به گزارش مشرق, جلسه درس تفسیر قرآن آیت‌الله «محمدی ری‌شهری» پنج‌شنبه هر هفته پس از فریضه نماز مغرب و عشا در مصلای بزرگ ری برگزار می‌شود که در نخستین جلسه تفسیر قرآن در سال جدید (20 فروردین‌ماه 1394)، این مفسر قرآن کریم به تفسیر آخرین آیه سوره مبارکه «حمد» و مواردی که باعث خشم الهی می‌شود، پرداخت که بخشی از آن در ادامه می‌آید:
ادامه بحث در تفسیر جمله نورانی «غَیرِ المَغضُوبِ عَلَیهِمْ» بود. ما در سوره مبارکه «حمد» که در نمازها مکرر آن را می‌خوانیم از خداوند سبحان طلب میکنیم که خدایا به ما توفیق بده در زندگی صراط مستقیم را انتخاب کنیم؛ راهی را انتخاب کنیم که به سعادت ابدی و دنیا و آخرت منتهی می‌شود نه راه کسانی که مورد خشم تو قرار گرفته اند.
صبحت در این بود که راه غضب‌شدگان چه راهی است که تاکنون با استناد به آیات الهی پنج مورد را مورد بحث و بررسی قرار دادیم.
افرادی که مورد خشم الهی قرار می‌گیرند
ششمین عامل غضب الهی که در قرآن به آن اشاره شده است ناسپاسی نعمت‌های خداوند است که در قرآن داریم: «کُلُوا مِن طَیِّبَاتِ مَا رَزَقْنَاکُمْ وَلَا تَطْغَوْا فِیهِ فَیَحِلَّ عَلَیْکُمْ غَضَبِی وَمَن یَحْلِلْ عَلَیْهِ غَضَبِی فَقَدْ هَوَى؛ از خوراکی‌هاى پاکیزهاى که روزى شما کردیم بخورید و[لى] در آن زیادهروى مکنید که خشم من بر شما فرود آید و هر کس خشم من بر او فرود آید قطعا در [ورطه] هلاکت افتاده است». (طه/ 81) بنابراین برای رسیدن به سعادت هم دعا و هم عمل لازم است.
قبل از این آیه خداوند خطاب به قوم بنی‌اسرائیل آورده است: «یَا بَنِی إِسْرَائِیلَ قَدْ أَنجَیْنَاکُم مِّنْ عَدُوِّکُمْ وَوَاعَدْنَاکُمْ جَانِبَ الطُّورِ الْأَیْمَنَ وَنَزَّلْنَا عَلَیْکُمُ الْمَنَّ وَالسَّلْوَى؛ اى فرزندان اسرائیل در حقیقت [ما] شما را از [دست] دشمنتان رهانیدیم و در جانب راست طور با شما وعده نهادیم و بر شما ترنجبین و بلدرچین فرو فرستادیم». (طه/ 81)
خداوند در این آیه به سه نعمت اشاره دارد؛ اولی نعمت سیاسی، دومی فرهنگی و سومی اقتصادی است.
نعمت سیاسی این بود که خداوند از شر فرعوئیان مستکبر آنها را نجات داد که برای ما هم صدق می‌کند که ما از شر امریکا آزادیم. نعمت فرهنگی هم این است که خداوند با قوم بنی‌اسرائیل در طور برای هدایت آنها وعده گذاشت و نعمت سوم (اقتصادی) همان غذای «الْمَنَّ وَالسَّلْوَى» است که درباره آن در جلسات آینده بحث میکنیم.
خداوند به بندگان می‌گوید که از نعمت‌ها بخورید اما طغیان و زیاده‌روی نکنید. اسراف در غذا و هر چیزی از نعمت‌های الهی موجب غضب خداوند می‌شود. اگر به اندازه مصرف کردید همان شکر نعمت است.
مجازات طغیان‌گر
بنابراین اگر طغیان کردی از مقام قرب الهی به اسفل‌السافلین سقوط می‌کنی. مخاطب خداوند در این آیه فقط بنی‌اسرائیل نیست بلکه هر قوم، ملت و خانواده‌ای از نعمت الهی استفاده کند و به جای شکر نعمت کفران ورزید یا در راهی که خدا راضی نیست استفاده کند مورد غضب الهی و مجازات قرار می‌گیرد.
در راویتی از امام علی(ع) داریم که عده‌ای نزدیک مدائن(شهری در عراق) عبور می‌کردند که ناگهان یکی از همراهان امام(ع) آثار باستانی آنجا را دید و شعری خواند و گفت که همه رفتند و آثار باقی است. امام علی(ع) فرمودند: چرا آیه‌ای از قرآن نخواندی؟ بهتر بود این آیات را می‌خواندی: «کمْ تَرَکُوا مِن جَنَّاتٍ وَعُیُونٍ* وَزُرُوعٍ وَمَقَامٍ کَرِیمٍ* وَنَعْمَةٍ کَانُوا فِیهَا فَاکِهِینَ* کَذَلِکَ وَأَوْرَثْنَاهَا قَوْمًا آخَرِینَ* فَمَا بَکَتْ عَلَیْهِمُ السَّمَاء وَالْأَرْضُ وَمَا کَانُوا مُنظَرِینَ؛ چه باغ‌ها و چشمهسارانى [که آنها بعد از خود] بر جاى نهادند و کشتزارها و جایگاههاى نیکو و نعمتى که از آن برخوردار بودند، [آرى] این چنین [بود] و آنها را به مردمى دیگر میراث دادی، و آسمان و زمین بر آنان زارى نکردند و مهلت نیافتند». (دخان/ 25 تا 28) آنها برای نعمت الهی شکر خدا را به جای نیاوردند و این نافرمانی باعث نابودی آنها شد. به هر میزان نافرمانی از خداوند کنیم به همان مقدار مورد غضب الهی و مجازات قرار می‌گیریم.
چگونه نعمت به نقمت تبدیل می‌شود؟
اگر هر نعمتی را شکر کردی آن نعمت را خداوند فزونی و برکت می‌دهد اما اگر آن نعمت را در راه درست استفاده نکنی نعمت به نقمت و مصیبت تبدیل می‌شود.
در روایتی از امیرالمؤمنان(ع) نقل شده است که ایشان می‌فرمایند: «ای مردم خداوند بر ما حقی دارد اگر حق را به درستی ادا کرده شکر خدا را کنید نعمت الهی بر شما افزون می‌شود در غیر این صورت دچار مصیبت می‌شوید و عقوبت آن در همین دنیا شما را دچار می‌کند پس همانطور که از گناه می‌ترسید از ناسپاسی در برابر نعمت‌های خداوند نیز بترسید».
4 نعمتی که باید ارزش آنها را در زندگی دانست
در روایات داریم که قبل از اینکه چهار نعمت از تو گرفته شود غنیمت بشمار؛ یکی از آنها جوانی است. خداوند در قیامت از جوانی و عمر انسان سؤال می‌کند که جوانان باید به این نعمت توجه کنند و از آن به درستی بهره بگیرند. در قیامت افراد از خداوند می‌خواهند که لحظه‌ای ما را به دنیا بازگردان تا جبران کنیم اما خداوند می‌فرمایند که آیا آن‌قدر به شما عمر ندادم که راه درست را انتخاب کنید؟ بنابراین قدر این فرصت را بدانید.
دومین نعمت سلامتی است؛ وقتی انسان در بستر بیماری است می‌خواهد کار خوب انجام دهد اما برخی بعد از صحت همه وعده‌ها را فراموش می‌کنند.
سومین نعمت ثروت است؛ افراد پولدار حق فقرا را بدهید قبل از اینکه از دست برود.
چهارمین نعمت هم زندگی است؛ تا زنده هستید قدر این نعمت را بدانید.
از خداوند می‌خواهیم به ما توفیق دهد راه نعمت‌یافتگان را انتخاب کنیم و مسیر «المَغضُوبِ عَلَیهِمْ» را طی نکنیم.