جبهه های شمالی کشور سوریه (استانهای حسکه و رقه) طی هفته های اخیر صحنه تحولات میدانی ویژه ای بوده است. در پی حملات داعش به محلات جنوبی شهر حسکه نبردهای سنگینی هم اکنون میان آنها با ائتلافی متشکل از ارتش سوریه و گروههای هم پیمان آن در جریان است.

گروه بین الملل مشرق- برای مخاطبان گزارش‌های تحولات سوریه، از تازه‌ترین تحولات میدانی جبهه «شمال» گزارش‌هایی رسیده است که مطالعه آن را به علاقه‌مندان "تحولات در صحنه" سوریه توصیه می‌کنیم؛ با ما همراه باشید.

استانهای شمالی حسکه و رقه طی هفته های گذشته صحنه تحولات میدانی ویژه ای بوده اند. در حسکه طی هفته های گذشته دو جبهه مجزا از یکدیگر شعله ور بوده است. جبهه نخست میان داعش با ائتلافی از "نیروهای ارتش سوریه، دفاع وطنی (بسیج مردمی) و عشایر" در مناطق جنوبی این شهر و جبهه دوم میان داعش با ائتلافی از شبه نظامیان کرد سوریه و گروه تروریستی تکفیری ارتش آزاد سوریه در مناطق غربی استان حسکه و شرق استان رقه در شمال سوریه قرار داشته است

پیشروی های غافلگیرانه کردها در غرب حسکه و ورود به سرزمینهای تحت سیطره داعش

شاید مهمترین خبر جبهه شمالی سوریه، عملیات غافلگیرانه واحدهای کرد سوریه و نیروهای گروه ترویستی تکفیری ارتش آزاد علیه مناطق تحت سیطره داعش در دو بخش غربی استان حسکه و شرقی استان رقه (پایتخت و مهد خلافت داعش) بود. در این عملیات که با پشتیبانی موثر هواپیماهای ائتلاف آمریکایی به اصطلاح مبارزه با تروریسم و داعش همراه بود بخشهای وسیعی شامل دهها روستا و تپه ها و خطوط ارتباطی نیروهای داعش به کنترل نیروهای کرد سوری در امده است.


اما بطور قطع شدید ترین و موثر ترین ضربه به داعش را باید تصرف شهر "تل ابیض" واقع در شمال استان رقه و در مجاورت مرزهای سوریه با ترکیه دانست که در دو سال اخیر یکی از کانونهای اصلی حضور و فعالیت و از مهمترین مسیرهای انتقال سلاح و مهمات و تدارکات نظامی این گروه مورد حمایت ترکیه و عربستان سعودی بوده است. 


همانطور که گفته شد، نیروهای کرد و ارتش آزاد با پشتیبانی نیروی هوایی ائتلاف آمریکایی موفق به تصرف شهر تل ابیض شدند. حمله به این شهر از دو محور صورت گرفت. محور اول حمله از سمت مناطق غربی حسکه و محور دوم بطور همزمان از سمت منطقه "عین العرب" علیه واحدهای داعش گشوده شد.


به موازات نبردها بر روی زمین، هواپیماهای ائتلاف ضد داعش با حضور در آسمان منطقه به مواضع، استحکامات و کاروانهای تدارکات و نیرویی داعش در مسیر رقه به تل ابیض حمله و آنها را بطور کامل منهدم کردند. انهدام کاروانهای نیروهای کمکی و تسلیحات سنگین داعش همزمان شد با اقدام سریع واحد های کرد سوری در مسدود کردن جاده ارتباطی "تل ابیض - رقه" که موجی از وحشت و فرار دسته جمعی را در نیروهای داعش و خانواده های آنها بوجود آورد.




پیش از استقرار کردها در تل ابیض و تثبیت موقعیت نظامی آنها در مناطق حاشیه این شهر، صدها نفر از اعضای داعش در دو مسیر فرار را بر قرار ترجیح دادند و از شهر گریختند. بخشی از نیروهای داعش خود را به مرزهای ترکیه رسانده و به مرزبانهای ارتش این کشور تسلیم کردند و بخش دیگر آنها پیش از انسداد مسیر ارتباطی "تل ابیض - عین عیسی - رقه" از سوی کردهای اعزامی از منطقه عین عرب، خود را به شهر عین عیسی رساندند.



انتشار تصاویر تروریستهای خونخوار داعش که با لبخندهای ملیح و در نهایت آرامش خاطر خود را به مرزبانها و سربازان ارتش ترکیه تسلیم می کنند موجی از انتقادات را نسبت به عملکرد حمایتی دولت این کشور از گروههای تروریستی تکفیری فعال در سوریه را به دنبال داشته است.


برخی خبرها از تصرف شهر راهبردی "عین عیسی" توسط نیروهای مشترک کرد و ارتش آزاد سوریه حکایت دارد. گفته می شود که باقیمانده نیروهای فراری داعش از تل ابیض با کمک عناصر این گروه در عین عیسی خطوط دفاعی جدید در حاشیه این شهر در مقابل مهاجمین تشکیل داده و نبردهای شدید میان دو طرف ادامه دارد.



در عرصه منطقه ای، پیشروی کردهای سوریه با واکنشهای مختلفی روبرو گردید. در حالیکه دولت سوریه بعنوان حامی اصلی کردهای این کشور از پیروزیها و پیشروی های اخیر آنها بسیار خوشحال شده و برخی رسانه های سوری حامی نظام این کشور رسما به کردهای هموطنشان پیروزی بر داعش را تبریک گفته اند، هواداران داعش و سایر گروههای تروریستی تکفیری همچون القاعده، و جبهه اسلامی که مستقیما از سوی ترکیه خط دهی و حمایت مالی و تسلیحاتی می شوند، علیه کردها موضع گرفته اند.


در این میان برخی اقدامات نسنجیده، بدون تفکر و خطرناک از سوی معدود جریانات تجزیه طلب کرد که در اقلیت بسر می برند، موجب بهانه دادن به دشمنان مردم سوریه و بستر سازی جهت ایجاد موج منفی تبلیغاتی علیه دستاوردهای نظامی اخیر گروههای کرد و ایحاد زمینه برای مداخله مستقیم دولت ترکیه شده است.


به گزارش منابع رسانه ای و میدانی، در برخی از جبهه های نبرد در غرب حسکه و شرق رقه، واحدهای کرد سوری با ورود به روستاهای عرب نشین اقدام به قتل عام ساکنین برخی روستاها و اجبار آنها به مهاجرت از خانه و کاشانه شان کرده اند. تصاویر زیادی از گلوله بارن سنگین و آتش زدن منازل روستاییان عرب سوری از سوی برخی عناصر گروههای کرد منتشر شده است.


این اقدامات علاوه بر به راه انداختن موج شدید تبلیغاتی و رسانه ای علیه کردهای سوریه، موجبات فراهم آمدن زمینه همکاریهای بیشتر میان داعش با گروههای همچون القاعده و جبهه اسلامی که به لطف تدارکات نظامی و مالی دولت ترکیه از حضور قوی نظامی در مناطق حاشیه شمالی سوریه برخوردا هستند، فراهم می آورد. خصوصا اینکه در پی درگیری میان کردهای سوریه و داعش اخباری از فروکش کردن نبردها میان داعش و ائتلاف "ارتش آزاد، جبهه اسلامی و القاعده" در مناطق ریف شمالی حلب منتشر می شود.


حداقل تاثیر این فروکش کردن نبردها در ریف شمالی حلب، انتقال بخشی از تسلایحات، مهمات و نیروهای زبده داعش از این منطقه به خطوط درگیری با کردها در رقه و حسکه باشد. امری که با حمله ناگهانی و انتقامجویانه داعش به محلات جنوب شهر حسکه در روزهای اخیر تاثیر خود را بخوبی نشان داده است.


واکنش منفی دولت ترکیه به پیشروی کردها در مناطق تحت سیطره داعش!

در حالیکه واکنش اکثر کشورهای منطقه و فرامنطقه و خصوصا واکنش دولت سوریه به پیشروی های کردها در مناطق تحت سیطره تروریستهای تکفیری داعش مثبت بود، اما دولت ترکیه اینبار بصورت رسمی و علنی در قامت وکیل تام الاختیار و مادر دلسوز داعش به موضع گیری شدید و تند علیه کردهای سوریه پرداخت.


در همین زمینه مسئولان سیاسی دولت ترکیه همچون داوود اوغلو (نخست وزیر)، اردوغان (رییس جمهور) و چاووش اوغلو (وزیر خارجه) بطور مرتب مخالفت خود با عملیات نظامی کردها در مناطق شمال سوریه اعلام و ضمن انتقاد شدید از پشتیبانی گزینشی ائتلاف آمریکایی مبارزه با تروریسم از عملیات اخیر کردها، بر توانایی ترکیه برای جلوگیری قاطع از ایجاد تهدیدات جدید علیه منافع این کشور تاکید کردند.


بر همگان کاملا واضح و آشکار است که منظور دولتمردان اخوانی ترکیه از توانایی این کشور جهت جلوگیری از تهدیدات علیه کشورشان چه می باشد! اصولا دولت ترکیه خود را بازیگر بلامنازع بحران سوریه علی الخصوص در عرصه جبهه های شمالی این کشور بحساب می آورد. نگرانی این دولت از ورود فعالانه کردها به عرصه نبرد با داعش بعنوان بزرگترین گروه تکفیری مورد حمایت ترکیه در شمال سوریه در موضوعات مختلف قابل بحث بوده اما دو عامل اصلی تشویش اذهان ترکها به شرح زیر می باشد:


1 - ورود مقتدرانه کردهای سوریه موجب برهم خوردن محاسبات ترکیه در عرصه نبردها و عامل شکستن موازنه قدرت نظامی در شمال سوریه ارزیابی می گردد.


2 - مسیر پیشرویها و نوع جهتگیریهای سیاسی و میدانی کردهای سوری مبنی بر یکدست کردن و پیوند زدن مناطق نوار مرزی سوریه با ترکیه که عموما دارای بافت کردنشین می باشد، بشدت موجب نگرانی دولت ترکیه از احتمال جرقه خوردن بحران همیشگی ایحاد کشور مستقل کردی و یا حداقل اعطای خودمختاری دولت سوریه به کردهای شمال این کشور و احتمال گسترش بحران به مناطق کرد نشین جنوب ترکیه که دارای ارتباطات مستحکمی با کردهای سوری می باشند، گشته است.


عوامل ذکر شده، موجب شد تا دولت ترکیه به تهدید اکتفا نکند. از دو روز پیش ارتش این کشور به دستور دولت اردوغان و داوود اوغلو اقدام به اعزام گسترده نیرو و تسلیحات سنگین (واحدهای توپخانه و تانک) به مناطق مرزی ترکیه با سوریه کرده است. اکثر این تسلیحات به همراه صدها نفر سرباز به منطقه مرزی مقابل تل ابیض سوریه اعزام شده اند. برخی منابع نزدیک به دولت ترکیه از قصد دولت این کشور برای تجاوز و اشغال بخشهایی از خاک سوریه خبر داده اند.



تاکید حزب اصلی کردهای سوریه بر پایبندی قاطع بر وحدت اراضی سوریه

به موازات تحولات میدانی و سیاسی فوق الذکر، روز گذشته رهبران کرهای سوریه طی بیانیه ها و موضع گیریهای خود بطور قاطع بر مخالفت با تجاوز ترکیه به سوریه و استقرار نیروهای نظامی خود در خاک این کشور تاکید کرده اند. در این موضع گیریها تاید ویژه ای نیز بر احترام و حمایت قاطع کردهای سوری نسبت به وحدت و تمامیت ارضی کشورشان نیز تاکید شده است.

حمله داعش به عین عرب و حسکه 

اما در حالی که رسانه های سوری و منطقه ای مملو از اخبار پیشروی های برق آسای واحدهای کرد سوری در حسکه و رقه بوده و در پی تهدیدات مکرر دولت ترکیه علیه کردها جبهه های نبرد در مناطق جنوبی تل ابیض و عین عیسی تا حدودی فروکش کرده بود، داعش با استفاده از خلا نظامی بوجود آمده، اقدام به دو حمله غافلگیرانه به مناطق کرد نشین شمال سوریه کرد.


نخستین هجوم داعش به شهر عین عرب واقع در حاشیه شمالی استان حلب سوریه صورت گرفت که طی آن صدها نفر از نیروهای داعش ملبس به یونیفرمهای یگانهای مدافع کرد شهر عین عرب، در ساعات ابتدایی صبح با عبور از مرز ترکیه به محلات شمالی آن نفوذ کرده و پس از قتل عام بیش از 160 تن از مردم غیر نظامی، طی پاتکهای پی در پی یگانهای مدافع کرد تار و مار شده و با برجای گذاشتن اجساد دهها کشته خود از عین عرب عقب نشستند. در این هجوم، داعش از چندین خودروی انتحاری برای شکستن خطوط اولیه دفاعی مدافعان شهر عین عرب بهره گرفته بود.



پرده دوم عملیات نظامی داعش با حمله گسترده و سنگین عناصر این گروه به شهر حسکه مرکز استانی به همین نام واقع در شمال شرقی سوریه کلید برون افتاد. صدها نفر از نیروهای داعش حملات سنگینی را به محلات جنوبی این شهر آغاز کردند. کانون حملات داعش در محلات "النشوه و غویران" قرار داشت و پیش از هجوم زمینی، داعش به عادت معهود خود اقدام به اعزام چند عامل انتحاری به خطوط تماس نبرد با نیروهای ارتش سوریه کرد.


واحد های موشکی، خمپاره ای و توپخانه دوربرد داعش از ساعات ابتدایی حمله به حسکه، مواضع و استحکامات نیروهای ارتش و دفاع وطنی سوریه را بشدت زیر آتشبار قرار دادند. به دنبال تشدید حملات داعش و آشکار شدن ضعف واحدهای نظامی دولتی سوری، ارتش سوریه صدها نفر نیرو نظامی زبده از دیرالزور، دمشق و حماه به منطقه درگیر با داعش کرد.




این واحدهای نظامی به فرودگاه نظامی قامشلی منتقل و از آنجا با دهها دستگاه اتوبوس وارد شهر حسکه شدند. فرماندهی ارشد نظامیان سوری اعزامی به حسکه بطور مشترک بر عهده دو فرمانده پرآوازه سوری یعنی "سرتیپ عصام زهرالدین (ابویعرب)" و "سرتیپ محمد خضور" قرار داشت. برای نخستین بار حدود  500 نفر از عشایر بومی منطقه دیرالزور تحت عنوان "کتائب الاسود الشرقی- دیرالزور" به همراه ابویعرب دوشادوش نیروهای دولتی سوری وارد درگیری با تروریستهای داعش شده اند.



این نیروها عموما از عشایر شعیطات هستند که در سالهای ابتدایی بحران تروریستی تکفیری علیه مردم سوریه با گروههای تروریستی تکفیری ارتش آزاد و القاعده (جبهه النصره) بیعت کرده و عملیاتهای زیادی علیه نیروهای دولتی سوریه انجام داده بودند. با سیطره داعش بر بیش از 95 درصد استان دیرالزور مشکلات این عشایر با داعش وارد مرحله خونباری شد.


داعش بارها از این عشایر درخواست بیعت با ابوبکر البغدادی را کرد. بدنبال استنکاف عشایر مذکور، نیروهای داعش پس از محاصره روستاها و مناطق محل سکونت عشایر شعیطات آنها را به بدترین وضعی قتل عام کردند. بیش از 1200 نفر از جوانان شعیطات در این حملات داعش ذبح و تیرباران و در گورهای ناشناس، دسته جمعی بخاک سپرده شدند. نیروهای داعش باقیمانده این عشایر را به بیابانهای لم یزرع دیرالزور تبعید کرده و زنان بسیاری از آنها را نیز به کنیزی بردند.


بدنبال افزایش جنایات داعش علیه عشایر مذکور، دولت و ارتش سوریه از طریق واسطه هایی با سران آنها تماس گرفته و پیشنهاد مسلح سازی و آموزش و سازماندهی آنها را ارائه کرد. بیش از 3 هزار نفر از جوانان عشایر شعیطات به نیروهای دفاع وطنی پیوسته و پس از پایان دوره های آموزش نظامی در نبردهای دفاع از فرودگاه نظامی دیرالزور و برخی محلات تحت سیطره دولت سوریه در شهر دیرالزور مشارکت فعال داشتند.


بازدید ناگهانی وزیر دفاع سوریه از حسکه و قامشلی

رسانه های سوری گزارش دادند که سپهبد "فهد جاسم الفریج" وزیر دفاع سوریه صبح روز چهارشنبه با حضور در شهر حسکه پس از بازدید از واحدهای نظامی ارتش ، دفاع وطنی و عشایر بومی این منطقه به دیدار مسئولان سیاسی و فرماندهان نظامی این استان رفت. از دیگر برنامه های وی دیدار با مسئولان حزب دموکراتیک سوریه (اکراد سوری) در شهر قامشلی بود.


گفته می شود که این دیدار به منظور هماهنگیهای بیشتر برای ایفای نقش جدی تر کردهای سوریه در عرصه نبرد با داعش و رفع برخی اختلاف نظرما میان دو طرف بوده است. لازم به ذکر است که طی دو هفته اخیر گروهی از کردهای سوریه در پی بالاگرفتن اختلافات با تشکیلات بسیج مردمی (دفاع وطنی) سوریه مستقر در قامشلی به یکی از مراکز آنها حمله کرده و آن را اشغال کرده بودند.


بازپس گیری حی الغویران توسط ارتش سوریه

نبردها در جبهه جنوبی شهر حسکه میان نیروهای مشترک ارتش، دفاع وطنی، اسود الشرقیه (عشایر اعزامی از دیرالزور) و کردهای سوریه از یکسو با تروریستهای تکفیری داعش مورد حمایت دولتهای ترکیه و عربستان سعودی همچنان ادامه دارد. کانون این نبردها در یک هفته اخیر برخی محلات جنوب حسکه مانند "حی الغویران و النشوه غربی" قرار داشته است.




نیروهای اعزامی ارتش سوریه از لشکر 104 گارد ویژه ریاست جمهوری به فرماندهی سرتیپ عصام زهر الدین از چند روز پیش با هواپیما خود را به منطقه درگیری رسانده و توان دفاعی نیروهای ارتش سوریه را بالا برده اند. علی رغم اینکه داعش به مدد حملات انتحاری پی در پی با کامیونهای مملو از مواد منفجره موفق به اشغال حی الغویران و بخشهایی از نشوه شرقی و غربی شده بود، اما نیروهای دولتی یا کمک عشایر و دفاع وطنی سوریه روز گذشته پس از نبردهای سخت با تروریستها، موفق به باز پس گیری منطقه غویران در جنوب حسکه شده اند.




هواپیماهای نیروی هوایی ارتش سوریه مستقر از فرودگاه قامشلی بطور مرتب در آسمان منطقه حضور داشته و مواضع داعش را هدف حملات سنگین هوایی قرار می دهند. بالگردهای هوانیروز ارتش سوریه نیز با پرتاب دهها بشکه انفجاری (برامیل المتفجره) به وزن چند صد کیلو بر روی مواضع و استحکامات دفاعی داعش در محلات جنوب شهر به پشتیبانی از نیروهای زمینی می پردازند.


در درگیریهای چند روز اخیر داعش تلفات بسیار سنگینی را متحمل شده است. خیابانهای محله النشوه و غویران در جنوب حسکه مملو از اجساد نیروهای داعش شده است. واحد رسانه ای این گروه ضمن تایید بازپس گیری محله غویران، آن را "عقب نشینی تاکتیکی!" نیروهای این گروه در واکنش به حملات شدید هوایی و پرتاب پیاپی بشکه های انفجاری بر روی مواضع آن عنوان کرده است.