به گزارش مشرق، مهدی جابری دو روزنامه وطن امروز نوشت: خاله‌بازی تا آنجا در محیط‌زیست کشور رخنه کرده است که برنامه‌های مقابله با ریزگرد را باید در یخچال، رانندگی، پنجره‌های خانه و مطب پزشکان جست‌وجو کنیم: «از خانه خارج نشوید؛ حتما به پزشک مراجعه کنید؛ آهسته و با چراغ روشن برانید؛ پنجره‌ها را ببندید. مواد غذایی را از ریزگردها پاک کنید!» اینها طنز یا شوخی نیست و ما هم قصد خنداندن شما را نداریم. این جملات، بخشی از مهم‌ترین توصیه‌های حوزه دولتی محیط‌زیست به شهروندان برای ایمن ماندن از پدیده‌ای به نام ریزگرد است.
به گزارش «وطن امروز»، یکی از مهم‌ترین انتقادات در چندماه گذشته به دولت و حوزه دولتی محیط‌زیست، ناتوانی و سهل‌انگاری متولیان برای مقابله با پدیده ریزگردها بوده است؛ تا جایی که تعداد زیادی از نمایندگان مجلس، کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست به این معضل واکنش نشان دادند و از سازمان محیط‌زیست به خاطر سقوط 70 پله‌ای کشورمان از نظر شاخص‌های زیست‌محیطی انتقاد کردند.
ناتوانی حوزه دولتی محیط‌زیست برای مواجهه علمی و کارشناسی با ریزگردها و البته پرداختن به سیاست به جای محیط‌زیست در سازمان مربوط موجب شد تعداد قابل‌توجهی از نمایندگان مجلس طرح ادغام سازمان محیط‌زیست در وزارت جهاد کشاورزی را در دستور کار قرار دهند تا از این طریق بتوانند مقامات دولتی را موظف به پاسخگویی کنند چراکه از نظر آنها سازمان محیط‌زیست به خاطر قرار گرفتن در مجموعه معاونت‌های ریاست‌جمهوری اراده‌ای برای حل معضلات زیست‌محیطی و نیز پاسخگویی به نمایندگان مردم در مجلس ندارد.
نام بزرگ «ستاد ملی»
برای اطلاع یافتن از برنامه‌های سازمان محیط‌زیست درباره پدیده ریزگرد، به سراغ پورتال خبری این سازمان می‌رویم. در گوشه‌ای از این پورتال گزینه‌ای با عنوان «ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار» مشاهده می‌شود. احتمالا در پس این صفحه، برنامه‌ای مدون و منظم برای این ستاد ملی منظور شده است. در نگاه اول به نظر می‌رسد این عنوان بسیار بزرگ دارای پشتوانه‌ای محکم و مطمئن و کارشناسی است. مخاطب انتظار دارد با کلیک کردن روی نام این ستاد، با دنیایی از اطلاعات دست اول و برنامه‌هایی که بوی تدبیر و امید می‌دهد مواجه شود. همچنین انتظار می‌رود با توجه به مطرح شدن زمزمه ادغام و حذف سازمان محیط‌زیست، این سازمان تلاش بیشتری برای جلب نظر کارشناسان و نمایندگان مجلس داشته باشد و آخرین تلاش‌هایش در این باره بتواند افکار عمومی را قانع کند. روی گزینه «ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار» کلیک می‌کنیم. صفحه‌ای باز می‌شود که گزینه‌های دیگری را مقابل چشم ما قرار می‌دهد؛ از جمله: «علل وقوع گرد و غبار در ایران»، «اقدامات»، «مقالات»، «توصیه‌ها».
وارد بخش «علل وقوع گرد و غبار در ایران» می‌شویم، با این امید که شاهد نتیجه بررسی‌های دقیق و کارشناسی سازمان محیط‌زیست درباره آن باشیم. هرچند ما انتظار داریم با انبوهی از اطلاعات مواجه شویم اما فقط همین چند عبارت در این صفحه به چشم می‌آید:
- ناپایداری جوی در صحراهای عربستان، عراق، کویت و سوریه
- خشکسالی
- فقدان پوشش گیاهی مناسب
- کاهش بارندگی و میزان رطوبت هوا
- تخریب مناطق جنگلی و مراتع کشور عراق
- تغییرات فشار هوا و وزش باد شدید از سمت بیابان‌های کشورهای عراق و عربستان
همین! به عبارت دیگر، یک کمیته تشکیل شده است که نام «ملی» را یدک می‌کشد و از هزینه‌ها و بودجه‌های ملی تغذیه می‌کند اما نهایت و انتهای اطلاعاتش در همین حد است! به نظر می‌رسد قابلیت برخی مقامات حوزه دولتی محیط‌زیست برای سخنرانی‌های سیاسی در جمع‌هایی که ارتباطی ذاتی به محیط‌زیست ندارند بیشتر است. آنها درباره «سبز سیاسی» ساعت‌ها سخنرانی می‌کنند اما درباره «سبز حیاتی» چند سطر بیشتر نمی‌توانند بنویسند.
تمام اقدامات انجام شده؛ تمام!
به سراغ گزینه دیگر می‌رویم و روی «اقدامات انجام شده» کلیک می‌کنیم. می‌خواهیم بدانیم در زمان‌های مختلف بویژه چندماه گذشته چه اقدامات اساسی و مهمی از سوی «ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار» انجام شده است.
شما در این صفحه، احساس خواهید کرد دولت‌های نهم و دهم همچنان حضور دارند و دولت یازدهم هنوز انتخاب نشده است! چراکه موارد اشاره شده در آن مربوط به نقطه آغاز فعالیت‌های دولتی برای مقابله با پدیده ریزگرد است که به سال 1388 بازمی‌گردد. 13 مورد اقدام یک سطری یا دوسطری در این صفحه مشاهده می‌شود که مربوط به سال‌های 1388 تا 1391 است. یکی از موارد این است: «مکاتبه ریاست محترم سازمان با جناب آقای دکتر رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهور و درخواست تشکیل کارگروهی با مسؤولیت ایشان در راستای اجرای ماده یک آیین‌نامه اجرایی».
مابقی اقدامات به این شرح است:
- تصویب و ابلاغ آیین‌نامه «آمادگی مقابله با آثار زیانبار پدیده گرد و غبار در کشور به تاریخ ششم مرداد 1388 در 19 ماده و 2 فصل»
- تشکیل کمیته ملی حل بحران گرد و غبار
- انعقاد تفاهمنامه بین سازمان محیط‌زیست و سازمان هواشناسی درباره نصب تجهیزات ایستگاه‌های پایش در شهریور 1388
- تشکیل جلسات تخصصی با نمایندگان استانداران و مدیران ادارات محیط‌زیست استان‌های کرمانشاه، کردستان، بوشهر، خوزستان، ایلام و لرستان
- ارسال نامه به معاون اول محترم رئیس‌جمهور و درخواست اضافه نمودن استان‌های کردستان، لرستان، اراک، قم و سیستان و بلوچستان به آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیانبار گرد و غبار... در نیمه دوم آذرماه 1388
- پیگیری مکاتبات دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی درباره ارائه طرح‌های تحقیقاتی به منظور جلوگیری از بحران گرد و غبار و کاهش اثرات آن
- برگزاری جلسات تخصصی با نمایندگان شرکت‌های تولیدکننده مواد جایگزین مالچ.
همچنین چند مورد «مکاتبه» در میان اقدامات انجام شده به چشم می‌خورد. حال نکته، ابهام و سوال این است که این موارد مربوط به آغاز مواجهه با پدیده ریزگرد است و در گذشته تلاش‌هایی برای این آغاز انجام شده است. آیا حوزه دولتی محیط‌زیست توانسته است برای اجرایی شدن این موارد و نیز ادامه آن مسیر، اقدام خاص، قابل توجه و قابل ذکری انجام دهد؟ و اگر انجام شده است، چرا در فهرست اقدامات به چشم نمی‌خورد؟
بازگشت به نقطه صفر
در این باره سراغ رسول‌علی اشرفی‌پور، مدیرکل سابق محیط‌زیست استان تهران می‌رویم. او به «وطن امروز» می‌گوید: «محیط‌زیست را نباید با سیاست گره زد. این حوزه مستقیما با جان و سلامت مردم سر و کار دارد. ما قبلا اقدامات گسترده و شبانه‌روزی را برای آغاز این مسیر در دستور کار قرار دادیم و انتظارمان این است که دوستان ما در دولت جدید برای ادامه راه برنامه داشته باشند اما متاسفانه برخی افراد دوباره به عقب برگشته‌اند و با تحمیل هزینه‌های اضافه، همان مطالعات و بررسی‌هایی را انجام می‌دهند که قبلا به‌طور مفصل و با نظر کارشناسان و نمایندگان مجلس انجام شده است! جالب است که این افراد هنوز در نقطه آغاز مانده‌اند و مطالعاتی را که خود در این دولت شروع کردند نیز به پایان نمی‌برند و نتیجه درستی هم از آن نمی‌گیرند».
وی در پاسخ به این سوال که چرا اصرار به دفاع از عملکرد خود دارید، اظهار می‌دارد: «نمی‌خواهم بگویم ما همه کارها را انجام دادیم. نه! چنین چیزی نیست. ما در سال‌های قبل با این پدیده مواجه شدیم. یعنی ریزگردها حاصل اقدامات نسنجیده و دور از نظر کارشناسی در دهه 70 بود که نتیجه منفی آن در دهه 80 ظاهر شد و ما آغاز خوبی برای مقابله با آن داشتیم اما اکنون کار خاصی انجام نمی‌شود که بخواهیم آن را با سال‌های قبل و دولت‌های قبل مقایسه کنیم. هرچند در موارد اینچنینی که با سلامت مردم مرتبط است، جایی برای دعوا و مقایسه وجود ندارد. در حوزه محیط‌زیست، این دولت و آن دولت نداریم. در زمان دولت قبل نیز فشار یا اراده سیاسی خاصی در زمینه محیط‌زیست وجود نداشت که بخواهد یک نظر خاص را تحمیل کند. اصل بر نظر کارشناسان و نهادهایی همچون محیط‌زیست، وزارت بهداشت، هواشناسی و صاحبنظران بود. ریزگرد را نمی‌توان با موضوعی مثل واردات بنزین یکسان دانست و بر سر آن دعوای سیاسی به راه انداخت. همچنان پیشنهاد می‌کنم که تا وقت باقی است و بیش از این دیر نشده است، دوستان محیط‌زیستی ما در مسیر صحیح قرار گیرند».
شاید یکی از جالب‌ترین بخش‌های پورتال سازمان محیط‌زیست در قسمت «ستاد ملی مقابله با ریزگرد»، توصیه‌های این ستاد به مردم باشد. در این قسمت با طرح این سوال که «در زمان بروز پدیده گرد و غبار چه باید کرد» به مواردی اشاره شده است از جمله: «به غیر از موارد ضروری از منزل خارج نشوید؛ اگر مجبور به فعالیت در خارج از منزل هستید، زمان آن را کاهش دهید؛...حتما به پزشک مراجعه کنید؛ ...از تهویه مطبوع استفاده کنید؛ ...چراغ‌ها را روشن کرده و آهسته برانید؛ برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی از پوشش مناسب استفاده کنید؛ مواد غذایی را قبل از نگهداری در یخچال، از ذرات گرد و غبار پاک کنید!»
به گزارش «وطن امروز»، یکی از مهم‌ترین انتقادات در چندماه گذشته به دولت و حوزه دولتی محیط‌زیست، ناتوانی و سهل‌انگاری متولیان برای مقابله با پدیده ریزگردها بوده است؛ تا جایی که تعداد زیادی از نمایندگان مجلس، کارشناسان و دوستداران محیط‌زیست به این معضل واکنش نشان دادند و از سازمان محیط‌زیست به خاطر سقوط 70 پله‌ای کشورمان از نظر شاخص‌های زیست‌محیطی انتقاد کردند.
ناتوانی حوزه دولتی محیط‌زیست برای مواجهه علمی و کارشناسی با ریزگردها و البته پرداختن به سیاست به جای محیط‌زیست در سازمان مربوط موجب شد تعداد قابل‌توجهی از نمایندگان مجلس طرح ادغام سازمان محیط‌زیست در وزارت جهاد کشاورزی را در دستور کار قرار دهند تا از این طریق بتوانند مقامات دولتی را موظف به پاسخگویی کنند چراکه از نظر آنها سازمان محیط‌زیست به خاطر قرار گرفتن در مجموعه معاونت‌های ریاست‌جمهوری اراده‌ای برای حل معضلات زیست‌محیطی و نیز پاسخگویی به نمایندگان مردم در مجلس ندارد.
نام بزرگ «ستاد ملی»
برای اطلاع یافتن از برنامه‌های سازمان محیط‌زیست درباره پدیده ریزگرد، به سراغ پورتال خبری این سازمان می‌رویم. در گوشه‌ای از این پورتال گزینه‌ای با عنوان «ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار» مشاهده می‌شود. احتمالا در پس این صفحه، برنامه‌ای مدون و منظم برای این ستاد ملی منظور شده است. در نگاه اول به نظر می‌رسد این عنوان بسیار بزرگ دارای پشتوانه‌ای محکم و مطمئن و کارشناسی است. مخاطب انتظار دارد با کلیک کردن روی نام این ستاد، با دنیایی از اطلاعات دست اول و برنامه‌هایی که بوی تدبیر و امید می‌دهد مواجه شود. همچنین انتظار می‌رود با توجه به مطرح شدن زمزمه ادغام و حذف سازمان محیط‌زیست، این سازمان تلاش بیشتری برای جلب نظر کارشناسان و نمایندگان مجلس داشته باشد و آخرین تلاش‌هایش در این باره بتواند افکار عمومی را قانع کند. روی گزینه «ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار» کلیک می‌کنیم. صفحه‌ای باز می‌شود که گزینه‌های دیگری را مقابل چشم ما قرار می‌دهد؛ از جمله: «علل وقوع گرد و غبار در ایران»، «اقدامات»، «مقالات»، «توصیه‌ها».
وارد بخش «علل وقوع گرد و غبار در ایران» می‌شویم، با این امید که شاهد نتیجه بررسی‌های دقیق و کارشناسی سازمان محیط‌زیست درباره آن باشیم. هرچند ما انتظار داریم با انبوهی از اطلاعات مواجه شویم اما فقط همین چند عبارت در این صفحه به چشم می‌آید:
- ناپایداری جوی در صحراهای عربستان، عراق، کویت و سوریه
- خشکسالی
- فقدان پوشش گیاهی مناسب
- کاهش بارندگی و میزان رطوبت هوا
- تخریب مناطق جنگلی و مراتع کشور عراق
- تغییرات فشار هوا و وزش باد شدید از سمت بیابان‌های کشورهای عراق و عربستان
همین! به عبارت دیگر، یک کمیته تشکیل شده است که نام «ملی» را یدک می‌کشد و از هزینه‌ها و بودجه‌های ملی تغذیه می‌کند اما نهایت و انتهای اطلاعاتش در همین حد است! به نظر می‌رسد قابلیت برخی مقامات حوزه دولتی محیط‌زیست برای سخنرانی‌های سیاسی در جمع‌هایی که ارتباطی ذاتی به محیط‌زیست ندارند بیشتر است. آنها درباره «سبز سیاسی» ساعت‌ها سخنرانی می‌کنند اما درباره «سبز حیاتی» چند سطر بیشتر نمی‌توانند بنویسند.
تمام اقدامات انجام شده؛ تمام!
به سراغ گزینه دیگر می‌رویم و روی «اقدامات انجام شده» کلیک می‌کنیم. می‌خواهیم بدانیم در زمان‌های مختلف بویژه چندماه گذشته چه اقدامات اساسی و مهمی از سوی «ستاد ملی مبارزه با گرد و غبار» انجام شده است.
شما در این صفحه، احساس خواهید کرد دولت‌های نهم و دهم همچنان حضور دارند و دولت یازدهم هنوز انتخاب نشده است! چراکه موارد اشاره شده در آن مربوط به نقطه آغاز فعالیت‌های دولتی برای مقابله با پدیده ریزگرد است که به سال 1388 بازمی‌گردد. 13 مورد اقدام یک سطری یا دوسطری در این صفحه مشاهده می‌شود که مربوط به سال‌های 1388 تا 1391 است. یکی از موارد این است: «مکاتبه ریاست محترم سازمان با جناب آقای دکتر رحیمی، معاون اول رئیس‌جمهور و درخواست تشکیل کارگروهی با مسؤولیت ایشان در راستای اجرای ماده یک آیین‌نامه اجرایی».
مابقی اقدامات به این شرح است:
- تصویب و ابلاغ آیین‌نامه «آمادگی مقابله با آثار زیانبار پدیده گرد و غبار در کشور به تاریخ ششم مرداد 1388 در 19 ماده و 2 فصل»
- تشکیل کمیته ملی حل بحران گرد و غبار
- انعقاد تفاهمنامه بین سازمان محیط‌زیست و سازمان هواشناسی درباره نصب تجهیزات ایستگاه‌های پایش در شهریور 1388
- تشکیل جلسات تخصصی با نمایندگان استانداران و مدیران ادارات محیط‌زیست استان‌های کرمانشاه، کردستان، بوشهر، خوزستان، ایلام و لرستان
- ارسال نامه به معاون اول محترم رئیس‌جمهور و درخواست اضافه نمودن استان‌های کردستان، لرستان، اراک، قم و سیستان و بلوچستان به آیین‌نامه آمادگی و مقابله با آثار زیانبار گرد و غبار... در نیمه دوم آذرماه 1388
- پیگیری مکاتبات دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی درباره ارائه طرح‌های تحقیقاتی به منظور جلوگیری از بحران گرد و غبار و کاهش اثرات آن
- برگزاری جلسات تخصصی با نمایندگان شرکت‌های تولیدکننده مواد جایگزین مالچ.
همچنین چند مورد «مکاتبه» در میان اقدامات انجام شده به چشم می‌خورد. حال نکته، ابهام و سوال این است که این موارد مربوط به آغاز مواجهه با پدیده ریزگرد است و در گذشته تلاش‌هایی برای این آغاز انجام شده است. آیا حوزه دولتی محیط‌زیست توانسته است برای اجرایی شدن این موارد و نیز ادامه آن مسیر، اقدام خاص، قابل توجه و قابل ذکری انجام دهد؟ و اگر انجام شده است، چرا در فهرست اقدامات به چشم نمی‌خورد؟
بازگشت به نقطه صفر
در این باره سراغ رسول‌علی اشرفی‌پور، مدیرکل سابق محیط‌زیست استان تهران می‌رویم. او به «وطن امروز» می‌گوید: «محیط‌زیست را نباید با سیاست گره زد. این حوزه مستقیما با جان و سلامت مردم سر و کار دارد. ما قبلا اقدامات گسترده و شبانه‌روزی را برای آغاز این مسیر در دستور کار قرار دادیم و انتظارمان این است که دوستان ما در دولت جدید برای ادامه راه برنامه داشته باشند اما متاسفانه برخی افراد دوباره به عقب برگشته‌اند و با تحمیل هزینه‌های اضافه، همان مطالعات و بررسی‌هایی را انجام می‌دهند که قبلا به‌طور مفصل و با نظر کارشناسان و نمایندگان مجلس انجام شده است! جالب است که این افراد هنوز در نقطه آغاز مانده‌اند و مطالعاتی را که خود در این دولت شروع کردند نیز به پایان نمی‌برند و نتیجه درستی هم از آن نمی‌گیرند».
وی در پاسخ به این سوال که چرا اصرار به دفاع از عملکرد خود دارید، اظهار می‌دارد: «نمی‌خواهم بگویم ما همه کارها را انجام دادیم. نه! چنین چیزی نیست. ما در سال‌های قبل با این پدیده مواجه شدیم. یعنی ریزگردها حاصل اقدامات نسنجیده و دور از نظر کارشناسی در دهه 70 بود که نتیجه منفی آن در دهه 80 ظاهر شد و ما آغاز خوبی برای مقابله با آن داشتیم اما اکنون کار خاصی انجام نمی‌شود که بخواهیم آن را با سال‌های قبل و دولت‌های قبل مقایسه کنیم. هرچند در موارد اینچنینی که با سلامت مردم مرتبط است، جایی برای دعوا و مقایسه وجود ندارد. در حوزه محیط‌زیست، این دولت و آن دولت نداریم. در زمان دولت قبل نیز فشار یا اراده سیاسی خاصی در زمینه محیط‌زیست وجود نداشت که بخواهد یک نظر خاص را تحمیل کند. اصل بر نظر کارشناسان و نهادهایی همچون محیط‌زیست، وزارت بهداشت، هواشناسی و صاحبنظران بود. ریزگرد را نمی‌توان با موضوعی مثل واردات بنزین یکسان دانست و بر سر آن دعوای سیاسی به راه انداخت. همچنان پیشنهاد می‌کنم که تا وقت باقی است و بیش از این دیر نشده است، دوستان محیط‌زیستی ما در مسیر صحیح قرار گیرند».
شاید یکی از جالب‌ترین بخش‌های پورتال سازمان محیط‌زیست در قسمت «ستاد ملی مقابله با ریزگرد»، توصیه‌های این ستاد به مردم باشد. در این قسمت با طرح این سوال که «در زمان بروز پدیده گرد و غبار چه باید کرد» به مواردی اشاره شده است از جمله: «به غیر از موارد ضروری از منزل خارج نشوید؛ اگر مجبور به فعالیت در خارج از منزل هستید، زمان آن را کاهش دهید؛...حتما به پزشک مراجعه کنید؛ ...از تهویه مطبوع استفاده کنید؛ ...چراغ‌ها را روشن کرده و آهسته برانید؛ برای جلوگیری از آلودگی مواد غذایی از پوشش مناسب استفاده کنید؛ مواد غذایی را قبل از نگهداری در یخچال، از ذرات گرد و غبار پاک کنید!»