یکم – طرح مذکور که ابتدا در جلسه کمیسیون امنیت ملی در باره آن بحث شده و تغییر دستور آن در هفته گذشته با رأی 92 درصدی نمایندگان تصویب شده بود، وقتی در جلسه روز یکشنبه قرار بود کلیات آن به رأی گذاشته شود، در دقایق پایانی با اصرار آقای لاریجانی و به منظور تأمین نظر برخی از اعضای دولت و شورای عالی امنیت ملی تغییراتی کرد و مجددا به امضای اعضای کمیسیون امنیت ملی رسید و سپس در جلسه علنی همان روز طرح و در نهایت با رأی 93 درصدی نمایندگان، کلیات آن تصویب شد. آقای لاریجانی در روز یکشنبه در برابر اعتراض نمایندگان به این تغییرات و عدم رعایت آیین نامه، تعبیر نامناسبی را بکار بردند و گفتند که مگر موضوع هسته ای بحث سیب زمینی است تا ما همینطور آن را تصویب کنیم برای این موضوع باید همه نظرات از جمله نظرات شورای عالی امنیت ملی رعایت شود. این جمله، تخفیف و توهین نسبت به مجلس بود در حالی که مجلس حق دارد در همه امور کشور نظر بدهد و مصوبات شورای عالی امنیت ملی فقط بعد از تصویب رهبر انقلاب لازم الاجرا می شود نه قبل از آن و در این باره نیز شورا مصوبه ای نداشته است. همان روز خدمت ایشان گفتم که قطعا موضوع هسته ای، بحث بر سر سیب زمینی نیست ولی مجلس هم میدان تره بار نیست تا هر کسی هر طور خواست، مصوبه در آن بار بزند!
دوم – از آنجایی که برخی از همکاران، ابهامات و اشکالاتی به متن تصویب شده داشتند، به امید اینکه این موارد را در زمان بررسی جزئیات اصلاح می کنند، به کلیات آن رأی دادند اما متأسفانه در جلسه امروز، آقای لاریجانی حدود 45 دقیقه قبل از جلسه علنی در جلسه ای غیر علنی و غیر رسمی، توضیحاتی را در خصوص موضوعات مختلف از جمله طرح مذکور ارائه دادند و از همه نمایندگان خواستند که علی رغم وجود اشکالاتی که برخی از همکاران دارند، پیشنهادات مطرح نشود و موضوع به شکل اجماعی به تصویب برسد. ایشان حتی از صحبت با رئیس جمهور محترم و لزوم همراهی دولت نیز سخن گفتند. بر همین اساس بلافاصله بعد از آغاز جلسه، اجازه طرح پیشنهادات یا رفع ابهامات را ندادند (از جمله بنده پنج پیشنهاد حذف و اضافه و تغییر داشتم که اجازه طرح آن داده نشد) فقط وقتی معاون پارلمانی دولت بر مخالفت اصرار کرد، رئیس مجلس نظر دولت را با ناراحتی اعلام کرد. شاید همین باعث شد تا تعداد نمایندگان مخالف که در زمان رأی گیری برای کلیات 3 نفر بودند، امروز به 10 نفر افزایش پیدا کند.
سوم – به هر حال نمایندگانی که نسبت به طرح اشکالات جزیی داشتند و به دنبال رفع آنها در زمان بررسی جزئیات طرح بودند، ترجیح دادند که با این نظر رئیس جلسه همراهی کنند. در حقیقت این نمایندگان رأی بالای اجماعی در خصوص این طرح را بر رفع برخی اشکالات کوچک یا رفع برخی ابهامات ترجیح دادند.
چهارم - برخی از دلسوزان اشکال کرده اند که چرا «لغو تحریم ها در روز توافق» به «لغو تحریم ها در روز آغاز اجرای تعهدات ایران» تغییر کرده است، یا چرا قید «باید مصوبات شورای عالی امنیت ملی رعایت شود» اضافه شده است، یا چرا «باید نتیجه توافق صورت گرفته به تصویب مجلس برسد» حذف شده است. این موارد از جمله اموری بود که آقای لاریجانی به دلیل اصرار برخی از مقامات شورای عالی امنیت ملی به رعایت آن در طرح مجلس تأکید داشت و برای ایجاد همدلی بیشتر و تصویب جمعی صورت گرفت. البته اصرار برخی بر این بود که تعبیر «در چارچوب تصمیمات شورای عالی امنیت ملی» گنجانده شود که روی آن توافق نشد و نهایتا جمله «باید مصوبات شورای عالی امنیت ملی رعایت شود» در دو جای متن قرار گرفت. نکته مهم این است که مطابق اصل 176 قانون اساسی، مصوبات شورای عالی امنیت ملی پس از تایید مقام رهبری قابل اجراست.
پنجم - بر اساس تبصره اول این طرح، بر اساس اصول 77 و 125 قانون اساسی، باید نتیجه مذاکرات - که همان توافق نامه می شود – به مجلس ارائه شود. اصل 77 قانون اساسی صراحت دارد که کلیه عهدنامه ها، مقاوله نامه ها، قراردادها و موافقت نامه های بین المللی باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد و اصل 125 قانون اساسی تصریح می کند که امضای عهدنامه ها و موافقت نامه های بین المللی دولت ایران با سایر دولت ها پس از تصویب مجلس با رئیس جمهور یا نماینده قانونی وی است. بنابر این هرگونه توافق نهایی نیز باید به تصویب مجلس شورای اسلامی برسد. در بند اول نیز به صراحت تاکید شده است که لغو تمام تحریم ها به صورت یکپارچه باید به عنوان متن توافق گنجانده شود و از زمان «آغاز» اجرای تعهدات ایران، باید تحریم ها لغو شده باشند.
ششم – قطعا طرح اول نمایندگان که در کمیسیون امنیت ملی در باره آن بحث شد و به تصویب رسیده بود، بهتر از طرحی است که در دقیقه 90 با اصرار آقای لاریجانی تغییر کرد و تصویب شد. اما آنچه الان هم تصویب شده، می تواند جلوی بسیاری از فشارهای قلدرمآبانه طرف مقابل و نرمش های غیر قهرمانانه طرف خودی را بگیرد. در حقیقت مصوبه امروز مجلس با همه کاستی هایش، بهترین ابزار برای مقاومت تیم مذاکره کننده در برابر مطالبات ناحق 5+1 است که قاعدتا باید از آن استقبال شود.
هفتم – متأسفانه علاوه بر آقای انصاری (معاون پارلمانی آقای روحانی) آقای نوبخت (سخنگوی دولت) نیز امروز برخورد نامناسبی با مصوبه مجلس داشتند که جای سئوال دارد. آقای نوبخت اعلام کرده که طرح مجلس در تعارض با اصل 176 قانون اساسی است و موضوع هسته ای به شورای عالی امنیت ملی سپرده شده است نه مجلس یا دولت! این ادعا در حالی است که پرونده هسته ای در دوره دولت جدید با اصرار آقای روحانی از شورای عالی امنیت ملی خارج و به وزارت خارجه سپرده شد و البته بعد از توافق ژنو و اشکالات عدیده و بر خلاف مصالح ملی آن، کمیته ای برای رصد این موضوع تعیین شد که متاسفانه تیم مذاکره کننده در ادامه مسیر - بویژه در توافق لوزان - نیز به مصوبات آن شورای مشورتی عمل نکرد. علاوه بر این، در طرح مذکور تاکید شده که مصوبات شورای عالی امنیت ملی – که بعد از تایید رهبری حکم قانون پیدا می کند و لازم الاجرا می شود – باید رعایت شود، حال چطور از نظر سخنگوی دولت این طرح در تناقض با اصل 176 شمرده می شود؟! البته برخی از آقایان تمایل به گنجاندن تعبیر «رعایت چارچوب تصمیمات شورا» داشتند که معانی مختلفی از آن برداشت می شد و اشکالات جدی بر آن وارد بود و به همین دلیل هم روی آن جمع بندی نشد.
هشتم – علی رغم اینکه در این طرح بر لغو همه تحریم ها تأکید شده است، دلیل مخالفت دولت با آن قابل فهم نیست. مگر آقایان نمی گفتند که عده ای با باقی مانده تحریم ها به دنبال کاسبی هستند؟ مگر نمی گفتند که کاسبان تحریم باید به فکر شغل دیگری باشند؟ مگر نمی گفتند که مخالفان توافق، مخالف لغو تحریم ها هستند و کسانی که مخالف لغو تحریم ها هستند از جیب مردم خبر ندارند؟ مگر نمی گفتند که مردم زیر فشار تحریم له شده اند؟ خب دلیل مخالفت چیست؟ بویژه که در مصوبه امروز مجلس هم لغو تمام تحریم ها و هم رعایت مصوبات شورای عالی امنیت ملی گنجانده شده است، پس دلیل این دلواپسی دولت مردان چیست؟!
در این باره نکات متعدد دیگر نیز مطرح است که فعلا امکان بیان آن نیست.