به گزارش مشرق، امام علی بن الحسین ـ عليه السلام ـ فرزند حسين بن على ـ عليه السلام ـ سومين امام شيعيان جهان، مادرش <شهر بانويه>(1) مشهورترين لقبش><زين العابدين> و<سجاد> است.
امام سجاد ـ عليه السلام ـ در سال سى و هشت قمرى ديده به جهان گشود (2) و دوران كودكى خود را در مدينه سپرى كرد. حدود دو سال از خلافت جدش امير موءمنان ـ عليه السلام ـ را درك نمود و پس از آن مدت ده سال شاهد حوادث دوران امامت عمومى خويش امام مجتبى ـ عليه السلام ـ بود كه تنها در شش ماه آن عهده دار خلافت اسلامى بود. پس از شهادت امام مجبتى ـ عليه السلام ـ در سال 50هجرى، به مدت ده سال در دوران امامت پدرش حسين بن على ـ عليه السلام ـ كه در اوج قدرت معاويه با او در ستيز و مبارزه بود، در كنار او قرار داشت.
در محرم سال 61هجرى در جريان قيام و شهادت پدرش حسين ـ عليه السلام ـ در سرزمين كربلا حضور داشت. امام سجاد در فاجعهء كربلا حضور داشت و پس از شهادت پدرش حسين بن على ـ عليهما السلام ـ در راءس بازماندگان خاندان حسينى، ابلاغ پيام قيام و شهادت سرخ آن حضرت را به عهده گرفت و با سخنراني ها و مناظرات خود، به افشاى چهرهء پليد حكومت اموى و بيدار ساختن افكار عمومى پرداخت.
با توجه به تبليغات بسيار گسترده و دامنه دارى كه حكومت اموى از زمان معاويه به بعد بر ضد خاندان پيامبر (بويژه در منطقهء شام) به عمل آورده بود، بى شك اگر بازماندگان امام حسين ـ عليه السلام ـ به افشاگرى و بيدار سازى نمى پرداختند، دشمنان اسلام و مزدوران قدرتهاى وقت، قيام و نهضت بزرگ و جاويد آن حضرت را در طول تاريخ لوث مى كردند و چهرهء آن را وارونه نشان مى دادند، اما تبليغات گستردهء امام سجاد و ديگر باز ماندگان حضرت سيد الشهدا ـ عليه السلام ـ در دوران اسيرى ـ كه حماقت و كينه توزى يزيد چنين فرصتى را براى آنان پيش آورده بود ـ اجازه ء چنين تحريف و خيانت را به دشمنان حسين ـ عليه السلام ـ نداد و طبل رسوايى يزيد را به صدا در آورد. سر انجام در سال 94يا 95هجرى به شهادت رسيد و در قبرستان معروف <بقيع> در كنار قبر عمويش امام حسن ـ عليه السلام ـ به خاك سپرده شد.
پی نوشت ها:
1-محمد بن يعقوب كلينى، اصول كافى، تصحيح و تعليق: على اكبر الغفارى، تهران، مكتبة الصدوق، 1381هـ.ق، ج 1 ص 467ـ شيخ مفيد، الارشاد، قم، مكتبة بصيرتى ـ ص 253ـ فضل بن حسن طبرسى، اعلام الورى با علام الهدى، الطبعة الثالثة، تهران، دار الكتب الاسلامية، ص 256ـ حسن بن محمد بن حسن قمى، تاريخ قم، ترجمهء حسن بن على بن]؛ّّ حسين قمى، تصحيح: سيد جلال الدين تهرانى، تهران، انتشارات توس، 1361هـ.ش، ص 196ـ على بن عيسى اربلى، كشف الغمة فى معرفة الاءئمة، تبريز، مكتبة بنى هاشمى، 1381هـ.ق، ج 2ص 286
در كتب تاريخ زندگانى ائمه نام مادر چهارم سخت مورد اختلاف است و علاوه بر شهر بانويه، به دوازده صورت ديگر نيز همچون: شاه زنان، جهان شاه، شهر ناز، جهان بانويه، خوله، سلافه و... آمده است. جهت اطلاع بيشتر رجوع شود به: دكتر شهيدى، سيد جعفر، زندگانى على بن الحسين، چاپ اول، تهران، دفتر نشر فرهنگ اسلامى، 1365هـ.ش، ص 27ـ 29ـ دكتر كريمان، حسين، رى باستان، چاپ دوم، تهران، انتشارات دانشگاه ملى ايران، ج 1 ص 403ـ 416 آقاى دكتر كريمان به مناسبت بحث پيرامون مقبرهء بى بى شهر بانو ـ كه بر اساس شهرتى عاميانه، محل دفن شهر بانو همسر امام حسين پنداشته مى شود ـ اقوال مختلف پيرامون نام مادر امام چهارم را بر شمرده و انتساب اين محل به آن بانوا را رد كرده است.
2- شيخ مفيد، همان كتاب، ص 253ـ علامهء طبرسى ـ تاج المواليد(ضمن مجموعه اى بنام <مجموعة نفيسة)> مكتبة بصيرتى، ص 112ـ شيخ مفيد، مسار الشيعة(ضمن همان مجموعه) ص 67ـ محمد بن جرير بن رستم طبرى، دلائل الامامة، الطبعة الثالثة، قم، منشورات رضى، 1363هـ. ش، ص 80ـ كلينى، همان كتاب، ص 466ـ سبط ابن الجوزى، تذكرة الخواص، نجف، المطبعة الحيدريه، 1383هـ. ق، ص 324ـ مسعودى، اثبات الوصية، الطبعة الرابعة، نجف، المطبعة الحيدريه، 1373هـ. ق، ص 167ـ فتال نيشابورى، روضة الواعظين، تصحيح و تلعيق: الشيخ حسين الاءعلمى، الطبعة الاءولى، بيروت، موءسسة الاءعلمى للمطبوعات، 1406هـ. ق، ص 222ـ فضل بن حسن طبرسى، همان كتاب، ص 256ـ ابن ابى الثلج البغدادى، تايخ الاءئمة(ضمن مجموعة نفسية)، قم، مكتبة بصيرتى، ص 9 برخى از مورخان تولد امام على بن الحسين عليه السلام را در سال 36يا 37نوشته اند.
3- ارقام داخل پرانتز گوياى مدت حكومت خلفا در زمان امامت حضرت سجاد مى باشد.
4- عبد الله بن زبير از معدود كسانى بود كه با يزيد بيعت نكرده بود، ازينرو پس از مرگ معاويه، اندكى پيش از حركت حسين بن على ـ عليهما السلام ـ به سوى مكه، به اين شهر گريخت و در آنجا سرگرم فعاليت هاى سياسى شد. پس از شهادت امام حسين عليه السلام، چون رقيبى در حجاز نداشت، طرفدارانى پيدا كرد و خود را خليفه خواند. يزيد تا آخر عمر نتوانست او را شكست بدهد و او تا سال 73همچنان در مكه پرچم حكومت را در دست داشت. عبد الله حجاز و عراق و مصر و قسمتى از شرق اسلامى را مطيع خود ساخت و قلمرو حكومت جانشينان يزيد تنها به شام و پاره اى از مناطق ديگر محدود شد. بنابر اين از سال 61تا 73قمرى، دو خليفه در دو منطقه از كشور اسلامى حكمرانى مى كردند، ولى با شكست و كشته شدن عبد الله بن زبير توسط نيروهاى عبدالملك (در سال 73 همهء مناطق اسلامى تحت حكومت مروانيان قرار گرفت و شام از نو مركزيت كلى يافت.