به گزارش مشرق، این روزها بحث و تبادل نظر در مورد نسل سوم اینترنت موسوم به اینترنت اشیا در محافل علمی و فناوری بالا گرفته است.

بسیاری از موسسات بزرگ تجاری و نهادهای دولتی در حال سیاست گذاری و آماده سازی خود برای ورود به عصری هستند که در آن اتصال به شبکه های داده و فضای مجازی منحصر به رایانه ها و گوشی های همراه نیست.

با همه گیر شدن اینترنت اشیا که ظرف کمتر از پنج سال آینده رخ خواهد داد تقریبا هر وسیله ای قابلیت اتصال به اینترنت را خواهد داشت و این امر بیم ها و امیدهای فراوانی را به همراه آورده است. هوشمند شدن و قابلیت فعالیت خودکار وسایل برقی و دیجیتالی از جمله دیگر پیامدهای از راه رسیدن اینترنت اشیا است که باعث می شود یک جارو برقی بتواند در زمان مشخصی فعال شده، محل تعیین شده از قبل را نظافت کرده و سپس مجددا خاموش شود.

بررسی های موسسه تحقیقاتی گارتنر نشان می دهد که تا سال 2020 بیش از 25 میلیارد وسیله مختلف در جهان از طریق خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا به اینترنت یا دیگر شبکه های اطلاع رسانی متصل خواهند شد. بررسی های شرکت سیسکو نیز حاکیست که تا غلبه یافتن پدیده اینترنت اشیا تنها سه سال زمان باقیست. بنابراین در سال 2018 ماشین ها و سیستم های الکترونیکی می توانند از طریق اینترنت بدون نیاز به انسان ها و حتی بیشتر از آنها با یکدیگر در ارتباط باشند.

چنین وضعیتی تاحدی یادآور فیلم ها و سریال های علمی و تخیلی است و به شک، تردید و ترس در مورد آینده انسان دامن می زند. کار به جایی رسیده که حتی چهره های سرشناسی همچون استفان هاوکینگ فیزیکدان مشهور و الون ماسک مدیر عامل شرکت تلسا سازنده خودروهای برقی و هوشمند در مورد غلبه ربات ها بر انسان هشدار داده اند. اما واقعیت ماجرا چیست؟

باید توجه داشت که بر اساس بررسی های گارتنر، تنها نیازهای مصرف کنندگان عامل به پیش برنده فناوری مذکور نیست؛ هر چند این مولفه از سایر مولفه های تاثیرگذار در این حوزه مهم تر و پررنگ تر است.  این موسسه تحقیقاتی پیش بینی کرده که تا سال 2020 دولت ها، کارخانه های صنعتی و موسسات خدماتی تامین کننده آب و برق بیشترین رشد را در زمینه بهره گیری از اینترنت اشیا خواهند داشت.

سیو در این زمینه گزارش می‌دهد: شاید تبادل نظر با تعدادی از مدیران مشهور فناوری در شرکت های بزرگ تجاری روشن کننده برخی ابهامات در این زمینه باشد.

اینترنت اشیا به نفع دولت ها و صاحبان مشاغل است

گواتم روی معاون فناوری اطلاعات شرکت Waste Management معتقد است با افزایش همگرایی جهان فیزیکی و دیجیتال، اینترنت اشیا توانایی انسان ها برای مدیریت و پردازش اطلاعات را افزایش خواهد داد. اینترنت اشیا از پتانسیل کافی برای متحول کردن صنایع، شیوه زندگی و کار انسان ها برخوردار است، زیرا با استفاده از آن می توان داده ها را به طور مشترک و با همکاری دسته جمعی مورد استفاده قرار داد.

وی می افزاید: در دنیای مبتنی بر اینترنت اشیا قطعی و عدم دسترسی به داده بی معناست. صاحبان مشاغل می توانند از این طریق در زمان مناسب به داده‌های مورد نظر دسترسی داشته باشند. این وضعیت کارآیی افراد را افزایش می دهد. همچنین برقراری ارتباط با مشتریان برای ارائه راه حل های بهینه بر مبنای نیازهای شخصی آنها از این طریق ممکن می شود و در نتیجه هزینه زنجیره تامین بهینه می گردد. دولت ها هم با بهره مندی از اینترنت اشیا می توانند با مشکلات اقتصادی – اجتماعی بهتر مقابله کنند، زیرا درک بهتری از انبوه داده هایی پیدا می کنند که در اختیار دارند.

اما از نظر این مدیر آی تی مشکلاتی نیز بر سر راه استفاده از اینترنت اشیا وجود دارد که از جمله آنها می توان به امنیت، حریم شخصی، چالش های همگرایی و ادغام داده ها، سیاست گذاری و استانداردها اشاره کرد.

نگرانی از امنیت اینترنت اشیا

کن پیدینگتون مدیر امور اطلاعات و مشاور اجرایی موسسه MRE Consulting هم در مورد اینترنت اشیا یا به قول خودش اینترنت همه چیز نظرات قابل تاملی دارد. به گفته وی اینترنت اشیا فرصت های بی سابقه ای را برای سازمان ها فراهم آورده تا از یک شبکه در حال رشد متشکل از ابزار و وسایل مرتبط با هم ارزش فراوانی کسب کنند.

وی تصریح می کند: به اعتقاد من بزرگترین فرصت‌ها برآمده از توانایی جمع آوری، پردازش و واکنش در برابر جریان داده ای است که به طور آنی در دسترس است. به عنوان مثال از این طریق می توان زنجیره تامین کالا را کاملا بهینه سازی کرد.

این صاحب نظر بزرگترین چالش اینترنت اشیا را مسائل امنیتی می داند و معتقد است با افزایش تعداد ابزار و وسایل متصل به اینترنت تعداد حملات به آنها هم افزایش می یابد. لذا باید میان تامین امنیت و استفاده از ابزار و امکانات اینترنت اشیا تعادل برقرار شود.

زندگی آسان در کنار دو چالش جدی

سام چسترمن مدیر امور اطلاعاتی شرکت IPG Mediabrands هم همه گیرشدن اینترنت اشیا را موجب تحولاتی چشمگیر در حوزه های مختلف می داند. به گفته وی انسان ها تنها چند سال با باز کردن قفل در خانه، پارکینگ خودرو و همین طور روشن و خاموش کردن لامپ و وسال تهویه مطبوع منزل از طریق ابزار هوشمند فاصله دارند. این ابزار به افراد امکان می دهد در هر زمان و مکان کنترل های لازم را در حوزه های فوق الذکر صورت دهند.

البته خود آقای چسترمن از جمله افرادی است که از هم اکنون در حال بهره مندی از مزایای اینترنت اشیاست. وی با خرید و نصب ترموستات نست آب و هوای خانه را از راه دور و حتی بدون حضور در آن کنترل و برای ثابت ماندن گرما و سرما به طور هوشمند برنامه ریزی می کند. یکی از مزایای این سیستم صرفه جویی قابل توجه در مصرف انرژی است که باعث می شود ساکنان یک خانه مبلغ کمتری را بابت قبوض آب و برق و گاز بپردازند.

او از سیستم Harmony Ultimate Home‌ نیز برای کنترل تمامی لوازم صوتی و تصویری و تلویزیون منزل و در نهایت از ابزار Wink برای کنترل هوشمند لامپ ها استفاده می کند. Wink با درک میزان نور موجود در محیط لامپ ها را خاموش و روشن کرده و حتی نور آنها را کم و زیاد می کند.

وی معتقد است از این طریق به راحتی می توان صدای تلویزیونی که دخترش با استفاده از آن برنامه های محبوبش را تماشا می کند با استفاده از گوشی هوشمند کم کرد. همین طور بدون تکان خوردن و روشن کردن ترموستات می توان گرما و سرمای خانه را هم با استفاده از برنامه ای که بر روی گوشی نصب شده کنترل کرد.

این متخصص هم مشکل اصلی همه گیر شدن اینترنت اشیا را افزایش چالش های امنیتی می داند و احتمال کنترل سیستم های فوق الذکر توسط هکرها را یک مشکل اساسی می داند که باعث خواهد شد مدیریت سیستم گرمایش و سرمایش و روشنایی و تمامی وسایل برقی یک خانه به دست هکرهای خرابکار بیفتد. نکته دومی که وی به آن اشاره می کند نگرانی از تنوع بیش از حد بازیگران عرصه اینترنت اشیا و همین طور ناسازگاری پروتکل ها و استانداردهایی است که هر یک از این شرکت ها برای ارائه خدمات اینترنت اشیا ابداع می کنند. البته این مشکل معمولا در آغاز استفاده از هر فناوری جدیدی وجود دارد، اما به تدریج برطرف می گردد.

توصیه‌هایی برای بهینه سازی اینترنت اشیا

برخی صاحب نظران معتقدند علیرغم اینکه اینترنت اشیا قابلیت اتصال شبکه ای هرچیزی را فراهم می آورد، اما برای بهره گیری از مزایای آن و کاستن از خطراتی که به برخی از آنها اشاره شد، شاید لزومی نداشته باشد که همه چیز را به آن متصل کرد. باتوجه به که بسیاری از خدمات مبتنی بر اینترنت اشیا از طریق شبکه های بی سیم ارائه می شود رعایت این نکته در هنگام استفاده از محصولات و خدمات بی سیم به کاهش مشکلات امنیتی کمک شایانی می کند.

باید توجه داشت که بر اساس بررسی های موسسه مشاوره ای Deloitte در سال 2015 حدود یک میلیارد وسیله سازگار با اینترنت اشیا روانه بازارهای جهانی می شود که نسبت به سال 2014 شصت درصد افزایش نشان می دهد و لذا تا پایان سال جاری میلادی در مجموع 2.8 میلیارد وسیله سازگار با اینترنت اشیا در جهان وجود خواهد داشت.

نکته دیگری که باید مورد توجه قرار بگیرد، برنامه ریزی برای بهره گیری از حجم بالای اطلاعاتی است که اتصال دهها میلیارد وسیله مختلف به شبکه های مختلف اطلاع رسانی در اختیار افراد، سازمان ها و شرکت ها قرار می دهد. شاید در مواردی ضروری باشد که هر سازمان تنها برای بهره گیری از حجم محدودی از این اطلاعات که واقعا به آن نیاز دارد، برنامه ریزی کند.

در مجموع باید توجه داشت که بر اساس بررسی های موسسه IDC ارزش بازار محصولات و خدمات اینترنت اشیا تا سال 2017 به 7.3 ترییون دلار می رسد. این در حالی است که بازار مذکور در سال 2012 تنها 4.8 تریلیون دلار ارزش داشت. بنابراین درک فرصت ها و چالش های ناشی از این بازار از ضرورت انکار ناپذیری برخوردار است.