گروه بین‌الملل مشرق - رهبر معظم انقلاب اسلامی ایران در بخشی از سخنرانی اخیر خود همزمان با سالروز ولادت حضرت فاطمه زهرا (سلام الله علیها) با اشاره به حمله رژیم آل سعود به یمن ابراز داشتند: ما با سعودیها در مسائل گوناگون سیاسی اختلافات متعددی داریم، اما همیشه می گفتیم که آنها در سیاست خارجی متانت و وقار نشان می دهند، اما چند جوان بی تجربه امور آن کشور را در دست گرفته و دارند جنبه توحش را بر جنبه متانت و ظاهرسازی غلبه می دهند، که این کار قطعاً به ضررشان تمام خواهد شد.این حرکت در منطقه قابل قبول نیست و من هشدار می دهم که باید دست از حرکت جنایت آمیز در یمن بردارند.

گروه بین‌الملل مشرق در بخش قبلی به معرفی محمد بن سلمان وزیر جنگ سعودی و نقش وی در جنگ اخیر با یمن پرداخت. در این قسمت نیز جوان بی تجربه دیگری به نام محمد بن نایف آشنا می‌شوید.

گر چه محمد بن سلمان با ناپختگی سیاسی و هیجانات جوانی، خود را به ویترین حمله نظامی عربستان سعودی به یمن تبدیل کرده است، اما تحلیلگران اعتقاد دارند محمد بن نایف مرد قدرتمند عربستان سعودی و مسئول اول پرونده تروریستی در این کشور سر خط سیاست‌گذاری‌های جنگی آل سعود بر ضد مردم بی‌پناه یمن را در دست دارد. 

تحلیلگران اعتقاد دارند عملیات طوفان قاطع با این حجم و اندازه و مشارکت –حتی نمادین- این تعداد از دولت‌ها نیازمند هماهنگی‌های بین‌المللی و تلاش‌های مستمر حداقل در چند ماه گذشته است. شبکه العربیه ارگان رسمی عربستان سعودی  پنجشنبه شب در همین راستا اعلام کرد که محمد بن نایف وزیر کشور و جانشین ولیعهد پادشاه عربستان سعودی و نایب رئیس دوم شورای وزیران این کشور نقش فعال و تأثیرگذاری در قانع کردن واشنگتن به حمایت از این عملیات داشته است. این گزارش تأکید دارد که محمد بن نایف تلاش زیادی برای قانع کردن واشنگتن جهت حمایت از ائتلاف خلیجی بر ضد یمن انجام داده است.

نقش محمد بن نایف در پیشبرد تجاوز عربستان سعودی به یمن که تاکنون بیش از 2500 نفر در آن به شهادت رسیده اند، تنها به بستر سازی‌های دیپلماتیک منتهی نمی‌شود، بلکه وی از نزدیک طرح‌های مربوط به حملات هوایی رژیم آل سعود را نیز پیگیری می‌کند. وی بلند پایه ترین مسئول عربستان است که از نزدیک بر روند عملیات نظامی در یمن نظارت کرده و بعد از شاه عربستان دومین مقام ارشد این کشور است که از این جنگ حمایت می کند.

خبرگزاری عربستان هفته گذشته اعلام کرد که محمد بن نایف یکشنبه به همراه محمد بن سلمان وزیر جنگ به پایگاه هوایی ملک خالد در منطقه خمیس مشیط در جنوب عربستان سعودی رفت تا قبل از آغاز دور جدید حملات جنگنده‌های صهیونیستی با جمعی از فرماند‌هان نیروهای شرکت‌ کننده در این جنگ و خلبانان حاضر در عملیات هوایی دیدار کند.

گرچه محافل مطلع از بروز اختلافاتی بین محمد بن سلمان و محمد بن نایف بویژه در موضوع جنگ قدرت و رسیدن به تخت پادشاهی خبر می دهند، اما به نظر می رسد این دو اختلافات خود را برای مقابله با جریان حریف از خاندان شاه سابق عربستان بویژه متعب بن عبدالله کنار گذاشته اند.
البته علاوه بر رقابت محمد بن نایف و محمد بن سلمان در پلکان قدرت عربستان سعودی، در پی آغاز حمله به یمن اختلافاتی نیز در روند اجرایی این جنگ بین این 2 به ‌وجود آمده است.

این اختلافات به ویژه در زمینه مداخله زمینی پس از حملات هوایی در یمن ملموس است. مجتهد فعال افشاگر سعودی در این رابطه می نویسد که محمد بن سلمان مانند آغاز حملات هوایی، برای تصمیم ‌گیری در زمینه حمله زمینی نیز شتابزده است، اما محمد بن نایف با آغاز مداخله زمینی در یمن مخالفت می‌کند. مجتهد معتقد است که این مخالفت ها می تواند در نهایت  با توجه به نفوذ محمد بن سلمان در نزد پدرش که به علت بیماری اداره امور را به وی واگذار کرده، به برکناری محمد بن نایف منجر شود.

انگیزه های محمد بن نایف در جنگ یمن
گرچه بن نایف با برخی راهکارهای اجرایی در جنگ یمن مخالف است، اما براساس رویکردهای ضد ایرانی خود، انجام این جنگ را باعث ایجاد ائتلاف سنی بر ضد آن چیزی می‌داند که نفوذ گسترده ایران در منطقه خوانده شده است. شاید به همین علت بود که وی تنها 24 ساعت قبل از سفر اخیر رجب طیب اردوغان رئیس ‌جمهور ترکیه در سفری ناگهانی به آنکارا رفت و با وی دیدار و گفتگو کرد. وی تصور می‌کرد که این سفر نقش عمده‌ای در تعیین گزینه‌ تعامل با ایران از سوی اردوغان خواهد داشت.

وی همچنین به عنوان یکی از مهم ترین مقامات سعودی وابسته به موسسات مذهبی وهابیت در عربستان از انتشار تفکر استقلال طلبانه شیعی در بیخ گوش عربستان سعودی نگران است و آن را معضلی برای افق امنیتی پیش روی این کشور می داند.

حذف مقرن بن عبدالعزیز و کوتاه تر کردن مسیر رسیدن به پادشاهی عربستان را می‌توان مهم‌ترین انگیزه محمد بن نایف از آغاز این جنگ دانست. وی و بن سلمان معتقد بودند با ایجاد هیجان کاذب در جامعه و پیروزی در این جنگ می توانند امتیاز مهمی را از رقیب خود از خاندان سدیری و مقرن بن عبدالعزیز ولیعهد عربستان و متعب بن عبدالله به عنوان نمایندگان این جریان به دست آورند. 

محمد بن نایف همچنین می‌داند که کشورش وارد جنگی شده که در خوش‌بینانه ترین حالت‌ها نمی‌تواند با پیروزی قطعی از آن خارج شود، وی گرچه در شرایط کنونی با مداخله زمینی در یمن مخالف است، اما می‌داند که تعیین قطعی سرنوشت این جنگ تنها با حملات هوایی امکان‌پذیر نیست، به همین علت جهت بسترسازی برای آغاز مداخله زمینی نیاز شدیدی به حمایت ترکیه به عنوان شریک ائتلاف 10 گانه احساس می‌کند. این در حالی است که شاخص‌های منطقه‌ای نشان می‌دهد ترکیه – شاید بر اساس تجربه تلخ مشارکت در جنگ سوریه- تمایلی به حضور جدی در این جنگ ندارد.

موقعیت محمد بن نایف در خاندان آل سعود
تحولات و انتصابات سیاسی و داخلی کودتاگونه در عربستان سعودی بعد از مرگ ملک عبدالله شاه سابق عربستان سعودی به گونه ای رقم خورد که محمد بن نایف به ‌عنوان جانشین ولیعهد عربستان تعیین شود، این اقدام از آن جهت مهم است که در میان نوادگان متعدد عبدالعزیز وی در ردیف انتظار برای رسیدن به پادشاهی قرار گرفته است و می‌تواند در آینده پادشاه این کشور باشد. محمد بن نایف که هم‌زمان پست وزارت کشور عربستان را نیز در اختیار دارد، به موجب این حکم در صورتی که کشور از دو سمت پادشاه و ولیعهد به صورت هم‌زمان خالی شود، به عنوان پادشاه با وی بیعت خواهد شد.

منصب جانشینی ولیعهد که از سوی عبدالله بن عبد العزیز در 27 مارس سال گذشته میلادی ایجاد شد؛ روشی است که پادشاه جدید نیز بر همان اساس پیش رفته تا در صورت بروز حوادث غیرمترقبه به ویژه علت ناتوانی ذهنی و جسمی مقامات ارشد سعودی؛ اختلافات گسترده خاندان پادشاهی علنی نشده و مسائل در پشت پرده محافل سیاسی حل‌ و فصل شود. حکم پادشاه فقید تأکید داشت که شاه آینده نیز در صورت تمایل می‌تواند برای ولیعهد از میان اعضایی که هیئت بیعت تعیین می‌کنند، جانشین انتخاب نماید. به‌ این ‌ترتیب محمد بن نایف پلی برای انتقال حاکمیت آل سعود در عربستان به نسل دوم شد.


زندگینامه محمد بن نایف
امیر محمد بن نایف بن عبدالعزیز آل‌سعود در 30 آگوست سال 1959 میلادی به دنیا آمد. وی یکی از پسران شاهزاده نایف بن عبدالعزیز آل‌سعود، ولیعهد پیشین این کشور از همسرش «جوهرة بنت عبدالعزیز بن مساعد آل‌سعود» است.

محمد بن نایف تحصیلات مقدماتی خود را در ریاض گذراند و در سال 1981 میلادی در رشته علوم سیاسی از آمریکا فارغ التحصیل شد و پس از آن نیز چندین دوره نظامی پیشرفته در زمینه مبارزه با تروریسم را در داخل و خارج عربستان گذرانده است.

محمد بن نایف مورد علاقه خاص ملک عبدالله بود. تمامی جایگاه ها و پست های مهم دولتی وی مدیون شاه فقید سعودهاست. محمد بن نایف چندین سال در بخش خصوصی فعالیت می‌کرد تا اینکه «ملک فهد»، پادشاه پیشین در مه سال 1999 وی را به عنوان معاون وزیر کشور در امور امنیتی و با رتبه عالی منصوب کرد. نکته مهم اینکه با بیماری فهد، عبدالله از سال 1995 به صورت غیر رسمی تمامی تصمیم سازی های سعودی را منحصر به خود کرده بود. فهد پس از آن با صدور حکمی وی را به عنوان معاون وزیر کشور در امور امنیتی با رتبه وزیر منصوب کرد. وی در سپتامبر 2008  بنا به دستور ملک عبدالله برای چهار سال دیگر در این سمت ابقا شد.
نوامبر سال گذشته نیز ملک عبدالله طی حکمی شاهزاده محمد بن نایف را به عنوان وزیر جدید کشور عربستان منصوب کرد.


محمد بن نایف مهره آمریکا در عربستان
به نظر می‌رسد روابط نزدیک محمد بن نایف با آمریکا و تخصص وی در مهار گروه‌های افراط‌گرایی منطقه‌ای از جمله سازمان تروریستی القاعده و سرکوب آن‌ها در حملات خونین کشور در سال‌های 2003 و 2006 با هماهنگی امنیتی آمریکا دو عامل مهم در ارتقاء جایگاه وی بوده است.

منابع مطبوعاتی اعلام کنند که این انتخاب مورد استقبال شرکای خارجی به ویژه آمریکا قرار دارد چرا که واشنگتن وی را در بین نوه‌های عبدالعزیز " دوست امین و صادق" خود در اجرای پروژه های آمریکایی در منطقه می داند. به همین علت است که مأموریت قانع کردن آمریکا به آغاز این جنگ آن هم در اوج مذاکرات هسته ای ایران با شش کشور غربی در سایه نیاز واشنگتن به توافق با ایران به وی سپرده شد.

با این وجود گرچه سودای قدرت و پادشاهی در عربستان و تلاش برای حذف مقرن بن عبدالعزیز محمد بن سلمان و محمد بن نایف را به آغاز این جنایت منطقه ای بر ضد ملت یمن تحریک کرد، اما به نظر می رسد شکست در یمن که مولفه های آن بیش از پیش خود را نشان می دهد، زمینه های سقوط این دو شاهزاده سعودی را فراهم خواهد نمود.