داعش و آوارگی 3 و نیم میلیون عراقی
رهاورد این تغییر و تحولات جمعیتی آوارگی حدود 3 ونیم میلیون نفر و کشته و ربوده شدن هزاران نفر توسط داعش بود.
براساس گزارش‌ها یک میلیون و 400 هزار آواره عراقی از استان‌های نینوا، صلاح الدین، دیالی و تاحدودی الانبار از طوایف و ادیان مختلف در دوره زمانی کوتاهی که از ژوئن 2014 آغاز شده است، به منطقه کردستان پناهنده شده‌اند.
این گزارش‌های رسمی می‌افزایند: ورود آوارگان عراقی به منطقه کردستان موجب افزایش 28 درصدی جمعیت این منطقه شده است.
استان نینوا و تغییر بافت جمعیتی
پایگاه «الغد پرس» می‌نویسد: تنها در استان نینوا حدود یک میلیون نفر مجبور به ترک خانه‌هایشان شدند. برخی راهی منطقه کردستان و برخی دیگر راهی کرکوک شدند و دیگران راه جنوب را پیش گرفتند، اما در این بین تعدادی نیز ترجیح دادند، در نتیجه سیطره داعش بر بخش اعظم مناطق این استان، به خارج کشور مهاجرت کنند.
درباره مسیحیان آمارها از آوارگی 45 هزار مسیحی و درباره ایزدی‌ها از آوارگی 280 هزار ایزدی و حدود 8 هزار شبک و تعدادی از خانواده‌های ترکمن و کاکایی و غیره سخن می‌گویند.
آواره شدن ساکنان مناطق شمالی عراق تغییر و تحول جمعیتی بی‌سابقه‌ای در نقشه جمعیتی این کشور از دهه‌ها پیش تاکنون ایجاد کرده است، بسیاری از روستاها و شهرک‌های کوچک و شهرهای بزرگ تنوع و گوناگونی بافت و ساختار جمعیتی خود را برای اولین بار از دست دادند.
به این ترتیب برای اولین بار در تاریخ عراق، بسیاری از مناطق یا خالی از سکنه شدند یا خانواده‌های انگشت شماری در آنجا زندگی می‌کردند که یا از خانواده‌های عناصر مسلح بودند یا با گروه‌های تروریستی همکاری داشتند.
گزارش‌ها تاکید می‌کند که ساکنان مناطق متعددی از عراق از توسعه و گسترش دامنه نفوذ داعش آسیب دیده و متضرر شدند که از جمله آنها باید به ساکنان مناطق نینوا و سنجار اشاره کرد.
این درحالی است که برآوردها نشان می‌دهد که حدود یک میلیون نفر از ساکنان مناطق مختلف استان نینوا پس از سیطره داعش بر این استان از ژوئن 2014 مناطق سکونت خود را ترک کردند و ادامه سیطره داعش بر این مناطق جدای از تخریب و از بین رفتن زیر ساخت‌های موجود در این مناطق، موجب بروز تغییرات جمعیتی گسترده در آنها خواهد شد.
و اما بعد ...
اما این پایان تغییر و تحولات جمعیتی نیست که عراق شاهد آن است، بلکه نگرانی‌های بسیاری درباره مرحله پس از داعش وجود دارد، چرا که باز گرداندن امور به شکل سابق آن، یعنی پیش از ژوئن 2014 و بافت و ساختار جمعیتی حاکم بر این مناطق به شکل سابق آن بسیار سخت به نظر می‌آید.
یکی از دلایل این امر ارتکاب وحشیانه‌ترین و انواع جرم‌ها و جنایت‌ها توسط داعش علیه ساکنان مناطق تحت تصرف این گروه تکفیری به ویژه علیه ساکنان غیر عرب آن است. بسیاری از ساکنان این مناطق بی‌دلیل و بی‌گناه کشته و یا به اسارت گرفته شدند و مورد تجاوز قرار گرفتند و موجب کاشت بذر کینه و نفرت در دل بسیاری از آنها در قبال یکدیگر شد.
به عنوان مثال داعش بیش از 5 هزار ایزدی را قتل عام کرد و به اسارت گرفت و از ایزدی‌های به اسارت گرفته شده تنها 741 نفر موفق به فرار شدند. این درحالی است که زنان ایزدی که از بند داعش فرار کرده و یا آزاد شدند، در شرایط روحی و روانی بسیار سختی بسر می‌برند و این موجب می‌شود تا ادغام و جذب مجدد آنها در جامعه‌ای که پیشتر در آن زندگی می‌کردند، به امری بسیار سخت و پیچیده تبدیل شود.
هشدار کارشناسان
این درحالی است که کارشناسان امور سیاسی از تغییر بافت جمعیتی عراق پس از اشغال یک سوم خاک عراق توسط داعش و تقسیم این کشور به 3 کشور بر اساس معیارهای طایفه‌ای هشدار دادند.
این کارشناسان با تاکید بر این نکته که تغییر بافت و ساختار جمعیتی عراق زاده یک لحظه یا یک رخ داد نیست، این تغییرات را ادامه تغییر در ساختار جمعیتی دانستند که تحت عنوان «جنگ طایفه‌ای» در سال 2005 آغاز شد.
کارشناسان مذکور این تغییر بافت جمعیتی را بسیار خطرناک دانسته و هدف از آن را ایجاد فتنه‌های طایفه‌ای و مذهبی و کاشت بذر نفرت و کینه بین طوایف مختلف عراق می‌دانند که زمینه تقسیم این کشور و اجرای طرح آمریکا در منطقه را هموار می‌کند.