینه‌هایی از سوی مردم در تمامی حوزه‌ها وجود دارد تا داشته‌ها و امکانات موجود با توجه به توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها وارد عرصه‌ی اجرا شده و گام‌های عملی برای عملیاتی کردن منویات مقام معظم رهبری برداشته شود. بنابراین می‌توان نقش مردم در تحقق این نام‌گذاری‌ها را به دو حوزهی اقتصاد و فرهنگ تقسیم‌بندی کرد که در ادامه به بررسی جداگانه‌ی هریک از این دو مؤلفه می‌پردازیم.
2-1. شیوه‌ی تحقق نام‌گذاری‌ها در حوزهی اقتصادی توسط مردم
مقام معظم رهبری با توجه به موقعیت کنونی کشور و شرایط تحریم‌ها، برای اینکه کشور از نظر اقتصادی به درجه‌ی مطلوب خود برسد، سال‌های اخیر را با محوریت و تأکید اقتصادی نام‌گذاری کرده‌اند؛ مثلاً «اصلاح الگوی مصرف»، «همت و کار مضاعف»، «جهاد اقتصادی»، «تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی»، «حماسه‌ی سیاسی و حماسه‌ی اقتصادی» و «اقتصاد و فرهنگ با عزم ملی و مدیریت جهادی». آحاد مردم نیز نقش و وظیفه‌ی محوری در تحقق این بیانات دارند که در این قسمت از نوشتار بخشی از وظایف مردم را برمی‌شماریم.
الف) حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی
بیش از هر نکته‌ای، نشاندهندهی رشد اقتصادی درون یک کشور، باور مردم آن جامعه به دست‌ساخته‌های صنعت‌گران و محققین خود است. توصیه‌های مکرر رهبر معظم انقلاب اسلامی نیز مبنی بر ضرورت استفاده از کالا و خدمات ایرانی، در همین چارچوب قرار می‌گیرد. به همین دلیل نیز ایشان سال 1391 را سال «تولید ملى، حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانى» نام‌گذاری کردند. تحقق این امر نیز تنها با کمک تمام اقشار جامعه امکان‌پذیر است و این یک وظیفه‌ی عمومی به شمار می‌رود که در اجرای آن، نقش اساسی دارند؛ چراکه در صورت اعتقاد و اطمینان مردم یک کشور به کالاهای داخلی، مطمئناً رشد اقتصادی را نظاره می‌کنیم و در نتیجه، درآمد ملی افزایش می‌یابد و بیکاری کمتر و کمتر می‌شود. ولی در صورت عکس آن قضیه و بی‌اعتمادی به کالاهای داخلی، روزبه‌روز نه تنها اقتصاد کشور به سمت رکود می‌رود، بلکه شاهد افزایش بیکاری جوانان و وابستگی مردم آن جامعه به بیگانگان خواهیم بود.
ب) تلاش در حوزهی تولید و اشتغال‌زایی
یکی دیگر از مؤلفه‌های مهم تحقق رشد اقتصاد و اشتغال در کشور، روی‌آوری و سرمایه‌گذاری مردم به کارهای تولیدی است. به دلیل اهمیت این موضوع، رهبر انقلاب سال‌های 1380 و 1387 را «اقتدار ملی و اشتغال‌آفرینی» و «نوآوری و شکوفایی» نام‌گذاری فرمودند. از نظر ایشان، مهم‌ترین ثمره‌ی به جریان انداختن سرمایه‌های راکد در تولید از طرف مردم، که در ابتدای عید نوروز سال 91 فرمودند بدین‌صورت است: «اگر ما توانستیم تولید داخلی را رونق بخشیم، مسئله‌ی تورم حل خواهد شد، مسئله‌ی اشتغال حل می‌شود، اقتصاد داخلی به معنای حقیقی کلمه استحکام پیدا می‌کند. اینجاست که دشمن با مشاهده‌ی این واقعیت، مأیوس و ناامید می‌شود و وقتی دشمن مأیوس شد، تلاش دشمن، توطئه‌ی دشمن هم تمام خواهد شد.»]3[
علاوه بر فرمایش رهبری، این امر مورد تأکید اسلام نیز هست؛ چراکه خدای متعال می‌فرماید: «وَالذِینَ یَکْنِزُونَ الذهَبَ وَالْفِضةَ وَلاَ یُنفِقُونَهَا فِی سَبِیلِ اللهِ فَبَشرْهُم بِعَذَابٍ أَلِیمٍ»؛ کسانی که طلا و نقره ذخیره می‌کنند و در راه خدا انفاق نمی‌کنند، به عذاب دردناکی آن‌ها را بشارت بده. (توبه: 34)
بدین قرار، باید مردم عزیز کشور در راستای تحقق چشم‌اندازهای مدنظر رهبری، که در ابتدای هر سال مشخص می‌شود، سرمایه‌ی خود را در امور تولیدی سرمایه‌گذاری کنند تا با انجام این عمل، روزبه‌روز شاهد رونق اقتصادی، کاهش بیکاری و عدم وابستگی به بیگانگان در تمام صنایع باشیم.
ج) اصلاح الگوی مصرف
متأسفانه اسراف در کشور ما بالاست و سال 1388 نیز از سوی رهبری به سال «اصلاح الگوی مصرف» نام‌گذاری شد؛ چراکه اصلاح الگوی مصرف، یکی از موارد حیاتی برای رشد سریع اقتصادی است که تنها با عزم مردم می‌تواند صورت گیرد. این اصلاح شامل استفاده‌ی بهینه از مصارف انرژی همچون آب، برق، غذا و کالاهای اساسی می‌شود. همچنین با صرفه‌جویی در این موارد، به تحقق اقتصاد مقاومتی که همواره در نام‌گذاری سال‌ها مورد تأکید مقام معظم رهبری بوده، نزدیک می‌شویم. البته باید ذکر شود که منظور از صرفه‌جویی کم مصرف کردن نیست، بلکه منظور بهینه، بجا و به‌موقع مصرف کردن است. رهبری در این ارتباط چنین می‌فرمایند: «یک اقدام اساسی در زمینه‌ی پیشرفت و عدالت، مسئله‌ی مبارزه‌ی با اسراف، حرکت در سمت اصلاح الگوی مصرف، جلوگیری از ولخرجی‌ها و تضییع اموال جامعه است... مردم عزیزمان توجه داشته باشند که صرفه‌جویی به معنای مصرف نکردن نیست. صرفه‌جویی به معنای درست مصرف کردن، بجا مصرف کردن، ضایع نکردن مال، مصرف را کارآمد و ثمربخش کردن است.»]4[
د) پرداخت مالیات
یکی دیگر از مؤلفه‌ها برای تحقق چشم‌اندازهای نام‌گذاری سال‌ها توسط مردم، پرداختن به‌موقع مالیات است. مالیات یکی از ملزومات دستیابی به یک اقتصاد پویا و ایجاد یک عدالت اجتماعی است و نپرداختن مالیات یک نقطه‌ضعف اساسی در فعالیت‌های اجتماعی یک جامعه محسوب می‌شود. با پرداخت مالیات است که چرخ‌های تولیدی و صنعتی کشورها و بسیاری از خدمات و وسایل رفاه و عدالت اجتماعی به حرکت درمی‌آید و تأمین می‌شود. به همین دلیل است که اخیراً مقام معظم رهبری بر پرداخت مالیات بسیار تأکید کردند و آن را به‌صورت یک فریضه تعریف کردند: «عزیزان من، مالیات یک فریضه است... آنکه از دادن مالیات به دولت خودداری می‌کند... در حقیقت کشور را وابسته می‌کند به پول مفت نفت و وقتی کشور به پول نفت وابسته شد، همین مشکلات پیش می‌آید. یک روز تحریم می‌شود، یک روز نفت ارزان می‌شود، یک روز شاخ‌وشانه می‌کشند، کشور به این وضع دچار می‌شود. مسئله‌ی مالیات خیلی مهم است... قلم اول از کارهای مهمی که باید انجام بگیرد، این است که بودجه‌ی کشور، اداره‌ی دولت، به‌وسیله‌ی درآمدهای از درون مردم باشد؛ یعنی از همین مالیات.»]5[
2-2. شیوه‌ی تحقق نام‌گذاری‌ها در حوزهی فرهنگی
یکی دیگر از مواردی که رهبر انقلاب در نام‌گذاری‌های ابتدای سال‌های اخیر، در کنار اقتصاد مورد تأکید قرار می‌دهند، بحث فرهنگ است و به‌درستی که پیشرفت اقتصادی در کنار پیشرفت فرهنگی تحقق پیدا می‌کند و این دو لازم و ملزوم یکدیگرند؛ چراکه دستیابی به توسعه‌ی اقتصادی تنها با تغییر فرهنگ غلط و نادرست، امکان‌پذیر است و نمی‌توان با تأکید و تمرکز صرف بر یک مورد، به تحقق مطلوب‌ها رسید. فرهنگ موردی است که سلامت جامعه و حرکت درست را تضمین می‌کند و برای ایجاد این وضعیت، همه‌ی اقشار جامعه در آن نقشی اساسی دارند. در ادامه‌ی نوشتار، به چند مؤلفه‌ی نقش مردم در اصلاح بخش فرهنگی اشاره و به‌اختصار آن‌ها را تشریح می‌کنیم.
الف) وجدان کاری و همت مضاعف
یکی از مؤلفه‌های فرهنگی که رهبر انقلاب در نام‌گذاری سال‌ها بر آن تأکید دارند، سخت‌کوشی و احساس مسئولیت کردن است؛ به‌گونه‌ای که ایشان سال‌های 1373 و 1389 را با نام‌های «وجدان کارى و انضباط اجتماعی» و «همت مضاعف و کار مضاعف» نام‌گذاری کردند. برای تحقق این اهداف از سوی مردم، که ثمره‌ی آن قطعاً سربلندی و الگو شدن کشور است، باید افراد جامعه روحیه‌ی وجدان کاری و احساس مسئولیت نسبت به تک‌تک اعضای جامعه داشته باشند و سرنوشت هموطنان و کشور خود را تقویت کنند و در آن راستا، تلاشی مضاعف داشته باشند؛ چراکه نداشتن وجدان کاری و تنبلی، سبب ایجاد ناهنجاری‌های اجتماعی همچون فساد اداری و اخلاقی در جامعه و عدم احساس مسئولیت در پیشرفت و اداره‌ی امور کشور می‌شود و می‌تواند لطمات جبران‌ناپذیری را بر پیکره‌ی کشور وارد کند. بدیهی است که گسترش و تقویت فرهنگ وجدان کاری و اهتمام به برطرف کردن مشکلات دیگران در قالب رهنمودهای رهبری در بین مردم، می‌تواند نقش مؤثری در تحقق اهداف و چشم‌اندازهای نام‌گذاری‌های سال داشته باشد.
ب) اتحاد ملی و انسجام اسلامی
یکی از راه‌های موفقیت در تمامی ابعاد یک ملت، همدلی و اتحاد در درون جامعه است؛ چراکه بدین طریق است که منافع ملی بر منافع شخصی اولویت پیدا می‌کند و اکثریت قریب به اتفاق مردم، همگام و یک‌دست به‌سوی موفقیت گام برمی‌دارند و در زیر سایه‌ی این همدلی، هرگز از سوی بدخواهان و بیگانگان آسیبی به جامعه وارد نمی‌شود. به دلیل اهمیت همین مورد، رهبر فرزانه‌ی انقلاب سال‌های 1384، 1382 و 1386 را به‌ترتیب سال‌های «همبستگى ملى و مشارکت عمومی» و «نهضت خدمتگزاری» و «اتحاد ملى و انسجام اسلامى» نام‌گذاری فرمودند. بی‌شک حضور مردم در راهپیمایی‌ها در راستای دفاع از آرمان‌های انقلاب و شرکت در انتخابات، علاوه بر جنبه‌ی مشارکتی و سیاسی آن، یکی از مصادیق بارز همدلی و اتحاد در بین آحاد مردم به‌شمار می‌رود که نشاندهندهی حمایت یک‌دست مردم از ارکان نظام اسلامی است و ثمره‌ی آن تحقق اهداف نام‌گذاری سال‌ها توسط مردم خواهد بود.
فرجام سخن
با توجه به آنچه گفته شد، پُرواضح است که از جمله علل سیاق رهبر انقلاب در نام‌گذاری سال‌ها به این جهت است که ایشان مترصد این امر هستند که مردم را درگیر پیشرفت و استحکام ساخت درونی کشور نمایند؛ چراکه ایشان مهم‌ترین عنصر پیشرفت و کارآمدی را مشارکت مردم در صحنه‌ی مدیریت و پیشرفت جمهوری اسلامی می‌دانند.
منابع
1. گفت‌وگو با دکتر غلامعلی حدادعادل، مشاور عالی رهبر انقلاب، درباره‌ی دلایل و مؤلفه‌های انتخاب نام سال توسط آیت‌الله‌العظمی خامنه‌ای، 29 اسفند 1390، پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سید علی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی).
2. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم آذربایجان، 29 بهمن 1393.
3. بیانات مقام معظم رهبری در پیامی به مناسبت حلول سال، 1 فروردین 1391.
4. همان.
5. بیانات مقام معظم رهبری در دیدار با مردم آذربایجان، 29 بهمن 1393.
منبع: برهان
یکی از دلایل اصلی نام‌گذاری کوتاه سال‌ها در ابتدای هر سال از جانب مقام معظم رهبری، مخاطب قرار دادن مردم است.