1. قال أبو جعفر علیه السّلام: بنی الإسلام على خمسة أشیاء على الصلاة و الزکاة و الحجّ و الصوم و الولایة.
(امام باقر فرمودند: اسلام بر پنج شیء بناء شده است: بر نماز و زکات و حج و روزه و ولایت.)
2. و قال رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: الصوم جنّة من النار.
(پیامبر فرمودند: روزه سپری از آتش است)
3. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: الصائم فی عبادة و إن کان نائما على فراشه ما لم یغتب مسلما.
(پیامبر فرمودند: روزه دار در عبادت است، اگر چه بر محل استراحتش، خواب باشد، تا زمانی که از مسلمانی غیبت نکند.)
4. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: قال اللّه تعالى: الصوم لی و أنا أجزی به، و للصائم فرحتان حین یفطر و حین یلقى ربّه عزّ و جلّ، و الّذی نفس محمّد بیده لخلوف فم الصائم عند اللّه أطیب من ریح المسک.
(پیامبر فرمودند: خداوند فرمود: روزه برای من است و من جزای آن را می دهم، و برای روزه دار دو شادی است، زمانی که افطار میکند و زمانی که پروردگارش را ملاقات می کند، قسم به آن کسی که جان محمد به دست اوست بوی دهان روزه دار نزد خداوند، خوشبوتر از بوی مشک است.)
5. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم لأصحابه: ألا أخبرکم بشیء إن فعلتموه تباعد الشیطان منکم کما تباعد المشرق من المغرب؟ قالوا: بلى یا رسول اللّه، قال: الصوم یسوّد وجهه، و الصّدقة تکسر ظهره، و الحبّ فی اللّه و الموازرة على العمل الصالح تقطع دابره، و الاستغفار یقطع و تینه، و لکلّ شیء زکاة و زکاة الأبدان الصیام.
(پیامبر فرمود: آیا شما را به چیزی خبر بدهم که اگر آن را انجام دهید، شیطان از شما دور می شود، همانطور که مشرق از مغرب دور میشود؟ فرمودند: بله یا رسول الله، پیامبر فرمودند: روزه روی شیطان را سیاه می کند و صدقه پشت شیطان را می شکند و حبّ در راه خدا و سنگین باری بر عمل صالح ریشه او را می کند، و استغفار شاهرگ او را قطع میکند و برای هر چیزی زکات است و زکات بدنها، روزه است.)
6. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: إنّ اللّه تعالى وُکلّ ملائکة بالدّعاء للصائمین، و قال: أخبرنی جبرئیل عن ربّه تعالى ذکره أنّه قال: ما أمرت ملائکتی بالدّعاء لأحد من خلقی إلّا استجبت لهم فیه.
(پیامبر فرمودند: خداوند تعالی فرشتگانی را برای دعاء برای روزه داران موکّل کرده است. و فرمود: جبرئیل از پروردگارش به من خبر داد که او فرمود: من فرشتگانم را به دعا بر احدی از خلقم امر نکردم، مگر اینکه دعای فرشتگان در حق او را استجابت کردم)
7. و قال الصادق علیه السّلام فی قوله تعالى: «اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ» قال: «یعنی بالصبر الصوم».
(امام صادق درباره آیه : (استعینوا بالصبر و الصلاه) فرمود: (صبر در آیه) یعنی صبر روزه گرفتن)
8. و قال علیه السّلام: «إذا نزلت بالرّجل النازلة أو الشدّة فلیصم، فإنّ اللّه تعالى یقول: «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ».
(امام صادق فرمودند: زمانی که برای شخصی حادثه یا امر شدیدی نازل شد، پس باید روزه بگیرد، زیرا خداوند تعالی فرموده است: (استعینوا بالصبر و الصلاه = به وسیله صبر (روزه) و نماز کمک بجوئید.)
9. و قال علیه السّلام: من صام للَّه عز و جلّ یوما فی شدّة الحرّ فأصابه ظمأ وکلّ اللّه به ألف ملک یمسحون وجهه و یبشّرونه حتّى إذا أفطر، قال اللّه تعالى: «ما أطیب ریحک و روحک یا ملائکتی اشهدوا أنّی قد غفرت له.
(امام صادق فرمودند: هر کس برای خداوند، روزی در شدت گرما روزه بگیرد و تشنگی برایش عارض شود، خداوند هزار ملک را موکّل می کند که صورتش را مسح می کنند و به او بشارت می دهند تا زمانی که افطار کند، خداوند تعالی فرمود: چه نیکو است بو و جان تو، ای فرشتگان من، شهادت دهید که قطعا من او را بخشیدم.)
10. و قال أبو الحسن الأوّل علیه السّلام: «قیلوا فإنّ اللّه تبارک و تعالى یطعم الصائم و یسقیه فی منامه».
(امام کاظم علیه السلام فرمودند: خواب قیلوله داشته باشید که خداوند تبارک و تعالی روزه دار را اطعام میدهد و در خوابش او را سیراب می سازد.)
11. و قال الصادق علیه السّلام: «نوم الصائم عبادة، و صمته تسبیح، و عمله متقبّل، و دعاؤه مستجاب».
(امام صادق فرمودند: خوابیدن روزه دار عبادت است و سکوتش تسبیح و عملش قبول شده و دعایش مستجاب.)
و أعظم الصیام أجرا صوم شهر رمضان ففی الحدیث النبویّ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم «من صام شهر رمضان إیمانا و احتسابا، و کفّ سمعه و بصره و لسانه عن النّاس قبل اللّه صومه و غفر له ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر، و أعطاه ثواب الصابرین».
(و بزرگترین روزه از حیث اجر و منزلت، روزه ماه رمضان است، در حدیث نبوی آمده است: هر کس روزه ماه رمضان را در حال ایمان و رغبت بگیرد، و گوش و چشم و زبانش را از مردم حفظ کند، خداوند روزه اش را قبول می کند و گناه ما قبل و ما بعد او را می بخشد و ثواب صابرین را به او عطاء می کند.)
12. و فی الصحیح عنه علیه السّلام: «قال: إنّما فرض اللّه الصیام لیستوی به الغنیّ و الفقیر و ذلک أنّ الغنیّ لم یکن لیجد مسّ الجوع فیرحم الفقیر لأنّ الغنیّ کلّما أراد شیئا قدر علیه فأراد اللّه عزّ و جلّ أن یسوّی بین خلقه، و أن یذیق الغنیّ نیل الجوع و الألم لیرقّ على الضعیف و یرحم الجائع ».
(در حدیث صحیح از امام صادق آمده است: خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن بین دارا و ندار، مساوات برقرار شود، زیرا دارا طعم گرسنگی را نمی چشد تا به فقیر رحم کند، چون شخص دارا هر زمان چیزی را بخواهد بر آن قدرت دارد، لذا خداوند اراده کرده تا بین مخلوقاتش تساوی برقرار کند و شخص دارا هم طعم گرسنگی و درد را بچشد تا بر ضعیف دل نرم شود و گرسنه را رحم کند.)
قیل: لو لم یکن فی الصوم إلّا الارتقاء من حضیض حظوظ النفس البهیمیّة إلى ذروة التشبّه بالملائکة الرّوحانیّة لکفى به فضلا و منقبة.
(گفته شده: اگر در روزه چیزی نبود جز ارتقاء و بالا رفتن از پستی بهره های نفس حیوانی به سوی قله تشبّه به فرشتگان روحانی، قطعا همین فضل و منقبت برای آن کافی بود)
منبع: المحجة البیضاء فى تهذیب الاحیاء، جلد 2، صفحه 122، ملا محسن فیض کاشانى
(امام باقر فرمودند: اسلام بر پنج شیء بناء شده است: بر نماز و زکات و حج و روزه و ولایت.)
2. و قال رسول اللّه صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: الصوم جنّة من النار.
(پیامبر فرمودند: روزه سپری از آتش است)
3. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: الصائم فی عبادة و إن کان نائما على فراشه ما لم یغتب مسلما.
(پیامبر فرمودند: روزه دار در عبادت است، اگر چه بر محل استراحتش، خواب باشد، تا زمانی که از مسلمانی غیبت نکند.)
4. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: قال اللّه تعالى: الصوم لی و أنا أجزی به، و للصائم فرحتان حین یفطر و حین یلقى ربّه عزّ و جلّ، و الّذی نفس محمّد بیده لخلوف فم الصائم عند اللّه أطیب من ریح المسک.
(پیامبر فرمودند: خداوند فرمود: روزه برای من است و من جزای آن را می دهم، و برای روزه دار دو شادی است، زمانی که افطار میکند و زمانی که پروردگارش را ملاقات می کند، قسم به آن کسی که جان محمد به دست اوست بوی دهان روزه دار نزد خداوند، خوشبوتر از بوی مشک است.)
5. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم لأصحابه: ألا أخبرکم بشیء إن فعلتموه تباعد الشیطان منکم کما تباعد المشرق من المغرب؟ قالوا: بلى یا رسول اللّه، قال: الصوم یسوّد وجهه، و الصّدقة تکسر ظهره، و الحبّ فی اللّه و الموازرة على العمل الصالح تقطع دابره، و الاستغفار یقطع و تینه، و لکلّ شیء زکاة و زکاة الأبدان الصیام.
(پیامبر فرمود: آیا شما را به چیزی خبر بدهم که اگر آن را انجام دهید، شیطان از شما دور می شود، همانطور که مشرق از مغرب دور میشود؟ فرمودند: بله یا رسول الله، پیامبر فرمودند: روزه روی شیطان را سیاه می کند و صدقه پشت شیطان را می شکند و حبّ در راه خدا و سنگین باری بر عمل صالح ریشه او را می کند، و استغفار شاهرگ او را قطع میکند و برای هر چیزی زکات است و زکات بدنها، روزه است.)
6. و قال صلّى اللّه علیه و آله و سلّم: إنّ اللّه تعالى وُکلّ ملائکة بالدّعاء للصائمین، و قال: أخبرنی جبرئیل عن ربّه تعالى ذکره أنّه قال: ما أمرت ملائکتی بالدّعاء لأحد من خلقی إلّا استجبت لهم فیه.
(پیامبر فرمودند: خداوند تعالی فرشتگانی را برای دعاء برای روزه داران موکّل کرده است. و فرمود: جبرئیل از پروردگارش به من خبر داد که او فرمود: من فرشتگانم را به دعا بر احدی از خلقم امر نکردم، مگر اینکه دعای فرشتگان در حق او را استجابت کردم)
7. و قال الصادق علیه السّلام فی قوله تعالى: «اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ» قال: «یعنی بالصبر الصوم».
(امام صادق درباره آیه : (استعینوا بالصبر و الصلاه) فرمود: (صبر در آیه) یعنی صبر روزه گرفتن)
8. و قال علیه السّلام: «إذا نزلت بالرّجل النازلة أو الشدّة فلیصم، فإنّ اللّه تعالى یقول: «وَ اسْتَعِینُوا بِالصَّبْرِ وَ الصَّلاةِ».
(امام صادق فرمودند: زمانی که برای شخصی حادثه یا امر شدیدی نازل شد، پس باید روزه بگیرد، زیرا خداوند تعالی فرموده است: (استعینوا بالصبر و الصلاه = به وسیله صبر (روزه) و نماز کمک بجوئید.)
9. و قال علیه السّلام: من صام للَّه عز و جلّ یوما فی شدّة الحرّ فأصابه ظمأ وکلّ اللّه به ألف ملک یمسحون وجهه و یبشّرونه حتّى إذا أفطر، قال اللّه تعالى: «ما أطیب ریحک و روحک یا ملائکتی اشهدوا أنّی قد غفرت له.
(امام صادق فرمودند: هر کس برای خداوند، روزی در شدت گرما روزه بگیرد و تشنگی برایش عارض شود، خداوند هزار ملک را موکّل می کند که صورتش را مسح می کنند و به او بشارت می دهند تا زمانی که افطار کند، خداوند تعالی فرمود: چه نیکو است بو و جان تو، ای فرشتگان من، شهادت دهید که قطعا من او را بخشیدم.)
10. و قال أبو الحسن الأوّل علیه السّلام: «قیلوا فإنّ اللّه تبارک و تعالى یطعم الصائم و یسقیه فی منامه».
(امام کاظم علیه السلام فرمودند: خواب قیلوله داشته باشید که خداوند تبارک و تعالی روزه دار را اطعام میدهد و در خوابش او را سیراب می سازد.)
11. و قال الصادق علیه السّلام: «نوم الصائم عبادة، و صمته تسبیح، و عمله متقبّل، و دعاؤه مستجاب».
(امام صادق فرمودند: خوابیدن روزه دار عبادت است و سکوتش تسبیح و عملش قبول شده و دعایش مستجاب.)
و أعظم الصیام أجرا صوم شهر رمضان ففی الحدیث النبویّ صلّى اللّه علیه و آله و سلّم «من صام شهر رمضان إیمانا و احتسابا، و کفّ سمعه و بصره و لسانه عن النّاس قبل اللّه صومه و غفر له ما تقدّم من ذنبه و ما تأخّر، و أعطاه ثواب الصابرین».
(و بزرگترین روزه از حیث اجر و منزلت، روزه ماه رمضان است، در حدیث نبوی آمده است: هر کس روزه ماه رمضان را در حال ایمان و رغبت بگیرد، و گوش و چشم و زبانش را از مردم حفظ کند، خداوند روزه اش را قبول می کند و گناه ما قبل و ما بعد او را می بخشد و ثواب صابرین را به او عطاء می کند.)
12. و فی الصحیح عنه علیه السّلام: «قال: إنّما فرض اللّه الصیام لیستوی به الغنیّ و الفقیر و ذلک أنّ الغنیّ لم یکن لیجد مسّ الجوع فیرحم الفقیر لأنّ الغنیّ کلّما أراد شیئا قدر علیه فأراد اللّه عزّ و جلّ أن یسوّی بین خلقه، و أن یذیق الغنیّ نیل الجوع و الألم لیرقّ على الضعیف و یرحم الجائع ».
(در حدیث صحیح از امام صادق آمده است: خداوند روزه را واجب کرد تا به وسیله آن بین دارا و ندار، مساوات برقرار شود، زیرا دارا طعم گرسنگی را نمی چشد تا به فقیر رحم کند، چون شخص دارا هر زمان چیزی را بخواهد بر آن قدرت دارد، لذا خداوند اراده کرده تا بین مخلوقاتش تساوی برقرار کند و شخص دارا هم طعم گرسنگی و درد را بچشد تا بر ضعیف دل نرم شود و گرسنه را رحم کند.)
قیل: لو لم یکن فی الصوم إلّا الارتقاء من حضیض حظوظ النفس البهیمیّة إلى ذروة التشبّه بالملائکة الرّوحانیّة لکفى به فضلا و منقبة.
(گفته شده: اگر در روزه چیزی نبود جز ارتقاء و بالا رفتن از پستی بهره های نفس حیوانی به سوی قله تشبّه به فرشتگان روحانی، قطعا همین فضل و منقبت برای آن کافی بود)
منبع: المحجة البیضاء فى تهذیب الاحیاء، جلد 2، صفحه 122، ملا محسن فیض کاشانى