گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
روزنامه‌های زنجیره‌ای اصلاحات روز یکشنبه را با تمرکز بر سخنان حجت‌الاسلام سید حسن خمینی و تجمع به روند مذاکرات زیر شبح تهدید آغاز کردند. پس از سخنان هاشمی رفسنجانی، سخنان سید حسن خمینی محبوب‌ترین تیتر اول روزنامه‌های اصلاح‌طلب است. سید جوانی که این روزها از سوی پدر معنوی حزب کارگزاران سازندگی «علامه» لقب گرفته است و از سوی روزنامه نزدیک به خانواده هاشمی گزینه اصلی حضور در مجلس خبرگان رهبری است.
از سوی دیگر در تحلیل روزنامه‌های اصلاح‌طلب از روند تصمیم‌گیری فراکسیون‌های اصولگرای مجلس برای آخرین هیئت رییسه مجلس نهم، در حاشیه قرار گرفتن محمدرضا باهنر در اولویت اصلی قرار دارد؛ آنان تنهایی مرد پرهیاهوی بهارستان را به دلیل اظهارات وحدت‌بخش با جبهه پایداری قلمداد می‌کنند؛ رفتاری که حتی یاران سابق خود را عصبانی کرده است و افرادی مانند کاظم جلالی را ترغیب برای حضور بر کرسی وی کرده است. روزنامه‌های اصلاح طلب معتقدند که رفتارهای فراکسیون رهروان ولایت نسبت به محمدرضا باهنر به دلیل شکستن میثاق مرزبندی جدی با جبهه پایداری است.
ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری یکشنبه را با تیترهای «قوای سه‌گانه از جهت دادن به آرای مردم پرهیز کنند» و «هر حنجره‌ای در جهت اختلاف بین مسلمانان حرف بزند، بلندگوی دشمن است» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
· زمزمه‌های حضور رقیب باهنر
سال گذشته الیاس نادران با اختلاف 10 رأی از محمدرضا باهنر، مرد پر قدرت بهارستان، از حضور در هیئت رییسه جاماند. روزهای سخت باهنر در حال رقم‌خوردن است؛ بنا بر گمانه‌زنی‌های درون فراکسیونی احتمال حضور کاظم جلالی و الیاس نادران برای قرار گرفتن در صندلی محمدرضا باهنر بسیار جدی است.
گروه سیاسی روزنامه مردم‌سالاری در همین راستا به انعکاس سخنان نادران پرداخت و نوشت «یک نماینده اصولگرای مجلس با بیان اینکه تغییر ترکیب هیات رئیسه مجلس را لازم می‌داند در عین حال گفت که هنوز قابل پیش بینی نیست این ترکیب چه میزان تغییر خواهد کرد. الیاس نادران در گفت‌وگو با ایسنا، از احتمال کاندیداتوری خود در انتخابات هیات رئیسه مجلس که هفته آینده برگزار می‌شود خبر داد. این نماینده مجلس درباره شرایط رقابتی برای انتخابات هیات رئیسه مجلس نهم در آخرین سال فعالیت این دوره از مجلس نیز گفت: من غیب‌گو نیستم و به نظر می‌رسد تا این هفته معلوم می‌شود که آیا فضای مجلس رقابتی است یا خیر. اما نباید در این زمینه خیلی عجله کرد. نادران با بیان این که احتمال کاندیداتوری‌اش برای انتخابات هیات رئیسه مجلس وجود دارد گفت: در عالم سیاست همه چیز ممکن است.»
روزنامه ابتکار یکشنبه را به تیترهای «15 میلیون ایرانی زیر خط فقر» و «اعتماد نسل‌ها؛ مانع تکرار اشتباهات گذشته است» اختصاص داد.
· سید حسن خمینی؛ مرد صفحه اول
پس از هاشمی رفسنجانی، سید حسن خمینی محبوب‌ترین تیتر اول روزنامه‌های اصلاح‌طلب است. سید جوانی که این روزها از سوی پدر معنوی حزب کارگزاران سازندگی «علامه» لقب گرفته است و از سوی روزنامه نزدیک به خانواده هاشمی گزینه اصلی حضور در مجلس خبرگان رهبری است.
گروه سیاسی روزنامه ابتکار در همین راستا نوشت «حجت‌الاسلام سید حسن خمینی در دیدار با جمعی از اعضای دبیرخانه دانشجویی توسعه پایدار و مدیریت شهری با اشاره به وجود فرضیه گسست نسلی در جامعه ایران، ضمن تاکید بر توجه به مفهوم، ریشه‌ها و راه درمان این مشکل، اظهار کرد: تعبیر گسست نسلی را اینگونه تعریف می‌کنم که اگر نسل جدیدی که روی کار می‌آید نسبت به نسل قبل از خود نه به دلیل اشتباه کاری، بلکه به این دلیل که آنان را بی‌عُرضه و دارای عزم ناکافی بداند، بی‌اعتماد باشد و متهم به پیگیری نیّات و اهداف شخصی کند، گسست نسلی پدید می‌آید. وی افزود: ایراد و اشکال بی اعتمادی، تجدید تجربه اموری است که قبلاً گذرانده شده است و جامعه در فرایند تکرار مکررات می‌افتد. به گزارش جماران سید حسن خمینی با تاکید بر اینکه آزمون و خطا شرط حیات انسانی است، ادامه داد: اینکه نسل جدید بگوید کارهای غلط نسل قبلی را نباید تکرار کنم گسست نسلی نیست و این شرط پیشرفت است؛ بلکه گسست نسلی آنجاست که نسل جدید شکست نسل‌های قبل را ببیند و بدون بررسی و ریشه‌یابی بخواهد آن‌ها را تکرار کند و اگر بپرسیم چرا می‌خواهید راه قبلی‌ها را بروید، بگوید آن‌ها بی‌عرضه، ناتوان و دارای طمع‌های شخصی بودند! گرچه بی‌عرضگی امری ممکن است و اگر در بررسی‌ها به اثبات رسید که نسل قبل ناتوان بوده است، آن کار باید تکرار شود؛ اما برخی کارها هستند که اساساً جنس آن‌ها نشدنی است.»
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم‌تای بالای صفحه اول خود را به تیترهای «پایان بنزین سهمیه‌ای» و «به بزرگان اعتماد کنیم» اختصاص داده است.
· روز پرحاشیه ظریف
گروه سیاسی روزنامه اعتماد حضور محمدجواد ظریف و عراقچی در جلسه غیرعلنی مجلس را «پرحاشیه» می‌داند زیرا از یک سو طرح خروج از مذاکرات و عدم پذیرش پروتکل الحاقی از سوی نمایندگان و از سوی دیگر واکنش ضعیف وزارت‌خارجه در برابر سخنان تهدیدآمیز مقامات آمریکایی بر حجم انتقادات بهارستان‌نشین‌ها می‌افزاید.
در همین راستا گروه سیاسی روزنامه اعتماد به روایت چگونگی حضور تیم مذاکره‌کننده در جلسه غیرعلنی پرداخت و نوشت «کار تشریح مذاکرات هسته‌ای باز هم به جلسه غیرعلنی مجلس کشید، جلسه‌ای که امروز برگزار خواهد شد. ظریف دوباره مهمان بهارستان است تا برای نمایندگان توضیح دهد که در آخرین دور مذاکره کشورمان با قدرت‌های ۱+۵ چه گذشته است. محمدحسین فرهنگی، عضو هیات رییسه مجلس درباره جلسه امروز به خبرگزاری ایرنا گفته است که «با توجه به برخی زیاده‌خواهی‌های طرف مقابل مذاکرات، در این جلسه برای هماهنگ کردن مواضع دولت و مجلس تلاش خواهد شد.» سیدعباس عراقچی و مجید تخت روانچی دیروز چهارمین دور از مذاکرات برای نگارش متن توافق جامع را به پایان بردند، مذاکراتی که به گفته عضو ارشد تیم مذاکره‌کننده به دلیل گستردگی موضوعات بسیار کند پیش رفته است. ضرغام صادقی، دیگر عضو هیات رییسه مجلس اعلام کرده که این جلسه بنا به درخواست تعدادی از نمایندگان مجلس و پیش از آغاز جلسه علنی جهت ارائه گزارش از آخرین تحولات درخصوص مذاکرات هسته‌ای برگزار می‌شود. با این وجود دیروز حسین سبحانی‌نیا یکی دیگر از اعضای هیات‌رییسه مجلس به باشگاه خبرنگاران گفت که هنوز حضور محمد جواد ظریف و عباس عراقچی در صحن مجلس قطعی نشده است.
مذاکرات هسته‌ای ایران و ۱+۵ بیش از یک ماه است که برای نگارش متن پیش نویس توافق هسته‌ای در سطح معاونان و کارشناسان آغاز شده است و در این چارچوب تاکنون چهار دور مذاکره در وین و نیویورک انجام شده است. قرار است از سه‌شنبه هفته آینده نیز مذاکرات در سطح معاونان و کارشناسان در وین از سرگرفته شود. حضور تیم هسته‌ای کشورمان در مجلس بعد از هر دور مذاکره دیگر تبدیل به یک سنت شده است. آخرین بار بعد از مذاکرات لوزان بود که بهارستان میزبان وزیر امور خارجه و همین‌طور رییس سازمان انرژی اتمی کشورمان شده بود. میزبانی‌های اخیر بهارستان اما بر خلاف ماه‌های اول مذاکرات دیگر چندان پرحاشیه نبوده است. با این حال جلسه فردا (یکشنبه) شاید قدری شاهد بازگشت این حاشیه‌ها باشد. خصوصاً اینکه مواضع اخیر طرف امریکایی زمینه را برای انتقاد از تیم هسته‌ای کشورمان مساعدتر از ماه‌های قبل کرده است. هر چند محمدجواد ظریف سه روز پیش گفته بود که «تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای اجازه زیاده‌خواهی به طرف‌های غربی نمی‌دهد و مذاکره‌کنندگان خود را مقید به حفظ خطوط قرمز نظام می‌دانند». اما همچنان برخی از مجلسی‌ها نسبت به عملکرد تیم هسته‌ای انتقاد دارند.»
روزنامه اصلاح‌طلب شرق صفحه اول خود را به تیترهای «تجمع غیرقانونی علیه تیم هسته‌ای» و «اینجا بدون من» اختصاص داد.
· راه‌های برخورد با مخالفان دولت
سید مصطفی هاشمی‌طبا در سرمقاله روزنامه شرق به چگونگی «برخورد» با مخالفان دولت یازدهم پرداخته است؛ معاون هاشمی رفسنجانی در بیان راهکار برای دولتی که قاطبه هم‌فکرانش آن را مشابه دولت کارگزاران می‌داند خواهان آن است که دولتی‌ها از «ناقص‌گویی یا کلی‌گویی» دوری بجویند و در مقابل این رفتار «انتقال درست و دقیق مسائل به مردم، با همین ابزارهای رسانه‌ای محدود، ظرفیت کم‌اثرکردن تحرکات رسانه‌ای و سیاسی قابل توجهی را که مقابل دولت ایجاد شده، فراهم می‌کند.» در دستور کار قرار بدهند.
معاون رئیس‌جمهور دولت سازندگی در ابتدای سرمقاله خود نوشت «معمولاً در کشورهایی که برپایه نظام‌های مبتنی‌بر مردم‌سالاری استوار هستند، تفکیک قوا سبب می‌شود گاهی جریان‌های مختلف سیاسی در دولت یا مجلس، دیدگاه واحدی درقبال مسائل کشور نداشته باشند و درعین‌حال، تمرکز قدرت نیز در یک قوه ایجاد نشود؛ به‌عنوان نمونه امروز اگر کنگره ایالات متحده گرایش سیاسی دیگری داشت، حتماً مواضع و شیوه عمل رئیس‌جمهور نیز تفاوت‌هایی پیدا می‌کرد. این اختلافات امروز برای ایرانیان که موضوع پرونده هسته‌ای و مذاکرات و مواضع موافقان و مخالفان در داخل آمریکا را دنبال می‌کنند، ملموس‌تر شده است. به‌هرتقدیر، در کشاکش میان دولت و منتقدان، صبر و تحمل دستگاه اجرائی در کنار تدبیر برای پیشبرد امور، تعیین‌کننده است و هر طرفی توانمندتر باشد، موفقیت بیشتری به دست خواهد آورد. اگر برنامه‌های اجراشده توسط دولت، پشتوانه کارشناسی داشته باشد و با درک ضرورت‌های زمانه خود به مرحله اجرا درآید، حتماً قابل دفاع خواهد بود و با پافشاری بر آن، می‌توان تبعات آن را مدیریت کرد.»
روزنامه آرمان امروز صفحه اول خود را به تیترهای «ممنوع‌الورود نداریم» و «تهدید تندروها اثر ندارد» اختصاص داد.
· اصلاح‌طلبان بدلی!
اصلاح طلبان بدلی اصطلاحی که پس از انتخابات 84 وارد قاموس فرهنگ واژگان اصلاح طلبان قرار گرفت؛ آنانی که مخالف دکتر معین بودند، اصلاح طلب بدلی خوانده می‌شدند و در مفهوم‌یابی اصیل آن رییس مجلس ششم قرار داشت. تکرار تاریخ در انتخابات 92 مجدد رخ داد، عارف اصلاح طلب بدلی بود چون مطالبات سازمان منحله مجاهدین و حزب منحله مشارکت را قبول نداشت و بار دیگر در ماه‌های نزدیک به انتخابات بهارستان از اصطلاح «اصلاح طلب بدلی» استفاده می‌شود.
گروه سیاسی روزنامه آرمان‌امروز در همین راستا نوشت«گروه‌هایی که در زمان سکوت اصلاحات برای خودنمایی، اقداماتی در جهت خوشایند رقیب را فرصتی برای خودنمایی در عرصه سیاسی می‌دانستند، نمی‌دانستند این خوشی کوتاه‌مدت خواهد بود؛ چراکه از یک‌سو جریان‌های غیراصلاح‌طلب حامی آن‌ها پس از پایان مأموریت پیش‌بینی شده برای این دسته افراد توجهی به آن‌ها نکردند و زمینه‌ای را فراهم کردند تا آن‌ها نه‌تنها در اردوگاه اصلی جایگاهی نداشته باشند بلکه تعابیری از آن‌ها شود که دیگر نتوانند درجهت فعالیت سیاسی مؤثر به ایفای نقش بپردازند. گروه دیگری هم بودند که نسبت به کلیت اعضای اصلاحات دارای شرایط بهتری بودند، آن‌ها زیر چتر شخصیت‌های باتجربه البته در عرصه سیاست خارجی قرار گرفتند البته بعید بود در فضایی که فعالیت اصلاح‌طلبان اصیل از سوی رقیب محدود شده است آن‌ها با دریافت مجوز، به فعالیت جداگانه بپردازند و بر طبل کاندیداتوری برای هر انتخاباتی با عنوان اصلاحات بکوبند! با روی کار آمدن دولت تدبیر و امید و حضور اصلاح‌طلبان اصیل، عرصه بر اصلاح‌طلبان بدلی تنگ شد لذا درصدد رایزنی با بزرگان اصیل جریان اصلاح‌طلبی برآمدند تا شاید گذشته آن‌ها فراموش شود و بتوانند به آغوش اصلاح‌طلبی اصیل بازگردند.
گروه دیگری هم هستند که تجربه کار سیاسی بیشتری از دو گروه قبلی دارند اما پس ازانتخابات ریاست‌جمهوری 92 برخی گله‌ها سبب جداشدن آن‌ها از جریان اصلاحات شد و با تشکیل مراکزی فعالیت‌های مجزایی برای خود پیش‌بینی کردند اما درنهایت این انتظار وجود دارد که خواب خرگوشی این چند جریان که ساز ناهماهنگ می‌زنند تمام شود و آن‌ها بار دیگر اقتدار اصلاح‌طلبی را به رخ رقیب بکشند.»
روزنامه دولتی ایران، صفحه اول خود را به تیترهای «هشدار شدید نصرالله به تکفیری‌ها» و «تعیین قیمت و سهمیه بنزین تا پایان هفته» اختصاص داد.
· روایت تحریم‌ها؛ نارضایتی دولتی‌ها
مدعی هستند مستندهای صداوسیما «یک سویه» است و راوی روایتی «وارونه» از تحریم‌ها است چون از ابزار «عملیات روانی» در برابر دولت استفاده می‌شود؛ گروه سیاسی روزنامه ایران در راستای انتقاد همیشگی به پوشش فعالیت های دولت در صداو سیما، این بار به مستندهای این سازمان واکنش شدیدی داده است.
گروه سیاسی روزنامه ایران در همین راستا نوشت «پس از ماجرای فکت شیت‌ها، رسانه ملی پخش مستندهای دنباله‌داری را کلید زد که به نوعی در تعارض با روندی است که اعضای مذاکره کننده کشورمان در مذاکرات هسته‌ای در پیش گرفته‌اند.
مستندهایی تحت عناوین «از هیروشیما تا لوزان»، «شطرنج با گرگ‌ها»، «از ژنو تا وین»، «اعتراض» و «نظارت فقط متعارف» برنامه‌هایی هستند که به ترتیب طی روزهای اخیر از رسانه ملی پخش شد و این شائبه را ایجاد کرد که مذاکرات هسته‌ای، خلاف منافع ملی است و دورنمایی مثبت برای آن متصور نیست. برنامه‌سازان در مستند «از ژنو تا وین» با استناد به برخی اظهار نظرهای مقامات غربی و گزارش شبکه‌های خارجی همچون «بی‌بی‌سی» و «صدای امریکا» بدون توجه به مواضع مقامات ایرانی تلاش کردند این گونه القا کنند که مذاکرات راه به جایی نخواهد برد. استناد به تحلیل این شبکه‌های خارجی در حالی است که مسئولان صدا و سیما بارها گزارش‌هایی را که از سوی این شبکه‌ها درخصوص ایران به مخاطب عرضه می‌شود، سیاه‌نمایی نامیده‌اند. مستند «شطرنج با گرگ‌ها» برنامه دیگری بود که وجه مهم آن اثبات این موضوع است که در صورت دستیابی ایران و کشورهای 1+5 به توافق هسته‌ای، تحریم‌های مهم که معیشت مردم را هدف قرار داده است، لغو نمی‌شود. برنامه‌ای که القاکننده آن است که در صورت رسیدن به توافق هم گشایشی در زندگی مردم رخ نخواهد داد.
وجه مشترک این مستندها حول تلاش برای این اقدام می‌چرخد که تیم مذاکره کننده ایران را تیمی از پیش بازنده در مذاکرات معرفی کند بازنده‌ای که حتی در ازای از دست دادن توانمندی‌های هسته‌ای کشور، هم مابه‌ازایی قابل توجه به دست نخواهد آورد. برنامه‌های مستند صدا و سیما که بیش از اطلاع‌رسانی، بیان بخشی از واقعیت و ناگفته گذاشتن بخش دیگر و ترکیب بخش انتخابی با تحلیل جهت دار و یکجانبه مورد نظر برنامه‌ساز است، نشان می‌دهد بیش از در نظر گرفتن اهداف اصلی نظام از پیش‌زمینه یک اراده سیاسی برداشت شده است. به همین دلیل برنامه‌سازان این مستند با توسل به عملیات جنگ روانی، دولت و صاحبان فکر متعلق به یک جناح را زیر سؤال می‌برند و موجب خدشه‌دار شدن وحدت ملی و انسجام داخلی می‌شوند.»