گروه اقتصادي مشرق- چندی پیش آژانس بین المللی تحقیقات سرطان (International Agency for Research on Cancer ) خبری مبنی تأثیر یک علف‌کش در ایجاد بیماری سرطان را منتشر کرد. مقاله IARC بخشی از شواهد و اخبار اثرات رانداپ بر سلامت انسان و محیط‌زیست را بیان کرده است. این مقاله بیان می‌دارد که شواهد زیادی در مورد ضرر رانداپ برای سلامتی انسان به ثبت رسیده است.
برخی عناصر موجود در علف‌کش رانداپ احتمال بروز بیماری‌هایی همچون درخودماندگی (Autism)، نقص‌های مادرزادی، بیماری سلیاک و سندروم التهابی روده را بالا می‌برد. این علف‌کش خطرناک علاوه بر مخاطراتی که برای سلامت انسان‌ها دارد، به محیط‌زیست آسیب رسانده و خاک را به شدت آلوده می‌کند.
بدون خاک کشاورزی مناسب، در آینده امنیت غذایی با چالش‌های فراوانی روبرو خواهد شد. به دلیل اهمیت زیاد خاک در تأمین امنیت غذایی سال 2015 از طرف سازمان ملل متحده به نام سال جهانی خاک نام‌گذاری شده است.
حال با توجه به خطرات جدی این علف‌کش برای انسان و منابع پایه همچون خاک و آب، آیا نباید از واردات و تولید این علف‌کش جلوگیری به عمل آورد؟
مطالعات دانشگاه واشنگتن نشان می‌دهد استفاده از علف‌کش راندآپ به دلیل مقاوم شدن علف‌های هرز روزبه‌روز بیشتر می‌شود؛ که خبر بدی برای سلامت انسان‌ها و سلامت خاک است.
متأسفانه تنها راهکار شرکت‌های زیست فناوری استفاده از علف‌کش‌هایی با سمیّت بالاتر برای کنترل علف‌های هرز،آفات و بیماری‌ها است.
برای محافظت از سلامت موجودات زنده می‌بایست از مصارف رو به تزاید سموم شیمیایی جلوگیری کرد و به دنبال جایگزینی برای کنترل آفات و علف‌های هرز بود.
قاچاق سموم خطرناک
در طی سالیان گذشته در پی مشاهده آثار مخرب برخی از سموم کشاورزی بر سلامت مردم و محیط‌زیست هیئت نظارت بر سموم کشور تعدادی از سموم را از فهرست مجاز حذف کرد (جدول 1)؛ که در پی آن واردات قانونی برخی از سموم کشاورزی به کشور منع شد.
اما متأسفانه واردات غیرقانونی این سموم به کشور همچنان، ادامه دارد و مورد استفاده برخي کشاورزان قرار می‌گیرد. نکته بسیار مهم تغییر نگرش مسئولین این حوزه و کشاورزان نسبت به آثار زیان‌بار این سموم غیرمجاز بر سلامت مردم و محیط‌زیست است تا با درک اهمیت آن، بتوان از واردات غیرقانونی سموم کشاورزی جلوگیری کرده و توسط کشاورزان مورد استفاده قرار نگیرد.
وابستگی کشور در تأمین سموم شیمیایی
در اين زمينه سید مهدی حسینی یزدی، رئیس انجمن واردکنندگان سم و بذر مي‌گويد كه در کشورمان سالانه 18 تا 20 هزار تن سموم شیمیایی در کشاورزی استفاده می‌شود و از مجموع سموم مصرفی 80 درصد آن در داخل کشور ترکیب می شود و 20 درصد آن به ارزش 120 تا 150 میلیون دلار از محل واردات تأمین می‌شود و در این بین ماده اولیه سموم ترکیب‌شده در کشور نیز وارداتی بوده و حدود70 درصد ماده اولیه از چین، 15 درصد از هند و 15 درصد از کشورهای اروپایی وارد می‌شود(نمودار1).
تولید عامل سرطان در ایران
در حال حاضر انجمن صنایع تولیدکنندگان سموم ایران مواد اولیه علف‌کش رانداپ را از چین وارد کرده و در ایران تولید می‌کنند (شکل 2)، این علف‌کش حدود 10 تا 12 درصد از کل علف‌کش‌های مورد استفاده در کشور را به خود اختصاص داده است.
نکته بسیار مهم و تأسف‌برانگیز استفاده این سم بسیار خطرناک در کشورمان است که عامل بسیاری از بیماری‌های انسانی و سرطانی و همچنین، آثار جبران‌ناپذیر زیست‌محیطی است.
بنابراین، با توجه به ایجاد انواع سرطان‌ها و نابودی محیط‌زیست توسط رانداپ می‌بایست به جد از تولید و مصرف علف‌کش رانداپ در کشور جلوگیری شود.
گسترش اجباری محصولات تراریخته (GMO) نتیجه بکارگیری علف‌کش رانداپ
رانداپ بازدارنده ساخت آنزیم EPSPS (5- enolpyruvylshiki mate -3- phosphate synthesis) در گیاه است که از سنتز اسیدهای آمینه آروماتیک ضروری، برای ساخت پروتئین جلوگیری می‌کند.
برای مقابله با اثر علف‌کش رانداپ باید از محصولات تراریخته دستکاری ژنتیکی شده (GMO) استفاده کرد تا بتوانند در برابر رانداپ مقاومت کنند.
بنابراین، با گسترش مصرف علف‌کش رانداپ به اجبار استفاده از محصولات تراریخته نیز افزایش خواهد یافت (شکل 3). بنابراین صادرات علف‌کش رانداپ، ابزاری برای وابسته کردن اجباری کشورها به محصولات تراریخته غربی است که بدون لحاظ کردن پروتکل های قانونی و مراحل قرنطینه‌ای در بازارهای کشورهای درحال توسعه رواج می‌یابد.
در همين ارتباط ارديبهشت ماه بود كه سازمان بین‌المللی تحقیقات سرطان (IARC) که بخشی از سازمان بهداشت جهانی است اعلام کرد که گلیوفوسیت (Glyphosate) برای انسان‌ها سرطان‌زا است.
گلیوفوسیت ماده فعال علف‌کش راندآپ (Roundup) است که توسط شرکت مونسانتو (Monsanto) بزرگ‌ترین شرکت تولیدکننده بذر و علف‌کش در جهان تولید می‌شود.
سازمان حفاظت از محیط زیست آمریکا در واکنش به یافته‌های سازمان بین‌المللی تحقیقات سرطان اعلام کرد که ممکن است آزمایش محصولات غذایی را برای کشف بقایای علف‌کش‌ها در آن‌ها آغاز کند.
این کمپین در نامه‌ای به ویتنیس آندریوکایتیز کمیساریای بهداشت اتحادیه اروپا، از وی خواست که در مورد تصمیم سازمان بین‌المللی تحقیقات سرطان در خصوص بررسی بی‌خطری گلیوفوسیت اقدام جدی داشته باشد.
این در حالی است که دوره فعلی تایید گليوفوسیت روز 31 دسامبر 2015 (10 دی 94) به پایان می‌رسد و این کمیسيون در حال تصمیم‌گیری در مورد تمدید این تاریخ است.
یک مقام اتحادیه اروپا که خواست نامش فاش نشود، گفت: تا زمانی که همه مراحل روند ارزیابی در مورد یک تجدید نظر احتمالی کامل نشود، هیچ تصمیمی گرفته نخواهد شد.
خبرگزاری نیوزویک (NewsWeek) هم آورده است كه کشور فرانسه، پس از آنکه سازمان ملل احتمال سرطان‌زا بودن علف‌کش رانداپ را داد، مصرف اين سم را در كشور خود ممنوع اعلام كرد.
بنابراین، با توجه به وارداتی بودن بخش عمده زنجیره تأمین سموم کشاورزی می‌بایست علاوه بر حمایت از شرکت های دانش‌بنیان این بخش جهت بازاررسانی دستاوردهای تحقیقاتی خود، آثار ثانویه مصرف هر یک از سموم بر سلامت جامعه و محیط‌زیست به دقت مورد بررسی قرارگرفته و در صورت مشاهده عدم سلامت، از واردات و مصرف در کشور جلوگیری کرد.