گروه سیاسی مشرق - رسانه‌های مکتوب همواره نقش عمده‌ای در هدایت افکار عمومی و جریان‌سازی رسانه‌ای به عهده دارند که در این بین جایگاه روزنامه‌ها، جایگاه ویژه‌ای است. به همین منظور گروه سیاسی مشرق به تحلیل و بررسی محتوای روزنامه‌های متعلق به جریان اصلاح‌طلب می‌پردازد.
*****
روزنامه‌های زنجیره‌ای اصلاحات روز یکشنبه را با تمرکز به سخنان حجت‌الاسلام هاشمی رفسنجانی نسبت به رخدادهای بعد از ارتحال امام خمینی (ره) آغاز کردند. این روزنامه‌ها همگام با سایت‌های خبری منتسب به این طیف سیاسی نوک پیکان انتقادات خود را به سوی مستندهای هسته‌ای صدا و سیما نشانه رفتند و اتاق فکر مستندها را به تیم رسانه‌ای برادر یکی از نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری 92 منتسب کردند.
از سوی دیگر سکوت میان احمدی‌نژادی‌ها شکسته شده است؛ احمدی‌نژاد فرمان پاسخگویی به یارانش داده است و خود جلودار مقابله رقیب گفتمانی‌اش است. کنایه اول در سخنرانی احمدی نژاد در همدان با این جملات «شیاطین، انبیا و صلحا را به سحر و جادو متهم کرده و می‌کنند، اینان بدانند نزد مردم رسوا خواهند شد. چنان‌که هم اکنون نیز این رسوایی آغاز شده است» نثار دولت یازدهم شد؛ گفتنی است که حجت الاسلام روحانی در سخنرانی خود اظهار داشته بود که دولتش اهل استفاده از جن‌گیر و رمال نیست و حالا بقایی، نزدیک‌ترین یاور روحانی را «تهدید» به شکایت کرده است تا در غیاب مشایی در عرصه سیاست، بقایی در مقابل جهانگیری قد علم کند.
ارگان رسمی حزب مردم‌سالاری یکشنبه را با تیترهای«توافق نهایی با 20 صفحه متن اصلی و 50 صفحه ضمیمه» و «توافق نهایی با نگاه منطقی و پرهیز از زیاده‌خواهی» روانه پیشخوان مطبوعات کشور شده است.
• هیچ کشوری اجازه بازرسی در هر زمان و از هر مکان را نمی‌دهد
موسویان از دیپلمات‌های حامی روند مذاکرات هسته‌ای با یکی از مهم‌ترین محور نقدهای منتقدان نسبت به تفاهم لوزان هم‌آوا شد و از بازرسی در هر زمان و هر مکان انتقاد کرد.
گروه سیاسی روزنامه مردم‌سالاری در صفحه سیاسی خود نوشت: «ديپلمات سابق کشورمان براي حل مشکل بازرسي‌ها در مذاکرات هسته‌اي پيشنهاداتي داد و تاکيد کرد هيچ کشوري با بازرسي «در هر زمان و از هر مکاني» موافقت نمي‌کند و ايران نيز چنين نخواهد کرد.به گزارش تسنيم، حسين موسويان ديپلمات سابق کشورمان در پايگاه خبري تحليلي المانيتور پيشنهاداتي براي حل موضوع بازرسي‌ها در مذاکرات هسته‌اي ايران و کشورهاي گروه 1+5 ارائه کرد. وي با اشاره به اعلام مخالفت رهبر معظم ايران، آيت‌الله خامنه‌اي با بازرسي از تاسيسات نظامي و مصاحبه با دانشمندان ايراني به عنوان بخشي از توافق احتمالي هسته‌اي مي‌نويسد: اين موضوع سريعا به پرمجادله ترين بخش مذاکرات هسته‌اي در ايران تبديل شد. اجازه به بازرسان خارجي براي دسترسي به تاسيسات هسته‌اي و آسيب‌پذير کردن دانشمندان ايران به غرور ملي ايران ضربه مي‌زند، همچنان که در هر کشوري نيز چنين خواهد بود. در واقع اين موضوعي است که کل روند مذاکرات را تهديد مي‌کند.موسويان در ادامه به بحث پي ام دي( ابعاد نظامي احتمالي) و تلاش سازمان سيا براي پرونده‌سازي و جعل مدرک در اواخر دهه 1990 به منظور حل موضوع بازرسي‌ها در توافق نهايي پيشنهاد مي‌دهد»
روزنامه ابتکار یکشنبه را به تیترهای «ورود ممنوع‌های مجلس دهم» و «روایت آیت‌الله از آن 14 نفر» اختصاص داد.
• گزینه‌های برای رد صلاحیت
برخی از الان «نگران» هستند که مسند نمایندگی را به رقیبان خود در مرحله اول انتخابات از دست بدهند و آن هم در روند تایید صلاحیت‌ها. گروه سیاسی روزنامه ابتکار از تغییر رفتار برخی از نمایندگان با خبرنگاران و حضور فعال آن در حوزه‌های انتخابیه خود سخن می‌گوید.
گروه سیاسی روزنامه ابتکار در راستای احتمال رد صلاحیت نمایندگان فعلی نوشت: «در این دوره مواردی که باعث ظن و گمانه‌زنی درباره تایید یا رد صلاحیت نمایندگان فعلی مجلس شده‌اند، کم نبوده‌اند. بعد از افشای ماجرای پرداخت پول از سوی محمدرضا رحیمی – معاون اول دولت دهم که اکنون به دلیل فساد مالی در زندان به سر می‌برد – به 170 نماینده دوره‌های هفتم مجلس برای شرکت در انتخابات دوره بعدی، حساسیت‌ها به نمایندگانی که این پول‌ها را دریافت کرده‌اند بیشتر شد. به خصوص این که اعلام شد این پرداخت‌ها در دوره هشتم به نهم مجلس نیز انجام شده است. برخی نمایندگان به طور جدی از هیات رئیسه مجلس و نیز قوه قضاییه خواهان پیگیری ماجرا و افشای نام نمایندگان دریافت‌کننده پول شدند. سخنگوی شورای نگهبان نیز پیشتر در یکی از نشست‌های خبری خود اعلام کرده بود که در صورت تصمیم‌گیری مراجع ذی‌صلاح درباره این موضوع، شاید آن را در تایید صلاحیت‌ها مدنظر قرار دهند.
نجات‌الله ابراهیمیان سخنگوی شورای نگهبان گفته بود که «اگر این ادعا در مراجع ذی‌صلاح اثبات شود، حتما در موعد انتخابات عکس‌العمل شایسته نشان خواهیم داد».
اظهارنظر چند ماه پیش حجت‌الاسلام محمد اشرفی اصفهانی رئیس هیئت بدوی رسیدگی به تخلفات اداری دولت یازدهم و اعلام این که دو نماینده فعلی مجلس درباره مسائلی در دوران مسئولیت پیش از نمایندگی در دولت احمدی‌نژاد به پنج و ده سال محرومیت از خدمات دولتی شده‌اند نیز جنجال‌های زیادی آفرید. اشارات اشرفی اصفهانی درمورد این نمایندگان و از جمله این که هردو از نمایندگان مخالف دولت هستند، خبرنگاران را به گزینه‌های محدودی رساند. سرنوشت اجرایی شدن این حکم و تاثیر آن بر رد یا تایید صلاحیت دو نماینده یاد شده هنوز معلوم نیست، اما به موجب حکم در صورت قطعیت آن احتمالا آنها را در مجلس آتی نخواهیم دید. نمایندگان دیگری نیز در این زمینه مطرح شده‌اند، از جمله یکی از نمایندگان که پرونده‌هایی را در هیات نظارت بر رفتار نمایندگان دارد. البته عوض حیدرپور، عضو هیات نظارت بر رفتار نمایندگان در مصاحبه‌ای اظهار کرده است که «تخلفات هر نماینده بنا بر آنچه در این هیات تصویب شده است با جرائم و بررسی صلاحیت نمایندگی متغیر باشد». غلامرضا اسداللهی، یکی از اعضای هیات نظارت بر رفتار نمایندگان نیز با اشاره به این که نتیجه رسیدگی به پرونده‌ها در این هیات اثر مستقیم بر رد صلاحیت ندارد، اما می‌تواند در تصمیم‌گیری در این باره تاثیرگذار باشد.»
روزنامه اصلاح‌طلب اعتماد نیم‌تای بالای صفحه اول خود را به تیترهای «مستندسازی هسته‌ای تلویزیون» و «چهار اولویت اصلاح‌طلبان برای مجلس دهم» اختصاص داده است.
• جدال یاران احمدی‌نژاد و یاران روحانی / سکوت احمدی‌نژادی‌ها شکست
سکوت شکسته شد؛ احمدی‌نژاد فرمان پاسخگویی به یارانش داده است و خود جلودار مقابله رقیب گفتمانی‌اش است. کنایه اول در سخنرانی احمدی نژاد در همدان با این جملات«شیاطین، انبیا و صلحا را به سحر و جادو متهم کرده و می‌کنند، اینان بدانند نزد مردم رسوا خواهند شد. چنان‌که هم اکنون نیز این رسوایی آغاز شده است» نثار دولت یازدهم شد؛ گفتنی است که حجت الاسلام روحانی در سخنرانی خود اظهار داشته بود که دولتش اهل استفاده از جن‌گیر و رمال نیست و حالا بقایی، نزدیک‌ترین یاور روحانی را «تهدید» به شکایت کرده است تا در غیاب مشایی در عرصه سیاست، بقایی در مقابل جهانگیری قد علم کند.
در راستای جدال یاران احمدی‌نژاد و یاران روحانی گروه سیاسی روزنامه اعتماد نوشت«حميد بقايي، مرد پشت‌پرده دولت محمود احمدي‌نژاد معاون اول دولت حسن روحاني را تهديد به شكايت مي‌كند. مي‌گويد كه مسوولان اين دولت تخلف كرده‌اند. اين‌بار سوژه موردنظر حميد بقايي يك صندوق قرض‌الحسنه در نهاد رياست‌جمهوري است. صندوقي كه ٢٨سال سابقه فعاليت دارد و دولت قبل آن را پس از تغيير اساسنامه به يك موسسه خصوصي تبديل كرده بود اما در دولت يازدهم با تشكيل هيات امناي جديد از سوي نهاد رياست‌جمهوري، مجددا به دولت بازگردانده شد. خبر بازگشت اين صندوق به مجموعه دولت را دو هفته پيش مرتضي بانك، معاون كل نهاد رياست‌جمهوري داده و گفته بود كه«صندوق قرض‌الحسنه شهيد باهنر و رجايي با پيگيري حقوقي، اقدامات قانوني و هماهنگ با بانك مركزي و سازمان ثبت اسناد به دولت يعني مرجع اصلي خود بازگردانده شد.» او اما يك خبر ديگر هم داده بود و اعلام كرده بود كه «اكنون پرونده‌اي در اين زمينه در دستگاه قضايي تشكيل شده است تا به موضوعات مختلف آن رسيدگي شود.» حالا دو هفته از اين خبر گذشته و حميد بقايي واكنش نشان داده و اتهامات بسياري را روانه دولت كرده است. ميان مردان محمود احمدي‌نژاد يكي هست كه بيشتر از سايرين تمايل دارد در رسانه‌ها باشد. حتي آن روزهاي ابتدايي روي كار آمدن دولت يازدهم هم كه ماجراي برداشت ١٦ ميليارد توماني مسوولان دولت سابق از حساب نهاد رياست‌جمهوري علني شد با كمال آرامش مصاحبه و اعلام كرد كه پول را پس مي‌دهند.
معاون اجرايي رييس دولت سابق در كنار روزهايي كه به دفتر رييس دولت سابق مي‌رود اخبار نهاد رياست‌جمهوري فعلي را هم به‌خوبي رصد مي‌كند، تهديد كرد كه مقامات فعلي دولت را به دادگاه مي‌كشاند. خودش را رييس هيات امنايي مي‌داند كه دولت آن را به خودش بازگردانده است. او روز گذشته در مصاحبه‌اي بلندبالا اعلام كرد كه«متاسفانه برخي مسوولان ارشد دولت آقاي روحاني پس از استقرار، در اقدامي غيرقانوني با تصرف صندوق قرض‌الحسنه شهيدان رجايي و باهنر، مبادرت به تغيير اساسنامه و درج نام خود به عنوان اعضاي هيات امناي آن كرده‌اند.» به گزارش آريا، وي كه براي شكايت از اسحاق جهانگيري، معاون اول دولت اعلام آمادگي كرده در ادامه اتهام جابه‌جايي اسناد را به مسوولان دولت فعلي وارد كرده و گفته است كه «اين آقايان با جابه‌جا كردن اسناد و مدارك و ثبت آن، صندوق را به نام خود منتقل و به دروغ اعلام مي‌كنند: «اين صندوق دولتي است و به همين علت ما آن را به دولت بازگردانديم.»
روزنامه اصلاح‌طلب شرق صفحه اول خود را به تیترهای«نمونه‌برداری پارچین در دولت احمدی‌نژاد» و«از خوئینی‌ها به هاشمی رسیدم» اختصاص داد.
• تفاوت ندای ایرانیان با اصلاحات
تب هجمه به حزب نوپای ندای ایرانیان فروکش کرده است؛ از منظر جریان‌های قدرت‌مند اصلاحات، «خرازی» دیپلمات برای عبور از پدرخوانده خیابان یاسر اقدام به تاسیس حزب کرده است به همین دلیل ورود آنان به شورای مشورتی و شورای هماهنگی اصلاحات ممنوع است. اعضای حزب ندای ایرانیان در تکاپو برای کاهش گسست هستند و مدعی هستند در «اصل» اصلاحات با دیگر احزاب اصلاح‌طلب همگام هستند و تفاوت در «فرع» است تا شاید بتوانند در حریم ممنوعه گام بردارند.
سعید نورمحمدی در یادداشتی در صفحه سیاسی روزنامه شرق نوشت «تفاوت دیدگاه ندای ایرانیان با بخشی از اصلاح‌طلبان را نه در اصل اصلاحات که در همین فرع اصلاحات باید جست‌وجو کرد؛ صبوری و خویشتن‌داری برای ایجاد اجماع به‌منظور رسیدن به اصل اصلاحات و پرهیز از روش‌هایی که به اصول اصلاح‌طلبی ضربه بزند. اما مسئله‌ای که در جریان اصلاحات وجود دارد، نبود تمییز فرع و اصل اصلاحات است؛ اینکه «تفاوت در روش» به‌عنوان «تفاوت در اصل» تعریف می‌شود و شاید بر همین مبنا خواسته می‌شود افرادی که در روش، متفاوت می‌اندیشند به آنچه اصل تعریف می‌کنند، بازگردند. باید مراقب بود گم‌شدن در کوچه‌پس‌کوچه‌های فرعی اصلاحات به گم‌کردن و فراموش‌کردن آرمان‌های اصلاح‌طلبی منجر نشود. طبیعتا اگر این اصول را پذیرفته باشیم، از همه ظرفیت‌های موجود در جریان رقیب هم برای تقویت آن استفاده می‌کنیم؛ به‌عنوان‌مثال اگر حضور یک حزب اصولگرا منجر به تقویت خانه احزاب شود یا حضور یک فرد معتدل از جریان رقیب نیز به تقویت مردم‌سالاری منجر شود، نه‌تنها باید استقبال کرد که باید به‌دنبال دعوت و حضورشان هم بود. اما اگر فرع اصلاحات و مناسبات تاریخی و شخصی، اصل تفسیر شود، حلقه اصلاح‌طلبی روزبه‌روز تنگ‌تروتنگ‌تر خواهد شد. در نهایت اینکه باید بپذیریم که در جامعه، ما بیش از هرچیز نیازمند یک گفتوگو و مفاهمه وسیع هستیم تا از دل این مفاهمه، معانی مشترک از آرمان‌ها و اهدافمان شکل بگیرد تا جامعه و بازیگران سیاسی از این مرحله که بر سر ابتدایی‌ترین و کوچک‌ترین موضوعات دچار نزاع و اختلاف می‌شوند، عبور کنند. لازمه فراهم‌کردن این گفتوگو هم چیزی جز خویشتن‌داری در سخن و عمل نیست.»
روزنامه آرمان‌امروز صفحه اول خود را به تیترهای «ناگفته‌های هاشمی، از ارتحال امام و انتخاب رهبری» و «شعارها علیه روحانی برنامه‌ریزی شده بود» اختصاص داد.
• آخرین خاطره‌گویی آقای هاشمی
بار دیگر آقای هاشمی‌رفسنجانی از گذشته روایت کردند، این بار از انبوه خاطرات سیاسی خود رخدادهای بعد از ارتحال امام خمینی (ره) را گزینش کردند. گروه سیاسی روزنامه آرمان‌امروز در انعکاس این اظهارات نوشت «14نفر از اعضای خبرگان قصد داشتند جریان انتخاب رهبری را به نحو دیگری رقم بزنند.» این شاید شاه‌بیت موضوعی باشد که برخی سال‌هاست در پی آن هستند و دیروز آیت‌ا... هاشمی صلاح را در بیان آن دانست. رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام گفت: بعد از رحلت امام، اعضای خبرگان شبانه برای تشکیل جلسه به تهران فراخوانده شدند تا خللی در اداره کشور ایجاد نشود؛ در آن زمان 14 نفر قصد داشتند جریان انتخاب رهبری را به نحو دیگری رقم بزنند که اکثریت اعضا با تصمیم قاطع خود، رهبری آیت‌ا... خامنه‌ای را اعلام کردند. آیت‌ا... اکبر هاشمی روز شنبه در جلسه مجمع تشخیص مصلحت نظام برگزاری مناسب مجلس خبرگان رهبری پس از رحلت حضرت امام(ره) را برای تعیین رهبری نظام، یکی از مقاطع درخشان انقلاب اسلامی ذکر کرد. وی با تأکید بر اینکه بحث شورایی یا فردی بودن رهبری در آن زمان مطرح و موافقین و مخالفینی داشت، تصریح کرد: شخص آیت‌ا... خامنه‌ای در موافقت با رهبری شورایی سخنرانی کردند که درنهایت در رأی‌گیری، 45نفر به فرد و 35نفر به شورایی رأی دادند که درنتیجه با رد نظریه شورای رهبری، به انتخاب رهبری معظم انقلاب رسیدیم. هاشمی ادامه داد: مباحث انجام‌شده درمورد انتخاب شورایی ثبت و ضبط شده است که البته هنوز قابل انتشار و بازگویی نیست.»
روزنامه دولتی ایران، صفحه اول خود را به تیترهای «پرونده ریزگردها روی میز دبیرکل» و «در مذاکرات هسته‌ای غوغا را کنار می‌گذاریم» اختصاص داد.
• گلایه از بهارستان
روزنامه دولتی ایران از حضور جنتی در صحن علنی و حجت‌الاسلام علوی به کمیسیون امنیت ملی گلایه دارد و این اقدامات را «سریال احضارهای وزرا» به مجلس می‌داند و در همین راستا نوشت«حضار وزرا به مجلس تبدیل به دستور کار ثابت بهارستان شده است. در ادامه همین روند احضار‌ها این هفته نیز وزیر اطلاعات به کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس می‌رود و وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی هم به صحن علنی. به گزارش «ایران» علی جنتی بر اساس سؤالات 7 نماینده مجلس متهم است که برای آزادی بیان منتقدین دولت محدودیت‌هایی اعمال کرده است. محمد حسین فرهنگی عضو هیأت رئیسه مجلس در همین باره گفت: «سؤال نمایندگان درمورد محدودیت‌هایی است که این وزارتخانه برای آزادی بیان نشریات منتقد ایجاد و حتی اقدام به تعطیلی برخی از این نشریات کرده است».
فرهنگی در گفتوگو با مهر افزود: «هفت نفر از نمایندگان سؤالی را از جنتی، وزیر فرهنگ مطرح کرده‌اند که مسعود میرکاظمی نماینده تهران در جلسه بررسی سؤال به نمایندگی از آنها سؤال را مطرح خواهد کرد.» جنتی در حالی قرار است روز سه‌شنبه درباره آنچه اعمال محدودیت علیه رسانه‌های منتقد خوانده شده، توضیح دهد که پیش از این از سوی همین نمایندگان منتقد متهم به مماشات در برابر برخی رسانه‌های اصلاح‌طلب شده بود. او پیش از این در 17 دی ماه سال 92 به صحن علنی رفته بود تا به این سؤال حمید رسایی عضو جبهه پایداری جواب دهد؛ «دلیل تساهل و تسامحی که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در برابر توهین به مقدسات از یک طرف و از سوی دیگر ترویج اباحه‌گری در پرداختن به موضوعات محل اختلاف و غیر ضروری در پیش گرفته، چیست؟» رسایی در توضیح سؤال خود به ابراز تأسف جنتی از توقیف روزنامه «بهار» و اظهارات او در مورد تک‌خوانی و جمع‌خوانی زنان اشاره کرد. جنتی اما در سخنان خود نظر حمید رسایی را درباره «مفسده‌انگیز» بودن هر نوع خوانندگی زنان قابل احترام خواند اما تأکید کرد که بسیاری از علما در مورد لالایی و موارد مشابه نظر متفاوتی دارند. وزیر ارشاد درباره توقیف روزنامه بهار هم گفت: «در جلسه هیأت نظارت بر مطبوعات که او از اعضای حقوقی آن است، به این دلیل با توقیف روزنامه بهار مخالفت کرده که اعتقاد دارد هنر این نیست که بلافاصله روزنامه‌ای را توقیف کنیم بلکه باید تا آنجایی که می‌توان موارد دیگر را اعمال کرد.» او تأکید کرد که در برخورد با تخلف رسانه‌ها، بویژه در این نمونه که عمدی نبوده و با عذرخواهی مدیر مسئول همراه شد بهتر است پیش از توقیف از «راه‌های دیگری همچون تذکر شفاهی، کتبی و ارجاع به دادگاه» استفاده شود. با این حال توضیحات جنتی نتوانست اکثریت نمایندگان را قانع و مانع از دادن نخستین کارت زرد مجلس به وزیر ارشاد شود.»