گروه بین‌الملل مشرق- "مؤسسه مطالعات جنگ" آمریکا طی گزارشی مفصل با عنوان "عملیات‌های نظامی داعش در رمضان: پیش‌بینی سال 2015" به بررسی تحرکات احتمالی داعش در ماه رمضان و به مناسبت اولین سالگرد اعلام موجودیتش پرداخته است. در این گزارش سناریوهای مختلفی بررسی می‌شود که ممکن است داعش در ماه رمضان بخواهد در کشورهایی که وارد آن‌ها شده است، از جمله عراق و سوریه، پیاده نماید. گروه بین‌الملل مشرق پیش‌بینی مؤسسه مطالعات جنگ را در دو بخش در اختیار مخاطبین قرار خواهد داد.

سالگرد اعلام خلافت داعش

بخش اول/ شروع ماه رمضان اولین سالگرد خلافت داعش است. داعش بعد از سقوط موصل در 10 ژوئن و پیروزی های نظامی متعاقب آن در عراق، خلافت خود را اعلام کرد. به احتمال زیاد داعش بر اساس اعلامیه خلافت سال گذشته خود، سالگردش را نمایان تر خواهد ساخت. این گروهک می تواند سالگردش را با دستیابی به اهداف نظامی جدید، حمله به اهداف مذهبی یا اعلام یک نقطه عطف سیاسی جدید برجسته سازد. هدف اقدامات داعش در طول ماه مبارک رمضان امسال، تقویت پیام های استراتژیکش است. این پیام ها بر یکی از چند اهداف گسسته داعش تاکید می ورزند: اینکه خلافت باقی می ماند و به بقای خود ادامه می دهد (درون مایه ای که داعش از قبل ادعا کرده و به آن دسته یافته است)؛ اینکه خلافت جانشین مشروع خلافت های قدیمی است و دارای پایتخت جدیدی برای اثبات این ادعاست؛ اینکه جنگ های فرقه ای و مذهبی سرعت یافته اند و تمام مسلمانان باید بسیج شوند؛ و اینکه داعش در حال گسترش نظامی است.

1. خلافت باقی می‌ماند

تاکنون هیچ نیروی زمینی نتوانسته با موفقیت کل قلمرو فیزیکی داعش را به چالش بکشاند. به احتمال زیاد داعش بر ادعای خود مبنی بر پایدار ماندن و بقای خلافتش تاکید می کند چرا که با هیچ گونه تهدیدی نسبت به موجودیتش مواجه نشده است. در واقع، داعش هم از نظر جغرافیایی و هم از نظر تعداد پیروانش بسط یافته است. ممکن است نیازی نباشد داعش پیش از ماه رمضان دستاورد بزرگ تری کسب کند بلکه در عوض در خصوص این دستاورد اغراق خواهد کرد. بیانیه های متعدد و عمومی داعش موید هدف استراتژیکش یعنی "باقی ماندن و گسترش یافتن" هستند. رهبر داعش، ابوبکر بغدادی، در سخنرانی ماه رمضان سال گذشته، بقا و پایدار ماندن خلافت را هدف اصلی خود اعلام کرد. به احتمال زیاد، داعش در آغاز ماه رمضان این پیروزی مرحله به مرحله را با صدای بلند اعلام خواهد کرد. ممکن است داعش برای تاکید بر این پیام اقدام به حملات نظامی یا دیدنی جدیدی کند. اما این احتمال هم وجود دارد که داعش فعلاً اقدام به حمله جدیدی نکند چرا که در حال حاضر هدف اعلام شده اش یعنی بقا و پایداری را بدست آورده است.

2. داعش یک پایتخت تاریخی را تصاحب کرده است

خلافت داعش شامل چندین شهر بزرگ از جمله موصل می شود. موصل شهری است که ابوبکر بغدادی، رهبر داعش، یک سال قبل خلافت خود را در آنجا اعلام کرد. ممکن است داعش آنجا را پایتخت خود اعلام کند. با این حال، در حال حاضر پایتخت های خلافت های تاریخی در داخل عراق و سوریه در دسترس داعش قرار دارند. بویژه، داعش ممکن است بخواهد مدعی سامرا، بغداد یا دمشق (تمام پایتخت های خلافت های قبلی) شود. این شهرها اهداف سختی هستند که تحت حفاظت نیروی های نظامی دولت با حمایت قابل توجه ایران و سایر اتحادها قرار دارند. انتخاب این اهداف از سوی داعش پیش فرض شکست نظامیانی است که در حال حاضر از شهرها به نحوی حفاظت می کنند یا پیش‌روی‌شان به سایر اهداف به نحوی است که پایتخت ها را آسیب پذیر می سازند. بنابراین، ممکن است داعش طی کمپین سال 2015 خود و احتمالا به زودی، اقدام به سقوط نیروهای امنیتی عراق و ارتش عربی سوریه کند.

3. داعش جنگ‌های مذهبی یا فرقه‌ای منطقه‌ای به پا کرده است

داعش ممکن است با هدف قرار دادن و حمله به اماکن مقدس مذهبی به خصوص در کربلا، نجف و سامرا در عراق، به جنگ های فرقه ای منطقه ای سرعت بخشد. تخریب حرمین عسکریین در سامرا توسط "القاعده در عراق" در فوریه سال 2006 بطرز چشمگیری به خشونت های فرقه ای در عراق دامن زد. داعش تلاش کرد در حمله زمینی خود در سال 2014 سامرا را تصرف کند و از طریق کمپین تروریستی خود تلاش کرد کربلا و نجف را اشغال کند. از آنجا که ماه رمضان تعطیلات مذهبی است، زائران از سراسر عراق به زیارتگاه ها می روند و همین امر باعث آسیب پذیر شدن‌شان نسبت به نفوذ داعش می گردد. همچنین داعش در مناطق نزدیک به شهرهای مذهبی ساکن شده است تا از آن جا حملات خود را آغاز کند. احتمالا نیروهای امنیتی عراق، ایران و عواملش عملیات های تلافی جویانه را در دیگر مناطق عراق علیه این مواضع آغاز خواهند کرد. همچنین به احتمال زیاد داعش جمعیت های شیعه را در خارج از عراق و سوریه بخصوص در یمن و عربستان سعودی و حتی در خارج از کشور هدف قرار خواهد داد.

4. حملات داعش به منظور حفظ حرکت نظامی یا گسترش آن

همچنین ممکن است داعش برای تحکیم دستاوردهای خود، گسترش قلمروش یا تعیین شرایطی برای کمپین سال بعد خود، اهداف نظامی بعدیش را در رابطه با ماه رمضان تعیین کند. این حرکت یک جزء مهم کمپین فعلی داعش است، هرچند اساسا از هدف دفاعی داعش در مواجهه با دشمنان و حفظ بقایش حمایت می کند. ممکن است داعش در طول ماه رمضان به منظور حفظ حرکت خود نه تعیین اهداف کمپین جدیدش، اهداف نظامی محدودی را دنبال کند. یا اینکه ممکن است به منظور آغاز فاز جدید پیروزی و تثبیت قدرت، اقدام به حمله کند.

به منظور تشخیص اینکه داعش کدام یک از این اهداف پیش بینی شده را دنبال خواهد کرد، موسسه مطالعات جنگ از تکنیک های سنتی آماده سازی اطلاعات میدان جنگ استفاده کرده است. این تکنیک، فرایند تجزیه و تحلیل نیروهای دشمن، زمین، هوا و ملاحظات غیرنظامی به منظور پیش بینی تأثیرات‌شان بر نیروهای خودی و عملیات های برنامه ریزی شده یا در حال اجرایشان است. در خصوص دشمن شناخته شده و قدرتمند، این تکنیک شامل تحلیل اقدامات احتمالی دشمن، با توجه به دانش فعلی در مورد قابلیت ها، تاکتیک ها و قصد دشمن می شود. راه‌کارها از محتمل ترین تا غیرمحتمل ترین رتبه بندی می شوند و خطراتی که بطور بالقوه برای عملیات نیروهای خودی دربرخواهند داشت، ارزیابی می گردند.

هدف پیش بینی راه‌کار دشمن، اطلاع رسانی به تصمیم گیران به همراه پیش بینی های دقیقی است که طیف وسیعی از احتمالات و ریسک خارجی خطرناک ترین اقدامات و راه کارها را در برمی گیرند. خطرناک ترین استراتژی ها و راه کار ها به این گونه تعیین می گردند به این خاطر که محتمل ترین نیستند اما با این حال احتمال وقوع شان هم وجود دارد. شناسایی این احتمالات به فرماندهان اجازه می دهند در حین برنامه ریزی در خصوص محتمل ترین استراتژی، خطرات را کاهش دهند. موسسه مطالعات جنگ قبلا جبهه هایی را ارزیابی کرده است که داعش در آنها حضور داشته است نظیر عراق و سوریه. همچنین این موسسه قابلیت ها، محدودیت ها، وضعیت و قصد داعش را از منابع آشکارا موجود ارزیابی کرده است.

بر اساس این ارزیابی‌ها، سناریوهای زیر محتمل ترین و خطرناک ترین سناریوهایی را بررسی خواهند کرد که داعش می تواند در راستای تحقق این اهداف استراتژیک در طول ماه رمضان اجرا کند. این سناریوها اقدامات احتمالی داعش را در عراق، سوریه، سرزمین های دور و نزدیک (سرزمین های تاریخی خلافت در خاورمیانه، شمال آفریقا، قفقاز و جنوب غرب آسیا) مد نظر قرار می دهند. داعش در خصوص بیشتر مفاهیم عملیات های توصیف شده در زیر سخن گفته است و اقداماتی را در این خصوص آغاز کرده است.

محتمل‌ترین استراتژی و راه‌کار داعش: حفظ وضع موجود در طول رمضان سال 2015

ضمن اینکه احتمالی ترین راه کار داعش تا پایان رمضان سال 2015 ادامه کمپین نظامی فعلی اش در عراق، سوریه و خارج است در عین حال پیروزی را به عنوان یک خلافت بلامنازع و در حال گسترش در طول اولین سال شکل گیری اش اعلام می دارد. داعش از طریق کمپین کنونی اش که شامل عملیات های بزرگی در رمادی، بیجی و تدمر می شود نشان می دهد حرکت و پیش روی‌اش بواسطه اقدامات ضد داعشی تضعیف نشده است، یک پیام پیروزی را اعلام می دارد و همچنین شرایطی برای فازهای آتی کمپین اش وضع می کند به احتمال زیاد داعش در آغاز ماه رمضان یا در طول آن اعلامیه رسمی در خصوص کسب این هدف صادر خواهد کرد. همچنین برای اینکه داعش نشان دهد خلافتش در سال های بعدی بی رقیب خواهد بود، فرصت های خود را برای از بین بردن نیروهای نظامی رقیب در عراق و سوریه به حداکثر خواهد رساند. به احتمال زیاد داعش به تلاشش برای بی فایده نشان دادن ائتلاف ضد داعش به رهبری آمریکا و همچنین تضعیف اراده آمریکا برای مبارزه، ادامه خواهد داد.

عراق محتمل‌ترین سناریو: کنترل دره رودخانه فرات، تحکیم قدرت در الانبار، و پیش‌روی به دیگر مناطق عراق

با آغاز ماه رمضان، داعش کنترل رمادی را به دست گرفته است. رمادی مرکز استان الانبار و نماد دیرینه مقاومت نیروهای امنیتی عراق در برابر داعش در مناطق سنی نشین است. تصرف رمادی که از هدف عملیاتی داعش در زمینه تثبیت کنترل بر استان الانبار حمایت می کند در حال حاضر در سه نقطه با مانع مواجه شده است: حدیثه، پایگاه هوایی الاسد و الحبانیه. بنابراین به احتمال زیاد داعش تا قبل از پایان ماه رمضان 2015 به تثبیت کنترل خود بر استان الانبار ادامه می دهد. حدیثه مقاوم ترین منطقه بزرگ شهری در انبار است که تاکنون به دست داعش نیفتاده است. تصرف حدیثه به داعش اجازه می دهد بر زیرساخت های حیاتی نظیر سد حدیثه کنترل داشته باشد. کنترل سد حدیثه باعث می شود داعش توانایی بیشتری برای محدود ساختن منابع آب و ایجاد موانع ضد تحرک از طریق جاری ساختن سیل پیدا کند. این سیلاب ها می توانند فعالیت نیروهای نظامی عراق، شبه نظامیان شیعه و قبائل سنی را مختل سازند. در نتیجه داعش شرایطی برای عملیات های آینده وضع می کند.

داعش به احتمال زیاد مواضع نظامی استراتژیک باقیمانده نیروهای امنیتی عراقی را در الانبار خصوصا الحبانیه هدف قرار می دهد. تصرف الحبانیه و پایگاه هوایی الاسد اساسا باعث از بین رفتن مقاومت قبیله های سنی و نیروهای نظامی عراق در برابر نیروهای داعش در الانبار شده و کنترل داعش بر این استان و رود فرات در عراق را تکمیل می کند. پایگاه الاسد هم به عنوان یک هدف سیاسی اهمیت دارد به این خاطر که پایگاه استقرار پرسنل و نیروهای آمریکایی است. داعش برای متقاعد ساختن ائتلاف به رهبری آمریکا به منظور ترک کمپینش در عراق و سوریه، این پایگاه را هدف قرار می دهد.

سایر اهداف محدود نظامی که داعش ممکن است دنبال کند نظیر حمله به فرودگاه بین المللی بغداد، پایگاه تاجی، پایگاه هوایی "بلد" یا "اسپینچر" این تاثیر سیاسی را به همراه خواهند داشت. داعش ممکن است بطور کلی به پایگاه ها حمله کند، مانع از تقویت آنها شود یا از طریق حملات پیچیده نظیر حمله به سایر مناطق عراق و سوریه طی دو سال گذشته آنها را به تصرف خود در آورد. هدف قرار دادن پایگاه ها از طریق تروریسم و نفوذ به منظور فروپاشی اراده نیروهای امنیتی عراق یا ایجاد یک فرصت داخلی محتمل تر از براندازی این تاسیسات سخت از طریق ابزارهای نظامی مستقیم نظیر حملات پیچیده است. از دید آمریکا این یک استراتژی بسیار خطرناک از سوی داعش است.

همچنین داعش ممکن است برای تحقق ادعاهای ارضی‌اش پیش از اعلام یک فاز مبارزه ای جدید، تا پیش از پایان ماه رمضان به طرز چشمگیری پیشروی کند. داعش از پتانسیل پیشروی بیشتر به سمت جنوب بغداد و ورود به مناطق پشتیبانی تاریخی القاعده در عراق در محمودیه، یوسفیه و سلمان پاک برخوردار است. شبه نظامیان شیعه و نیروهای امنیتی عراق از سال 2013 میلادی از این مناطق حافظت کرده اند. اما به خاطر اولویت های رقابتی ممکن است به اندازه سال های گذشته، متمرکز نباشند. به همین ترتیب، داعش ممکن است به دنبال تصرف دیالی بویژه بعقوبه باشد. بعقوبه قبلا پایتخت سابق نیروهای القاعده در عراق، دولت اسلامی عراق، بوده است. داعش از منابع نظامی در مثلث Zaab (منطقه محصور شده بوسیله الشرقاط، الحویجه و بیجی) برخوردار است و ممکن است به منظور حمایت از فاز تثبیت کنترلش بر الانبار و رود فرات از آنها برای پیشروی به نزدیکی کرکوک یا مختل کردن نیروهای امنیتی عراق و شبه‌نظامیان شیعه در بیجی و تکریت استفاده کند.

گروه بین‌الملل مشرق در گزارش‌های بعدی به موضوعاتی همچون سناریوهای محتمل عملیات‌های داعش در ماه رمضان در سوریه، همسایگان، و حتی کشورهای دورتر می‌پردازد.