به گزارش مشرق، صبح دیروز پیش از طرح سوال نمایندگان مجلس از وزیر ارتباطات در صحن علنی که درنهایت منجر به کارت زرد گرفتن وی شد، گزارشی از وضعیت حوزه ICT بین نمایندگان پخش شده بود.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صبح دیروز پارلمان سوال ملی نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و مرتضی آقاتهرانی، نماینده مردم تهران را از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مورد بررسی قرار دادند. رویکرد سوالات این نمایندگان طبق آنچه در رسانه‌ها مطرح شد، «دلایل توسعه شبکه و پهنای باند اینترنت توسط وزارت ارتباطات بدون پیوست فرهنگی و قبل از راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات» و «بی‌توجهی به ظرفیت داخلی و همچنین علت عدم ابلاغ ضوابط بهره‌برداری از اینترنت تلفن همراه» بود. وکلای ملت هم پس از استماع سخنان نمایندگان سوال‌کننده و توضیحات وزیر ارتباطات در نهایت پاسخ‌های وزیر را قانع‌کننده ندانستند و یازدهمین کارت زرد مجلس به کابینه شامل حال محمود واعظی شد. بهارستان‌نشینان با 70 رای موافق، 99 رای مخالف و 11 رای ممتنع از مجموع 195 نماینده حاضر در صحن علنی مجلس اعلام کردند پاسخ‌های وزیر قانع‌کننده نیست.
اما متن برگه‌هایی که بین نمایندگان مجلس با عنوان سوالات و ابهامات اساسی پیش از طرح سوال در صحن علنی توزیع شد، چه بود؟
شبکه ملی اطلاعات با تمام قابلیت‌های پیشرفته آن بالاخره چه زمانی در خدمت مردم قرار خواهد گرفت؟
چرا از مراکز داده‌ای و سایت‌های اینترنتی که در داخل کشور تولید محتوا می‌کنند، به‌جای اینکه آنها را در سود فروش پهنای باند شریک کنند، همچنان هزینه دریافت می‌شود؟
دست چه کسانی پشت واردات غیرشفاف پهنای باند خارجی به کشور است که فرصت‌های اشتغال و پیشرفت را تقدیم خارجی‌ها می‌کنند و ما را وابسته فرهنگی و مصرف‌کننده محتوای مهاجم خارجی می‌کند؟
چرا قبل از توسعه شبکه ملی اطلاعات و حمایت مزیت‌ساز برای فعالان و تولید‌کنندگان محتوای داخلی (اعم از سایت‌های اطلاع‌رسانی اینترنتی، ارائه‌دهندگان محتوا و بازی‌های رایانه‌ای اینترنتی، سرویس‌های جست‌وجو، شبکه‌های اجتماعی و ایمیل داخلی) به سمت حاشیه امن و استثنا قائل شدن برای چند شرکت مشخص خارجی رفته‌اند؟
چرا وزارت ارتباطات با ارائه وعده‌های کاذب و اقدامات عجولانه درباره اینترنت روی تلفن همراه، بدون در اولویت قرار دادن اجرای صحیح و قانونی شبکه ملی اطلاعات، باعث تحریک سمت تقاضای مصرف شده که موجب پر شدن ظرفیت پهنای باند فرکانسی در دسترس شبکه تلفن همراه و در نتیجه اختلالات بی‌سابقه و افزایش شکاف توان تامین پهنای باند نسبت به تقاضای مصرف فزاینده شده است؟
با توجه به ماده 2 قانون برنامه پنجم که دولت موظف است نسبت به تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم و جدید اقدام نماید علت عدم ارائه پیوست فرهنگی در توسعه شبکه و پهنای باند چیست؟چرا قبل از ارائه پیوست فرهنگی خلاف قانون، وعده توسعه پهنای باند داده شده است؟
توسعه پهنای باند اینترنت ناکارآمد طبق تکالیف بالا دستی بدون راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات ممنوع است. وزیر محترم، راه اندازی شبکه ملی اطلاعات را به آخر 1394 موکول کرده‌اند درعین حال درحال توسعه پهنای باند اینترنت خارجی شدند، علت این کار چیست؟
در توسعه این شبکه و پهنای باند به چه دلیل به ظرفیت داخلی اعتنا نشده است؟
ضوابط اینترنت روی تلفن همراه چیست در حالی که اینترنت خانگی ضوابط مشخصی دارد؟
شبکه ملی اطلاعات مناسب‌ترین راهکار برای مدیریت فضای مجازی
راهبرد اساسی ایالات متحده آمریکا در فضای مجازی در دست گرفتن لایه‌های اساسی حاکمیت و مدیریت این فضاست. بر همین اساس به سرگرم ساختن روزافزون افراد و سایر حاکمیت‌ها در لایه کاربری تاکید دارد تا بتواند موجبات غفلت کشورها از لایه‌های حاکمیت و مدیریت را به وجود آورد. بنابراین بهترین و مناسب‌ترین راه‌حل برای به دست گرفتن لایه‌های حاکمیت و مدیریت در عرصه فضای مجازی آن است که ساختاری مستحکم را ایجاد کنیم. شبکه ملی اطلاعات زیرساختی است که از طریق آن می‌توان علاوه بر به دست گرفتن این لایه‌های اساسی موجبات پیشرفت کشور در زمینه فضای مجازی را به وجود آورد. درباره اجرای موفق طرح راهبردی شبکه ملی اطلاعات می‌توان به تجربه کشورهای آلمان، چین، روسیه و کره‌جنوبی اشاره کرد. بر همین اساس کره‌جنوبی با عملیاتی کردن و توسعه شبکه ملی اطلاعات خود رتبه اول فاوا در سال‌های 2008و2010 و رتبه اول شاخص دولت الکترونیک سازمان ملل را کسب کرده و ارائه‌کننده پرسرعت‌ترین پهنای باند به کاربران کشور خود در میان کشورهای جهان است. همچنین کشور چین با اتکا به شبکه پیشرفته ملی اطلاعات خود توانسته ضمن کسب استقلال و حاکمیت مقتدرانه خود در فضای مجازی با پایین‌ترین قیمت، پهنای باند مورد نیاز مردم خود را تامین کند. برخی کشورهای اروپایی همچون آلمان با اتکا به ظرفیت شبکه ملی اطلاعات خود توانسته‌اند یکی از مهم‌ترین نقاط ترانزیت و تبادل داده‌های اینترنتی در دنیا باشند که از این طریق ضمن کسب درآمد امکان رقابت موثر را برای فعالان داخلی خود در رقابت با سرویس‌های آمریکایی فراهم کرده‌اند.
تبیین‌های نادرست از شبکه ملی اطلاعات
سرچشمه تبیین‌های نادرست از شبکه ملی اطلاعات ایران را می‌توان در تحریف غیرواقعی و تخریبی شبکه ملی اطلاعات کشور در رسانه‌های خارجی همچون بی‌بی‌سی پیدا کرد. القای اینکه در صورت اجرای شبکه ملی اطلاعات، اینترنت جهانی به یک اینترانت محدود در سطح ملی تقلیل پیدا می‌کند یا اینکه شبکه ملی اطلاعات ابزاری مخوف برای کنترل بیشتر افراد و محدود‌کننده آزادی اطلاعات است از جمله این موارد است. همچنین آنها با مطرح کردن مثال کره‌شمالی اینگونه به مخاطب القا می‌کنند که عملی شدن پروژه شبکه ملی اطلاعات یعنی قطع ارتباط با اینترنت جهانی. این در حالی است که بستر ارتباط اینترنت در بسیاری از کشورهای غربی دقیقا مبتنی بر شبکه ملی اطلاعات خودشان است.
تبیین صحیح از شبکه ملی اطلاعات
مطابق تبصره 2 ماده46 قانون برنامه پنجم توسعه و مصوبات شورایعالی فضای مجازی درباره الزامات کلی شبکه ملی اطلاعات، شبکه ملی اطلاعات به هیچ عنوان قطع ارتباط با فضای خارج تلقی نمی‌شود و تسهیل‌کننده ارتباطات داخلی کشور و راه‌حلی برای در دست گرفتن لایه‌های حاکمیتی و مدیریتی فضای مجازی و تبدیل تهدیدات بزرگ خارجی به فرصت‌های راهبردی برای کشور است. علاوه بر مزیت‌های متعدد حاکمیتی، موجب رونق کسب و کار، کسب پیشرفت‌های فنی، علمی و فرهنگی، بالارفتن ملموس سرعت و پهنای باند در اختیار مردم و افزایش پایداری و امنیت شبکه ارتباطات و اینترنت کشور و کاهش هزینه‌ها و ممانعت از خروج فزاینده ارز خواهد بود.
وضعیت شبکه ملی اطلاعات در حال حاضر:
در صورت اجرای طرح طبق اسناد بالادستی (قانون پنجم توسعه) این طرح باید حداکثر تا ابتدای سال 92 اجرا می‌شد!
طبق مصوبه شورایعالی فضای مجازی، طرح شبکه ملی اطلاعات باید به تصویب آن شورا برسد بنابراین در حال حاضر این طرح براساس کدام مصوبه در حال اجرا است؟ از این رو طرح مذکور تایید نهاد عالی نظام در این حوزه را ندارد.
در صورتی که طرح به صورت کامل اجرا شده باشد تایید کدام نهاد، سند پشتیبان اجرای آن است؟ نمونه و نمود عینی آن چیست؟ سرعت دریافت داده کاربران چند برابر افزایش یافته است؟ میزان اختلالات شبکه به چه میزان کاهش پیدا کرده است؟
تخلفات وزارت ارتباطات در حوزه شبکه ملی اطلاعات
در اسناد بالادستی شورایعالی فضای مجازی آمده است: «ضروری است قبل از تکمیل شبکه ملی اطلاعات و پروژه‌های اقماری آن و نیز صدور مجوز شورایعالی برای آغاز به کار آن، درباره پهنای باند اینترنتی با ارائه وعده‌های گوناگون، انتظارات کاذب ایجاد نشود».
آنچه صورت گرفته:
هدفگذاری صرفاً روی افزایش پهنای باند ناکارآمد وابسته به خارج به جای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات که موجب افزایش جهشی پهنای باند با قیمت بسیار پایین‌تر و با کیفیت و پایداری بالاتر در دسترس مردم می‌شود و درنتیجه اتلاف منابع و فرصت‌های پیشرفت.
تصدی‌گری غیرقانونی دولتی (راه‌اندازی CDN و IXP مستقیماً توسط برخی شرکت‌های دولتی).
افزایش اختلالات ارتباطاتی که به سطح مکالمات تلفن همراه هم کشیده شده که ناشی از دامن زدن به تقاضای مصرف پهنای باند خارجی به جای تسریع در ایجاد شبکه ملی اطلاعات و توسعه ظرفیت‌های ملی بوده است.
اعطای مجوز بی‌ضابطه برای نسل سوم و چهارم تلفن همراه به اپراتورهای تلفن همراه بدون در نظر گرفتن اولویت شبکه ملی اطلاعات و پیوست فرهنگی لازم.
اطلاع‌رسانی نادرست برخی مسؤولان دولتی که موجب ابهام‌آفرینی و ایجاد نگاه منفی و محدودیت‌زا درباره طرح شبکه ملی می‌شود. در این شیوه خبری، عبارت شبکه ملی اطلاعات را همراه با وجوه کنترلی و نظارت آن و بدون مطرح کردن وجوه مستلزم پیشرفت و رشد اقتصادی و فرهنگی آن مطرح می‌کنند و همین موضوع باعث ایجاد جو روانی نامناسب در جامعه نسبت به این طرح پیشرفته ملی می‌شود. در همین راستا معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ممنوعیت ورود به اینترنت در قالب شبکه ملی اطلاعات بدون هویت محرز خبر داده است بدون اینکه برای مزیت‌های خدماتی و اقتصادی آن تبیین مناسبی داشته باشد.
با رشد شتابان فضای مجازی و پیچ تاریخی موجود، هر روز تاخیر در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات موجب ماه‌ها و شاید سال‌ها عقب‌ماندگی در حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات است.
نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی صبح دیروز پارلمان سوال ملی نصرالله پژمانفر، نماینده مردم مشهد و مرتضی آقاتهرانی، نماینده مردم تهران را از وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات مورد بررسی قرار دادند. رویکرد سوالات این نمایندگان طبق آنچه در رسانه‌ها مطرح شد، «دلایل توسعه شبکه و پهنای باند اینترنت توسط وزارت ارتباطات بدون پیوست فرهنگی و قبل از راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات» و «بی‌توجهی به ظرفیت داخلی و همچنین علت عدم ابلاغ ضوابط بهره‌برداری از اینترنت تلفن همراه» بود. وکلای ملت هم پس از استماع سخنان نمایندگان سوال‌کننده و توضیحات وزیر ارتباطات در نهایت پاسخ‌های وزیر را قانع‌کننده ندانستند و یازدهمین کارت زرد مجلس به کابینه شامل حال محمود واعظی شد. بهارستان‌نشینان با 70 رای موافق، 99 رای مخالف و 11 رای ممتنع از مجموع 195 نماینده حاضر در صحن علنی مجلس اعلام کردند پاسخ‌های وزیر قانع‌کننده نیست.
اما متن برگه‌هایی که بین نمایندگان مجلس با عنوان سوالات و ابهامات اساسی پیش از طرح سوال در صحن علنی توزیع شد، چه بود؟
شبکه ملی اطلاعات با تمام قابلیت‌های پیشرفته آن بالاخره چه زمانی در خدمت مردم قرار خواهد گرفت؟
چرا از مراکز داده‌ای و سایت‌های اینترنتی که در داخل کشور تولید محتوا می‌کنند، به‌جای اینکه آنها را در سود فروش پهنای باند شریک کنند، همچنان هزینه دریافت می‌شود؟
دست چه کسانی پشت واردات غیرشفاف پهنای باند خارجی به کشور است که فرصت‌های اشتغال و پیشرفت را تقدیم خارجی‌ها می‌کنند و ما را وابسته فرهنگی و مصرف‌کننده محتوای مهاجم خارجی می‌کند؟
چرا قبل از توسعه شبکه ملی اطلاعات و حمایت مزیت‌ساز برای فعالان و تولید‌کنندگان محتوای داخلی (اعم از سایت‌های اطلاع‌رسانی اینترنتی، ارائه‌دهندگان محتوا و بازی‌های رایانه‌ای اینترنتی، سرویس‌های جست‌وجو، شبکه‌های اجتماعی و ایمیل داخلی) به سمت حاشیه امن و استثنا قائل شدن برای چند شرکت مشخص خارجی رفته‌اند؟
چرا وزارت ارتباطات با ارائه وعده‌های کاذب و اقدامات عجولانه درباره اینترنت روی تلفن همراه، بدون در اولویت قرار دادن اجرای صحیح و قانونی شبکه ملی اطلاعات، باعث تحریک سمت تقاضای مصرف شده که موجب پر شدن ظرفیت پهنای باند فرکانسی در دسترس شبکه تلفن همراه و در نتیجه اختلالات بی‌سابقه و افزایش شکاف توان تامین پهنای باند نسبت به تقاضای مصرف فزاینده شده است؟
با توجه به ماده 2 قانون برنامه پنجم که دولت موظف است نسبت به تهیه پیوست فرهنگی برای طرح‌های مهم و جدید اقدام نماید علت عدم ارائه پیوست فرهنگی در توسعه شبکه و پهنای باند چیست؟چرا قبل از ارائه پیوست فرهنگی خلاف قانون، وعده توسعه پهنای باند داده شده است؟
توسعه پهنای باند اینترنت ناکارآمد طبق تکالیف بالا دستی بدون راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات ممنوع است. وزیر محترم، راه اندازی شبکه ملی اطلاعات را به آخر 1394 موکول کرده‌اند درعین حال درحال توسعه پهنای باند اینترنت خارجی شدند، علت این کار چیست؟
در توسعه این شبکه و پهنای باند به چه دلیل به ظرفیت داخلی اعتنا نشده است؟
ضوابط اینترنت روی تلفن همراه چیست در حالی که اینترنت خانگی ضوابط مشخصی دارد؟
شبکه ملی اطلاعات مناسب‌ترین راهکار برای مدیریت فضای مجازی
راهبرد اساسی ایالات متحده آمریکا در فضای مجازی در دست گرفتن لایه‌های اساسی حاکمیت و مدیریت این فضاست. بر همین اساس به سرگرم ساختن روزافزون افراد و سایر حاکمیت‌ها در لایه کاربری تاکید دارد تا بتواند موجبات غفلت کشورها از لایه‌های حاکمیت و مدیریت را به وجود آورد. بنابراین بهترین و مناسب‌ترین راه‌حل برای به دست گرفتن لایه‌های حاکمیت و مدیریت در عرصه فضای مجازی آن است که ساختاری مستحکم را ایجاد کنیم. شبکه ملی اطلاعات زیرساختی است که از طریق آن می‌توان علاوه بر به دست گرفتن این لایه‌های اساسی موجبات پیشرفت کشور در زمینه فضای مجازی را به وجود آورد. درباره اجرای موفق طرح راهبردی شبکه ملی اطلاعات می‌توان به تجربه کشورهای آلمان، چین، روسیه و کره‌جنوبی اشاره کرد. بر همین اساس کره‌جنوبی با عملیاتی کردن و توسعه شبکه ملی اطلاعات خود رتبه اول فاوا در سال‌های 2008و2010 و رتبه اول شاخص دولت الکترونیک سازمان ملل را کسب کرده و ارائه‌کننده پرسرعت‌ترین پهنای باند به کاربران کشور خود در میان کشورهای جهان است. همچنین کشور چین با اتکا به شبکه پیشرفته ملی اطلاعات خود توانسته ضمن کسب استقلال و حاکمیت مقتدرانه خود در فضای مجازی با پایین‌ترین قیمت، پهنای باند مورد نیاز مردم خود را تامین کند. برخی کشورهای اروپایی همچون آلمان با اتکا به ظرفیت شبکه ملی اطلاعات خود توانسته‌اند یکی از مهم‌ترین نقاط ترانزیت و تبادل داده‌های اینترنتی در دنیا باشند که از این طریق ضمن کسب درآمد امکان رقابت موثر را برای فعالان داخلی خود در رقابت با سرویس‌های آمریکایی فراهم کرده‌اند.
تبیین‌های نادرست از شبکه ملی اطلاعات
سرچشمه تبیین‌های نادرست از شبکه ملی اطلاعات ایران را می‌توان در تحریف غیرواقعی و تخریبی شبکه ملی اطلاعات کشور در رسانه‌های خارجی همچون بی‌بی‌سی پیدا کرد. القای اینکه در صورت اجرای شبکه ملی اطلاعات، اینترنت جهانی به یک اینترانت محدود در سطح ملی تقلیل پیدا می‌کند یا اینکه شبکه ملی اطلاعات ابزاری مخوف برای کنترل بیشتر افراد و محدود‌کننده آزادی اطلاعات است از جمله این موارد است. همچنین آنها با مطرح کردن مثال کره‌شمالی اینگونه به مخاطب القا می‌کنند که عملی شدن پروژه شبکه ملی اطلاعات یعنی قطع ارتباط با اینترنت جهانی. این در حالی است که بستر ارتباط اینترنت در بسیاری از کشورهای غربی دقیقا مبتنی بر شبکه ملی اطلاعات خودشان است.
تبیین صحیح از شبکه ملی اطلاعات
مطابق تبصره 2 ماده46 قانون برنامه پنجم توسعه و مصوبات شورایعالی فضای مجازی درباره الزامات کلی شبکه ملی اطلاعات، شبکه ملی اطلاعات به هیچ عنوان قطع ارتباط با فضای خارج تلقی نمی‌شود و تسهیل‌کننده ارتباطات داخلی کشور و راه‌حلی برای در دست گرفتن لایه‌های حاکمیتی و مدیریتی فضای مجازی و تبدیل تهدیدات بزرگ خارجی به فرصت‌های راهبردی برای کشور است. علاوه بر مزیت‌های متعدد حاکمیتی، موجب رونق کسب و کار، کسب پیشرفت‌های فنی، علمی و فرهنگی، بالارفتن ملموس سرعت و پهنای باند در اختیار مردم و افزایش پایداری و امنیت شبکه ارتباطات و اینترنت کشور و کاهش هزینه‌ها و ممانعت از خروج فزاینده ارز خواهد بود.
وضعیت شبکه ملی اطلاعات در حال حاضر:
در صورت اجرای طرح طبق اسناد بالادستی (قانون پنجم توسعه) این طرح باید حداکثر تا ابتدای سال 92 اجرا می‌شد!
طبق مصوبه شورایعالی فضای مجازی، طرح شبکه ملی اطلاعات باید به تصویب آن شورا برسد بنابراین در حال حاضر این طرح براساس کدام مصوبه در حال اجرا است؟ از این رو طرح مذکور تایید نهاد عالی نظام در این حوزه را ندارد.
در صورتی که طرح به صورت کامل اجرا شده باشد تایید کدام نهاد، سند پشتیبان اجرای آن است؟ نمونه و نمود عینی آن چیست؟ سرعت دریافت داده کاربران چند برابر افزایش یافته است؟ میزان اختلالات شبکه به چه میزان کاهش پیدا کرده است؟
تخلفات وزارت ارتباطات در حوزه شبکه ملی اطلاعات
در اسناد بالادستی شورایعالی فضای مجازی آمده است: «ضروری است قبل از تکمیل شبکه ملی اطلاعات و پروژه‌های اقماری آن و نیز صدور مجوز شورایعالی برای آغاز به کار آن، درباره پهنای باند اینترنتی با ارائه وعده‌های گوناگون، انتظارات کاذب ایجاد نشود».
آنچه صورت گرفته:
هدفگذاری صرفاً روی افزایش پهنای باند ناکارآمد وابسته به خارج به جای راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات که موجب افزایش جهشی پهنای باند با قیمت بسیار پایین‌تر و با کیفیت و پایداری بالاتر در دسترس مردم می‌شود و درنتیجه اتلاف منابع و فرصت‌های پیشرفت.
تصدی‌گری غیرقانونی دولتی (راه‌اندازی CDN و IXP مستقیماً توسط برخی شرکت‌های دولتی).
افزایش اختلالات ارتباطاتی که به سطح مکالمات تلفن همراه هم کشیده شده که ناشی از دامن زدن به تقاضای مصرف پهنای باند خارجی به جای تسریع در ایجاد شبکه ملی اطلاعات و توسعه ظرفیت‌های ملی بوده است.
اعطای مجوز بی‌ضابطه برای نسل سوم و چهارم تلفن همراه به اپراتورهای تلفن همراه بدون در نظر گرفتن اولویت شبکه ملی اطلاعات و پیوست فرهنگی لازم.
اطلاع‌رسانی نادرست برخی مسؤولان دولتی که موجب ابهام‌آفرینی و ایجاد نگاه منفی و محدودیت‌زا درباره طرح شبکه ملی می‌شود. در این شیوه خبری، عبارت شبکه ملی اطلاعات را همراه با وجوه کنترلی و نظارت آن و بدون مطرح کردن وجوه مستلزم پیشرفت و رشد اقتصادی و فرهنگی آن مطرح می‌کنند و همین موضوع باعث ایجاد جو روانی نامناسب در جامعه نسبت به این طرح پیشرفته ملی می‌شود. در همین راستا معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ممنوعیت ورود به اینترنت در قالب شبکه ملی اطلاعات بدون هویت محرز خبر داده است بدون اینکه برای مزیت‌های خدماتی و اقتصادی آن تبیین مناسبی داشته باشد.
با رشد شتابان فضای مجازی و پیچ تاریخی موجود، هر روز تاخیر در راه‌اندازی شبکه ملی اطلاعات موجب ماه‌ها و شاید سال‌ها عقب‌ماندگی در حوزه فضای مجازی و فناوری اطلاعات است.