بعیدی نژاد می نویسد: با تازه شدن خاطرات روز حصول تفاهم ژنو که با پست دیروز بنده در همین صفحه اینستاگرام پدید آمد، برخی از مخاطبین محترم خواستار توضیحاتی در خصوص دستاوردهای برنامه اقدام مشترک ژنو شدند. بر این اساس احساس کردم علیرغم آنکه این موارد در جریان یکسال و نیم گذشته مکررا توضیح داده شده اند ولی برای یادآوری آنها یکبار دیگر در قالب یک مجموعه مفید است با هم مروری بر این دستاوردها داشته باشیم:

الف- آثار سیاسی:

1_ تثبیت موقعیت بین المللی و منطقه ای کشور، به طوری که روزنامه نیویورک تایمز در همان روز حصول این تفاهم، آن را زلزله در خاورمیانه لقب داد.

2_ شکست سیاست صهیونیست ها برای دستیابی به آرزوی خیالی خود برای بسیج جهانی علیه ایران و بر عکس تحقق انزوای رژیم صهیونیستی که حصول این تفاهم را اشتباه تاریخی قرن لقب داد. از آن زمان شکاف این رژیم از آمریکا و اروپا نه تنها جبران نشده ، بلکه تشدید یافته است.

3_ شکست پروژه ایران هراسی و بهبود محیط سیاسی و روابط خارجی ایران

4_ تثبیت موقعیت منطقه ای ایران که موجبات نگرانی هر چه بیشتر کشورهای دارای سیاست های افراطی در منطقه را باعث شد.

5_ آمادگی غرب برای شناسایی نقش استراتژیک ایران در منطقه بویژه با تحولات مهم در سوریه، لبنان، عراق، یمن و افغانستان؛ در حالی که نقش ایران همواره در منطقه بی بدیل بوده است، اما به خاطر روابط خصمانه، غرب حاضر نبود نقش ایران را به رسمیت بشناسد. با وجود روابط خصمانه به جای شناسایی نقش استراتژیک ایران، آنها ایران را برهم زننده ثبات و امنیت منطقه معرفی می کردند.

تفاوت بین این دو جایگاه یعنی معرفی کننده به عنوان برهم زننده ثبات و امنیت منطقه ای و جایگاه همکار تثبیت و ثبات امنیت منطقه بسیار کلیدی است و این همان چیزیست که قدرت های توسعه طلب منطقه را به نگرانی و تکاپوی زیاد واداشته است.

غرب برای نخستین بار قدرت ایران را که همواره برهم زننده ثبات معرفی کرده به رسمیت می شناسد و این یعنی تعریف رسمی جایگاه منطقه ای و جهانی ایران که آثار سیاسی مهمی برای کشورمان دارد.

6_ امیدواری جنبش های عدالتخواهی و مقاومت در منطقه که با شناسی قدرت منطقه ای و جهانی ایران، آنها که تحت شدیدترین فشارها قرار دارند، قطعا در موقعیت بهتری قرار خواهند گرفت. ایران مقتدر، امید مقاومت در منطقه و موجب عزای صهیونیست هاست.

7_ آزادشدن بخشی از ظرفیت سیاسی و بین المللی کشور که به ایفای نقش موثرتری در صحنه بین المللی به ویژه تاثیرگذاری جدی در کنفرانس های بین المللی انجامیده است، از جمله ریاست موثر در جنبش عدم تعهد و پیمان شانگهای.

ب- آثار و دستاوردهای هسته‌ای:

در کل منهای پذیرش تعلیق موقت تولید مواد غنی شده 20 درصد که در حال حاضر به علت آنکه تا سال ها ایران به سوخت 20 درصد دسترسی دارد، نیازی هم به تولید مواد غنی شده 20 درصد ندارد، تفاهم ژنو هیچگونه محدودیتی بر برنامه هسته ای و تاسیسات هسته ای کشور تحمیل نمی کند.

8_ تثبیت اجرای حق غنی سازی کشور که مهمترین هدف مقاومت ملت و دولت ایران در برابر فشارها و تحریم های ظالمانه علیه کشورمان بود. اگر همین انجام غنی سازی توسط ایران را کشورهای مذاکره کننده با ایران در سال های پیشین در 10 سال پیش پذیرفته بودند، ایران حاضر بود بدون گرفتن هیچ امتیاز دیگری با آنها به توافق برسد و این فشارها و تحریم ها نیز علیه ایران وضع نمی شد.

واقعا جای تعجب دارد؛ حالا که تفاهم ژنو برای نخستین بار انجام غنی سازی را برای ایران پذیرفته است، عده ای قصد کوچک شمردن آن را دارند و یا بدتر آنکه در صورتی که ایران در روز روشن دارد غنی سازی را ادامه می دهد عده ای در اینکه غرب غنی سازی ایران را پذیرفته باشند، تشکیک می کنند.

چقدر مولانا زیبا فرمود که: آفتاب آمد دلیل آفتاب، چون دلیلت آمد از وی رومتاب.

اگر همین یک موضوع را بزرگ ترین دستاورد تفاهم ژنو بدانیم، گزافه نگفته ایم.

9_ تثبیت ادامه کار استخراج اورانیوم طبیعی از معادن کشور

10_ ادامه کار و تثبیت تاسیسات تغلیظ اورانیوم برای تولید کنسانتره اورانیوم معروف به کیک زرد.

11_ اطمینان از انتقال مواد کنسانتره اورانیوم و کیک زرد به تاسیسات اصفهان برای آماده فرآیند هسته ای.

12_ تثبیت فعالیت تاسیسات عظیم هسته ای اصفهان از جمله تبدیل کیک زرد به مواد غنی شده

13_ ادامه و تثبیت همه فعالیت های فرآیند تولید سوخت هسته ای در تاسیسات اصفهان که به معنای حفظ دستاوردهای دانشمندان بزرگ هسته ای کشورمان است که درود بر شرف و غیرت آنها باد.

14_ تثبیت راه اندازی تاسیسات تولید اکسید اورانیوم در کشور برای نخستین بار پس از حصول تفاهم ژنو که قدم مهم دیگری برای تکمیل فرآیند سوخت هسته ای است.

15_ تثبیت ادامه غنی سازی در تاسیسات نطنز که حتی یک روز پس از اجرای تفاهم ژنو کار غنی سازی در آن متوقف و یا موقتا هم تعطیل نشد.

16_ ادامه کار و تثبیت برنامه تحقیق و توسعه غنی سازی به نحو کامل براساس برنامه ایران.

17_ ادامه برنامه غنی سازی در تاسیسات هسته ای فردو.

18_ تثبیت ادامه ساخت و تکمیل رآکتور اراک

19_ تثبیت و ادامه کار تاسیسات تولید ماشین های سانتریفیوژ بدون وقفه.

20_ تولید سانتریفیوژ پیشرفته جدید

پ-دستاوردهای لغو تحریمها:

21_ معکوس کردن فرآیند وضع تحریم ها که به موضوعی روزمره در کشورهای اروپایی و آمریکایی تبدیل شده بود. فقط در کنگره آمریکا سه لایحه در دستور کار قرار داشت که در اولی صادرات نفت ایران را به نصف تقلیل و کشورهای واردکننده نفت ایران را نیز برای کاهش تحت فشار قرار می داد؛ هدف لایحه دوم کاهش صادرات نفت ایران به صفر بود و سوم لایحه ممنوعیت کل واردات کالا به ایران بود که total embargo act نامیده می شد. فقط این لایحه سوم را 17 سناتور امضا کرده بودند.

بنابراین تعهد غرب به عدم وضع تحریم های جدید واجد یک تعهد عینی و مهم بود که بعد از یک دوره طولانی که هر روز اقتصاد کشور با تحریم های روزانه مواجه بود، به تثبیت اوضاع روزمره اقتصادی کشور کمک کرد. اما وضع تحریم ها علیه شرکت ها و افراد جدید داستان دیگری دارد.

نخست آنکه این موارد محدود بودند و ثانیا مورد اختلاف دو طرف بود. ما با وضع آنها مخالف بودیم، آنها آن را در اجرای مقررات موجود تحریم می دانستند. اما اهمیت تعهد به عدم وضع تحریم براساس تفاهم ژنو ناظر به آن قسمت اساسی اول بود که دولت اوباما هم مکررا با تهدید به وتو در برابر تلاش های کنگره وفاداری خود را به تعهد آمریکا نشان داد.

22_ تعهد آمریکا و غرب به برداشتن فشارهای سیاسی و اقتصادی علیه واردکنندگان نفت ایران برای آنکه بتوانند سقف خرید فعلی نفت خود از ایران یعنی مجموع یک میلیون بشکه در روز را حفظ کنند. پیش از این با فشارهای وارد آمده مشتریان نفت ایران یکی پس از دیگری از خرید نفت ایران انصراف داده بودند و صادرات نفت ایران از 2.5 میلیون بشکه نفت در روز به یک میلیون بشکه و آن هم فقط عمدتا به پنج کشور تبدیل شده بود. کس دیگری در دنیا حق نداشت از ایران نفت بخرد.

در حالی که آمریکا از این پنج کشور خریدار نفت ایران تعهد گرفته بود که به صورت تصاعدی خرید نفت را در هر دوره 20 درصد کم کنند، تفاهم ژنو به این مسیر پایان داد و حجم صادرات نفت ایران به این کشورها در سطح همان یک میلیون بشکه در روز تثبیت شد.

23_ امکان وضع بیمه نفت و اجاره تانکرهای نفت برای نقل و انتقال صاردات نفت ایران که محدودیت آزار دهنده ای را از سر راه صادرات نفت ایران برداشت.

24_ حذف ممنوعیت و آزاد شدن صادرات مواد پتروشیمی که باعث رشد قابل توجه صادرات این مواد از جمله به بازارهای اروپایی شد.

25_ امکان بازگشت تدریجی درآمدهای حاصله از فروش و صادرات نفت. این امر منتج به آزاد شدن حدود 10 میلیارد دلار از درآمدهای مسدود شده کشور در کشورهای خریدار نفت ایران شد.

26_ امکان ورود کل این مبالغ یا هر مقدار که بانک مرکزی از این مبالغ به صلاح بداند به صورت اسکناس و ارز به کشور که خود سهم مهمی در تثبیت سیاست های ارزی دولت ایفا کرد.

27_ حذف ممنوعیت خرید طلا و فلزات گرانبها که باعث شده ایران بتواند در دوره پس از تفاهم ژنو میزان قابل توجهی طلا از طریق بازارهای رسمی بین المللی خریداری و پشتوانه ذخایر طلای کشور را تثبیت کند.

28_ حذف ممنوعیت های ورود قطعات آماده خودرو به ایران، که منجر به رشد و احیای صنعت خودرو شد. آمارهای وزارت صنایع کاملا گویای رشد بسیار زیاد تولید خودرو در کشور در مقایسه با رکود کامل صنعت خودرو در کشور قبل از تفاهم ژنو است.

29_ صدور گواهی پروازی برای هواپیماهای کشوری براساس تعهد غربی ها در تفاهم ژنو.

خوشبختانه این اقدام در شرایطی که به علت استنکاف سازمان بین المللی هواپیمایی (ایکائو) در تأیید ایمنی پروازی هواپیماهای ایران، آنها را از انجام پروازهای خارجی منع می کرد، خون جدیدی به هواپیمایی کشور وارد کرد.

30_ اجازه انتقال اسناد و مدارک مربوط به ایمنی هواپیماهای بوئینگ و ایرباس و نقشه های خاص هواپیمایی که برای تأیید ایمنی قطعات و پروازهای هواپیماهای ایران از اهمیت خاصی برخوردار هستند.

31_ پذیرش تعداد زیادی از موتورهای هواپیماهای بوئینگ و ایرباس زمین گیر شده در ایران برای تعمیرات اساسی در کارخانه های رسمی آنها در اروپا که واقعا برای صنعت هوایی کشور راهگشا بود و تعداد قابل توجهی از این هواپیماها توانستند به ناوگان هوایی کشور بپیوندند.

32_ ایجاد یک کانال خرید کالاهای اساسی و دارو در ژاپن و سوئیس به نحوی که هر میزان ایران مایل به خرید کالاهای اساسی و دارو باشد بتواند بدون آنکه حتی پول نقدی بابت خرید آنها پرداخت کند، با انتقال پول های مسدود شده در حساب های خارجی خود به خرید این کالاهای اساسی و دارو مبادرت کند.

33_ فعال شدن حساب های بانک های غیر تحریمی ایرانی در اروپا که پیش از این همگی مسدود و غیرفعال شده بودند، برای امکان انتقال وجه بین بانک ها و موسسات ایرانی و خارجی.

34_ امکان انتقال پول از حساب های بانک مرکزی به بانک های غیرتحریمی ایرانی که برای نخستین بار امکان جابه جایی پول را برای بانک مرکزی به عنوان نهادی تحت تحریم فراهم می ساخت.