مشرق- باوجود آنکه هزاران سال از فرهنگ و تمدن ايراني مي گذرد و همه ي علوم، فنون و هنرها در اين سرزمين از فيلتر هزاران سال تمدن ايراني و اسلامي عبور کرده تا در قالب فرم هاي معماري ايراني عرضه شده است. گويا تلالوي گوهر گرانبهاي معماري ايراني، در چشم معماران وطني سويي ندارد و قدرنشناسانه براي داشتن تنوع در آثار معماري ، حتي در خلق مساجد نيز در دامان معماري تقليدي از غرب مي غلتند.
پايگاه تحليلي خبري مشرق نيز هر از چندي به نقد اين مقوله که براي معماري معاصر ما تهديد بزرگي محسوب مي شود مي پردازد. اما از آنجا که اغلب معماري مساجد نوظهور را با هدف نوآوري در فرم، به فرم هاي متناقض با کاربري مسجد و حتي انگاره هاي فلسفي پست مدرن نهفته در پس اين فرمها قلم مي زنند؛ لازم است نمونه هايي موفق از تنوع در فرمهاي سنتي که بدون تقليد از فرمهاي غربي شکل گرفته، معرفي شود تا روش برخورد آنها با موضوع، نمونه اي براي معماران وطني باشد که مي خواهند با خلق فرمهاي متنوع مبتني بر مفاهيم معماري ايراني و اسلامي خط بکشند.

 
مسجد "يشيل وادي" يا وادي سبز در ترکيه
گنبد نماد کثرت به وحدت است و کثرت عالم را که در غايت خودش به وحدت نيل مي کند انعکاس مي دهد. از اين زاويه معمار اين مسجد تمام هنر خود را در ايجاد يک فرم گنبدي شکل خالص براي فضاي اصلي مسجد به کار مي گيرد.
دايره بر اساس جهان بيني اسلامي مفاهيمي را بازتاب مي دهد که حاکي از وحدت و يکپارچگي همه ي اجزاء در عالم است که همه در زير چتر وحدت وجود گرد هم مي آيند؛ و در اين مسجد نيز چيزي جز اين گنبد نيست که تمام اجزا در وحدتي بي نظير به زير چتر گنبد به سجود مي نشينند.

گردآوردن همه مردم در زير گنبد خود نمادي از وحدت بخشي به جامعه و امت اسلامي است.
اين مسجد براي اقامه نماز، تبادل اطلاعات و تعاملات اجتماعي، آموزش و حل اختلافات ميان امت اسلامي طراحي شده است. از اين نظر در دانش شهرسازي کارايي خاصي مي يابد که در گذشته اين کاربرد براي ميادين شهري تعريف مي شده است و برخلاف اروپايي ها که اين کاربرد را به ميادين مي دهند، زندگي اجتماعي را در مسجد گره مي زند.

از لحاظ شهري نه تنها گنبد، بلکه مناره ها نيز در چرخش سيال چشم در فضا، به عنوان نقاط عطف و کانوني فضاي شهري عمل مي کنند.
معماري اين مسجد بر اساس معماري عثماني که بر اساس اشکال مدور بوده، شکل گرفته است.

 
فضاي هنري معماري و ساختار فني و تکنيکي ان با هم يکي شده اند تا کارکرد صلي فضا بر اساس هويت و سنت نقش بگيرد.
اين مسجد براي 350 نفر نمازگزار طراحي شده و داراي سالن اجتماعات 250نفره، کتابخانه، امور فرهنگي و... مي باشد.

قطرگنبد 25 متر است که اين نيمکره در قسمت ورودي خود 2.5متر عقب نشيني مي کند تا فضاي وردودي آن شکل بگيرد. محراب نيز از فرورفتگي يک لايه از اين نيمکره شکل مي گيرد که با خطوط ثلث و کوفي مزين شده است.
 

مناره مسجد وادي سبز فرم استوانه اي شکلي است که بر بلنداي آن مخروطي مستقر شده است و به وسيله مقرنس هاي تغيير يافته ايراني قطر آن در ماذنه افزايش يافته و بالکني را براي موذن بوجود آورده است. اين مقرنس ها داراي فيبرنوري هستند که در شب مناره را نورباران مي کنند. بر بلنداي ماذنه سيستم صوتي در 4 جهت تعبيه شده است.
ترکيب مناره ها در فرم کلي مسجد براساس تناسبات طلايي طراحي شده است.
مصالح بکار رفته در نماي ساختمان مسجد سنگ سفيد است که به زعم معمار آن نماد مرگ است و نيمي از گنبد مسجد بر روي آب ساخته شده که نمادي از حيات و زندگي است.

نویسنده: ابراهیم ارجمندی