این نیرو که جزو نیروهای تجهیزات‌محور است، کار خود را از تعمیر و ساخت قطعه آغاز کرده، و امروز به جایی رسیده است که می‌تواند سلاح‌ها و سامانه‌های مورد نیازش را تأمین، و در حوزه دریا انواع ناوشکن و ناوهای موشک‌انداز را طراحی و تولید کند.
بزرگترین دستاوردی که نیروی دریایی ارتش جمهوری اسلامی طی چند سال اخیر به‌دست آورده است ارتقای جایگاه این نیرو از نیروی دریایی ساحلی محدود به خلیج فارس، تنگه هرمز و شمال دریای عمان به یک «نیروی راهبردی و فرامنطقه‌ای» است.
در سال ۱۳۸۶ هنگامی که فرمانده معظم کل قوا بر تشکیل نیروی دریایی راهبردی تاکید کردند، شاهد جهشی در نیروی دریایی بودیم، که باعث شد این نیرو از حیطه مأموریتی خود در خلیج فارس و دریای عمان پا را فراتر گذاشته و در یک عرصه وسیع به نام دریای آزاد حضوری مؤثر و عملیاتی پیدا کند.
مجموعه این پیشرفت‌ها ما را برآن داشت تا خدمت یکی از رسانه‌ای‌ترین فرماندهان نظامی یعنی امیر دریادار «حبیب‌الله سیاری» فرمانده نیروی دریایی راهبردی رسیده و گفت‌وگویی تفصیلی با وی پیرامون مأموریت‌های نیروی دریایی ارتش داشته باشیم، که مشروح آن در ذیل می‌آید.
لطفا از برنامه‌های نیروی دریایی در خصوص استراتژی توسعه دریامحور بفرمایید؟
دریادار سیاری: همانطوری که حضرت آقا می‌فرمایند مظهر اقتدار ملت ایران در دریا، نیروی دریایی است؛ پس اگر بخواهیم مظهر اقتدار یک ملت در عرصه دریا و آب‌های آزاد باشیم، باید به گونه‌ای برنامه‌ریزی کنیم تا ذیل آن، این موضوع تامین شود.
نیروی دریایی راهبردی به تدبیر فرمانده معظم کل قوا جهت حفظ منافع کشور از سال 1387 به عرصه آب‌های آزاد دنیا ورود پیدا کرد و در گام اول تا مدار 10 درجه پیش رفت، و امروز نیز با کسب تجربیات چندین ساله، از اقیانوس آرام هند جنوبی دریای سرخ گرفته تا دریای مدیترانه را دریانوردی کرده است؛ این رویه بیانگر حضور مقتدرانه و گسترش روزافزون حوزه مسئولیت نیروی دریایی در عرصه آب‌های بین‌المللی است.
از آنجا که نیروی دریایی نیرویی تجهیزات‌محور است، و در راستای استراتژی توسعه دریامحور گام برمی‌دارد، باید برای حضور مستمر و گسترش حوزه نفوذ خود در آب‌های دوردست، تجهیزات لازم را ایجاد کند؛ که در این رابطه ساخت ناوشکن‌های متعددی را در دستور کار قرار داده، تا زمینه برای تحقق این مهم در سخت‌ترین شرایط جوی تحقق یابد.
آیا این توسعه در حوزه زیردریایی هم محقق شده است؟
دریادار سیاری: بله؛ موضوع دیگری که جزو برنامه‌های آتی نیروی دریایی محسوب می‌شود، بحث ایجاد بسترهای لازم جهت حضور مستمر و گسترده در اعماق آب‌های آزاد است، که قطعا برای این حضور هم نیروی دریایی امروز فعالیت‌های لازم را در جهت ساخت زیردریایی‌های مختلف در کلاس‌های سبک، نیمه‌سبک و سنگین انجام داده است.
همانطوری که مستحضرید نیروی دریایی پیش از پیروزی انقلاب و در دوران دفاع مقدس به این فن‌آوری (زیردریایی) دسترسی نداشت؛ اما امروز به همت متخصصان داخلی و جوانان این مرز و بوم توانمندی لازم را در بهینه‌سازی و تولید زیردریایی پیدا کرده، و به واسطه این ظرفیت بومی ضمن عمق‌دهی و پوشش مناسب به حوزه مسئولیت خود، در زیر دریاها جایگاه مهمی را در سطح منطقه به دست آورده است.
به‌طور کلی، تغییر در حوزه مسئولیت، و حضور در آب‌های آزاد جهان و همچنین ارتقای توان رزمی نیروی دریایی که از مهمترین اولویت‌های اول هر نیرویی است، ما را بر آن داشت تا تولید تجهیزات مورد نیاز خود اعم از انواع سلاح و جنگ‌افزارهای هوشمند را در دستور کار قرار دهیم.
بنابراین طرح آینده نیروی دریایی جهت توسعه دریامحور در درون خود این نیرو تدارک دیده شده است؛ اما کار دیگری که ما در این رابطه دنبال کردیم اجرای تدبیری است که از سوی رهبری معظم انقلاب در خصوص توسعه سواحل مکران ابلاغ شده، که پیگیری و اقدام در این زمینه جزو برنامه‌های نیروی دریایی است. نیروی دریایی امروز در سواحل مکران در حال احداث پایگاه دریایی بوده، و همزمان با آن به اجرای اقدامات زیرساختی همچون راه‌سازی، احداث فرودگاه و راه‌آهن، و عرضه امکانات بهداشتی و خدمات درمانی پرداخته است.
براین اساس کل برنامه‌های آینده این نیرو را در دو جمله خلاصه می‌کنم؛ اول دست‌یابی به «اقتدار دریایی»؛ دوم «توسعه سواحل مکران» در جهت پیشرفت دریامحور کشور.
پیاده‌سازی دستورالعمل رسمی فرمانده کل قوا در نیروی دریایی ارتش
در دیدار اخیر فرماندهان نیروهای مسلح با مقام معظم رهبری، ایشان دستورالعملی رسمی را مبنی بر افزایش قدرت نظامی مطرح کردند؛ نیروی دریایی در راستای اجرای این دستورالعمل، تاکنون چه اقداماتی را انجام داده است؟
دریادار سیاری: مطالبی که حضرت آقا در فروردین ماه امسال به مناسبت روز ارتش بیان فرمودند به‌طور کلی چهار محور عمده داشت، که جداگانه به هر کدام می‌پردازیم. من معتقدم هر مسئله‌ای را که مقام معظم رهبری مطرح می‌فرمایند، برای ما یک طرح و تدبیر محسوب می‌شود، که جهت تحقق آن باید ابتدا مسئله را تجزیه و تحلیل کرده و از دل آن وظایف متناسب با تحقق تدبیر را بیرون آورد، و سپس ظرفیت‌ها و مکانیسم‌های لازم را در جهت اجرایی شدن آن تدبیر ایجاد کرد، و یا اگر این ظرفیت‌ها موجود بود آنها را پای کار آورد.
مقام معظم رهبری در این جلسه در مرحله نخست، جلوگیری از غافلگیر شدن را مطرح کردند؛ و این بدان معناست که ما باید تمام توان خود را در جهت رصد دائمی تحرکات دشمن به‌کار گرفته، تسلط و اشراف خود را در مناطق اطلاعاتی افزایش داده، و از همه امکانات برای جلوگیری از غافلگیری استفاده کنیم، و تمامی تجهیزات هوایی، سطحی و زیرسطحی و ساحلی را در این خصوص به‌کار گیریم، و متعاقبا سامانه‌ها و سنسورهای اطلاعاتی را تقویت کرده، و آماده به‌کار نگهداریم، تا از هر گونه غافلگیری جلوگیری شود.
دومین موضوعی که در این جلسه از سوی ایشان مطرح شد، ارتقای توان رزمی است که این در واقع تدبیر ایشان در مقابله با دشمن است، و وظیفه ما در قبال این تدبیر حرکت در جهت ارتقای توانمندی نظامی در ابعاد گوناگون است؛ به اعتقاد بنده برای تحقق این تدبیر باید تفکر نظامی ما را تسریع بخشیده و شب‌حمله‌ای کنیم؛ دوم اینکه سطح آموزش و مهارت نیروها را ارتقا دهیم. سلاح‌ها و تجهیزات، ناوها و ناوشکن‌ها و زیردریایی‌ها را آماده به‌کار نگه داریم و مهمات را به‌روز کنیم، و تمرینات رزمی لازم را انجام دهیم.
سومین موضوعی که ایشان به آن تاکید داشتند، ایجاد روحیه سلحشوری در نیروهای مسلح است که وظیفه ما در برابر این تدبیر ایجاد و ارتقای ورحیه رزمی سلحشوری در بین رزمندگان است. مطمئنا اگر این روحیه در رزمنده نباشد، در واقع جنگندگی و کارایی لازم را در میدان نبرد نخواهد داشت.
چهارمین موضوعی که رهبر انقلاب مطرح کردند، مسئله بصیرت دینی است که موجب ارتقای سطح معنویت و پرورش روحی رزمندگان می‌شود. اینکه ما در نیروی دریایی می‌گوییم «راه ما راه حسین است»، یعنی نیروی انسانی ما یک نیروی مکتبی است که با توجه به شعائر دینی و فرامین ولی فقیه پیش می‌رود و برای دفاع از اسلام مکتب و وطن تا پای جان ایستادگی می‌کند.
نیروی دریایی در راستای رسالت خود تمامی موارد ذکر شده را به‌عنوان یک دستورالعمل در نظر گرفته و برای هر کدام سرفصلی باز کرده، که در یک طرف آن تدابیر عنوان شده، و در سوی دیگر وظایف ارائه شده و به تمامی یکان‌ها ابلاغ شده است.
در تکمیل این فرآیند باید عنوان کرد وقتی که مقام معظم رهبری در قبال گزینه‌های روی میز دشمن موضع‌گیری کرده و می‌فرمایند «دشمن اولا غلط می‌کند به ما تعرض کند و دوما اینکه زمان "بزن و دررو" تمام شده است»، این سؤال مطرح می‌شود که حضرت آقا با توجه به چه امکانات و با تکیه بر چه اساسی اینگونه با قاطعیت سخن می‌گویند؟ هنگامی که این مسئله را بررسی می‌کنم متوجه می‌شوم، ایشان بر مبنای همین دستورالعملی که فرمودند «غافلگیر نشوید، توان رزمی را ارتقا دهید، روحیه سلحشوری و بصیرت دینی داشته باشید» و هنگامی که این پارامترها را ایجاد کرده باشیم، با قاطعیت می‌گویند «دشمن غلط می‌کند به ما حمله کند»، و «زمان بزن و در رو تمام شده است».
سوال توسعه سواحل مکران وظیفه دولت است یا نیروی دریایی؟
دریادار سیاری: موضوع توسعه سواحل مکران یک موضوع چند جانبه است. نیروی دریایی باید برای استقرار نیروهایش امکانات لازم را از قبیل موج‌شکن، اسکله، اماکن اداری، منازل سازمانی و.. ایجاد کند، اما سواحل مکران برای توسعه و آبادانی نیاز به جاده‌سازی، راه‌آهن، امکانات درمانی و بهداشتی، برق، آب، بیمارستان و بسترسازی دارد که اینها در اختیار دولت است؛ اما چون هر کاری نیاز به یک خط‌شکن و پیشرودارد لذا نیروی دریایی در این رابطه به‌عنوان یک نیروی پیشرو و سرباز ولایت وارد میدان عمل شده و ان‌شاءالله به کمک دولت موانع را کنار زده و بستر مناسب را جهت توسعه این منطقه آماده می‌کند.
آیا دولت همکاری لازم را در این رابطه داشته است؟
دریادار سیاری: طرح و برنامه‌ها از سوی دولت ارائه، و فعالیت‌های زیربنایی در جهت توسعه سواحل مکران آغاز شده است؛ اما این پروژ گسترده بوده و نیاز به زمان دارد؛ که ان‌شاءالله توسعه زیربنایی با کمک دولت در این منطقه سرعت بیشتری به خود می‌گیرد.
از طرح و برنامه نیروی دریایی جهت برگزاری رزمایش در سال آتی بفرمایید؟
دریادار سیاری: معمولا شناورهای نیروی دریایی هر کشوری که جهت بازدید از بنادر جمهوری اسلامی به ایران می‌آیند، هنگام ورود و خروج یک رزمایش نیم روزه یا یک روزه را با آنها برگزار می‌کنیم، و این رویه بین کشورهای هم‌پیمان مرسوم است؛ یعنی در سفرهایی که ما با کشورهای دوست و هم‌پیمان داشتیم، رزمایش‌هایی را برگزار کرده‌ایم؛ برای نمونه در سال گذشته که در بندر انزلی میزبان نیروی دریایی روسیه بودیم جهت اعلام همبستگی، رزمایش یک روزه‌ای را با این کشور برگزار کردیم، و همچنین هنگامی که شناورهای نیروی دریایی چین جهت بازدید به بندر عباس آمدند رزمایشی را با آنان ترتیب دادیم.
امروز برخی از کشورها فرامنطقه‌ای مدعی‌اند که برای تامین امنیت خلیج فارس در این منطقه حضور دارند؛ مگر خلیج فارس امن نیست؟
دریادار سیاری: ما بارها این را گفته‌ایم که امنیت دریاهای مربوط به ایران از خلیج فارس تا تنگه هرمز و دریای عمان کاملا برقرار است، و نیروی دریایی ارتش و سپاه با حضور مقتدرانه خود در خلیج فارس و تنگه هرمز امنیت را در این منطقه برقرار کرده‌اند؛ اما متاسفانه برخی کشورها به خاطر منافعی که دارند بهانه‌تراشی می‌کنند، تا حضور خود را در آب‌های آزاد این منطقه توجیه کنند.
اصل قضیه «ایران‌هراسی» است؛ استکبار جهانی برای منافع خود به بحث ایران‌هراسی دامن می‌زند تا کشورهای کوچک منطقه را تحت تاثیر قرار دهند و بدین ترتیب زمینه لازم را برای جولان دادن و کسب منافع خود در منطقه ایجاد کنند؛ وگرنه در طول تاریخ، ایران اسلامی به کدام کشور تعدی کرده است؟ مواضع جمهوری اسلامی همواره روشن است و طبق فرمایش مقام معظم رهبری ما اهل تعدی و تجاوز به مرزهای هیچ کشوری نیستیم؛ اما چون آب‌های آزاد دریاها متعلق به همه ملت‌هاست، در آب‌های آزاد حضور پیدا می‌کنیم.
نیروی دریایی امروز نسبت به دوران دفاع مقدس چه پیشرفت‌هایی داشته است؟
دریادار سیاری: پیشرفت‌های امروز نیروی دریایی نسبت به زمان جنگ و دوران دفاع مقدس بسیار گسترده و عمیق است؛ من با ذکر مثالی این مسئله را تببین می‌کنم؛ در زمان دفاع مقدس انبارهای ما مملو از قطعات مورد نیاز بود، و یگان‌های تجهیزاتی و عملیاتی صفر کیلومتر و نو بودند، اما در خلال جنگ تحمیلی و خصوصا در پایان دوران دفاع مقدس این تجهیزات به مرور زمان نیاز به تعمیر و اورهال پیدا کردند، در حالی که دیگر انبارهای ما خالی شده بود و کشورهای غربی دیگر به ما قطعه نمی‌دادند، لذا باید خودمان آستین‌ها را بالا زده و نیازها را در داخل تولید می‌کردیم؛ که بحمدالله با تلاش‌های بی وقفه متخصصان و در پرتو پیشرفتی که حاصل شده است، امروز تعمیرات اساسی، قطعه‌سازی، و تعویض قطعات را در داخل انجام داده و حتی پا را فراتر گذاشته و به جایی رسیدیم که با تدبیر مقام معظم رهبری در سال 82 اولین ناو موشک‌انداز خود را در نوشهر عملیاتی کردیم.
با توجه به اینکه نیروی دریایی حتی در دوران قبل از انقلاب فاقد زیردریایی بود، باید عنوان کرد که امروز به همت جوانان متخصص ایران اسلامی، نیروی دریایی در این حوزه هم پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای داشته است، و از زمان تحویل زیردریایی «فاتح» در سال 70 در یک پروسه 20 ساله توانست اولین زیردریایی را تولید کند.
همچنین در سال 85 دومین ناو موشک‌انداز را با نام جوشن ساختیم؛ سومین ناوشکن نداجا نیز در سال 88 با نام «درفش» تولید، و چهارمین تولید این نیرو ناوشکن «جماران» بود که در تاریخ سی‌ام بهمن 88 عملیاتی شد. نیروی دریایی پنجمین تولید خود را در اسفند 93 با نام ناوشکن «دماوند» عملیاتی کرد، و ششمین دستاورد ما ناوشکن «سهند» است که ان‌شاءالله در سال جاری عملیاتی می‌شود.
هفتمین پروژه نیروی دریایی پروژه «سینا» است که ناوهای موشک‌انداز در این کلاس دارای شماره‌های 4 و 5 و 6 و 7 هستند؛ با این تفسیر می‌توان به سهولت دریافت که پیشرفت نیروی دریایی ملموس و قابل توجه بوده، و برای کشوری زمانی در ساخت قطعه مشکل داشته، اما امروز ناوشکن می‌سازد، این پیشرفت قابل قبول است.
در بحث توسعه منطقه ماموریت باید گفت در گذشته ما فقط در مناطقی چون خلیج فارس و تنگه هرمز بودیم، اما در حال حاضر وارد آب‌های آزاد شده و تا مدار 10 درجه پیش رفتیم.
در بحث آموزش، در گذشته تمامی افسران ما در کشورهای آمریکا انگلیس فرانسه، آلمان ترکیه و هندوستان آموزش‌های لازم را می‌دیدند، اما در حال حاضر همه کارکنان نیروی دریایی تحت مدیریت دانشگاه امام خمینی(ره) آموزش‌های لازم را فرا می‌گیرند، و قشر درجه‌داری ما نیز در دانشگاه‌های رشت و منجیل واحد‌های درسی را می‌گذرانند.
پس همانطوری که می‌بینید نیروی دریایی در آموزش، ساخت ناو، ساخت ناوشکن، ساخت زیردریایی، توسعه حوزه ماموریت و استقرار در سواحل مکران پیشرفت‌های قابل ملاحظه‌ای را نسبت به دوران دفاع مقدس داشته است، و با رابطه‌ای که با جریان‌های علمی کشور برقرار کرده، توانسته در بدترین شرایط جوی شناورهای خود را با تمامی سامانه‌های راداری، موشکی، اژدری، و ارتباطی، عملیاتی نگهدارد.
تست میدانی زیردریایی «فاتح»
زیردریایی فاتح در چه تاریخی عملیاتی می‌شود؟
دریادار سیاری: در کشوری که شاید اصلا کسی فکر نمی‌کرد که روزی بتواند زیردریایی بسازد، ساخت «زیردریایی فاتح» یک جهش و تحول بزرگ محسوب می‌شود، الحمدلله این زیردریایی امروز ساخته شده، و جهت تست عملیاتی و ارتقا سطح کیفی وارد آب شده، و دریانوردی و قوس کرده است؛ اما یک سری پارامترها را هم مد نظر داریم که باید به آنها هم برسیم، در این رابطه باید آزمایشات میدانی دیگری را نیز انجام داد، تا ان‌شاءالله به نتایج دلخواه دست بیابیم و این زیرسطحی رسما عملیاتی شود. اما زمانی می‌خواهیم آن را اطلاع‌رسانی کنیم که از هر جهت و تمام ابعاد تکمیل شده باشد.
یکی از ظرفیت‌های نیروی دریایی توان بالگردی است؛ در این زمینه تاکنون چه اقداماتی صورت داده اید؟
دریادار سیاری: ما در حوزه بالگردی فقط در بخش تعمیرات وارد عمل شدیم، و چون وزارت دفاع و شرکت «پنها» در این رابطه به‌صورت تخصصی عمل کرده، و به پیشرفت‌های قابل توجهی دست یافته‌اند، از این رو ما کمتر به این موضوع ورود کردیم. البته نیروی دریایی در حال حاضر ضمن اینکه توانمندی بالگری خوبی دارد، توان لازم را در نگهداری، تعمیر، اورهال و آماده سازی و مسلح کردن بالگردهایش را داراست.
البته نیروی دریایی با توجه به رسالت خود بیشتر توان خود را به سمت ساخت ناو و ناوشکن برده است، و این نیرو تنها نیرویی است که همه ابعاد یک ارتش را در مقیاسی کوچکتر دارد؛ یعنی دارای توان موشکی، بالگردی، پهپادی، تیپ عملیات ویژه ، زیردریایی، ناوشکن، ناو موشک‌انداز، هواناو و هواپیما است؛ اما بیشتر توان خود را در ساخت ناوشکن و ناوموشک‌انداز گذاشته است.
لطفا در خصوص زیردریایی‌های کلاس سبک هم توضیح دهید؟
دریادار سیاری: برای هر زیردریایی با توجه به میزان وزن آن، ماموریتی تعریف شده است، و نیروی دریایی با توجه به نیاز عملیاتی خود از زیردریایی‌های کلاس «غدیر» که سبک هستند استفاده می‌کند؛ همچنین در بحث زیردریایی فوق سبک هم از زیرسطحی «السابحات» بهره می‌برد؛ این در حالی است که ما در گذشته فقط به‌صورت غواص در زیر دریاها حضور داشتیم.
ساخت زیرسطحی‌های سونارگریز
آیا زیردریایی‌های ما سونارگریز هستند؟
دریادار سیاری: بحث عدم ردیابی زیرسطحی‌ها به علم ساخت، نوع پوشش و رانش و تاکتیک استفاده از آنها بستگی دارد؛ حتی این قاعده برای ناوشکن‌ها هم قابل تعمیم است؛ مثلا می‌توان با یجاد تغییراتی در بدنه و همچنین پوششی که روی شناور قرار می‌گیرد، آن را رادارگریز کرد، و امروز این توان در نیروی دریایی ما وجود دارد.
در دوران دفاع مقدس، توان نیروی دریایی دو کشور ایران و عراق تقریبا با یکدیگر برابری می کرد؛ اگر امروز ناچار به درگیری با قدرت‌های بزرگ دریایی شویم آیا شرایط واقعه 29 فروردین 67 (نبرد نابرابر شناورهای جنگی ایران با ناوگان جنگی آمریکا) به‌وجود نمی‌آید؟
دریادار سیاری: نیروی دریایی در آن تاریخ هم به دشمن آسیب وارد کرد؛ اما چون در آن دوران دشمن از اصل غافلگیری استفاده کرد، توانست خساراتی را به نیروی دریایی ما وارد کند، اما به‌طور کلی نداجا پاسخ حملات رژیم بعثی را از زمین و هوا و دریا داد، و در 67 روز اول جنگ کمر دشمن را شکست. ما از پایان دوران دفاع مقدس تاکنون با افتخار و سربلندی در منطقه حضور داریم و امروز هم می‌گویم در مقابل هرگونه تهدیدی استوار و مستحکم ایستاده‌ایم، و متجاوز را پشیمان می‌کنیم.
شاید تجهیزات ما در مقایسه با تجهیزات فلان کشور استکباری در سطوح پایین‌تری قرار داشته باشد، که البته همین‌طور هم هست، چراکه تجهیزات برخی از این کشورها با تسلیحات تمامی کشورهای دنیا برابری می‌کند، اما قرار نیست که ما هم به اندازه آنها مجهز باشیم، بلکه قرار ما باید با توجه به ظرفیت‌ها و توانمندی‌های درونی، از تجهیزات بهره‌مند باشیم و بتوانیم با روحیه سلحشوری و بصیرت دینی و قدرت ایمان، متجاوز را از کرده خود پشیمان کنیم.
ما با آنچه که داریم به اضافه یک نیروی انسانی الهی‌محور که به‌عنوان عنصر برتر روی آن حساب می‌کنیم، بهترین عملکرد را در عرصه دریا و مقابله با دشمنان می‌توانیم داشته باشیم؛ بنابراین با تکیه بر این انسان‌های الهی‌محور که نحوه استفاده از تجهیزات را خوب بدانند، بهترین عملکرد را می‌توانیم در دریا داشته باشیم. همانطور که در دوران دفاع مقدس با عملکرد خوب نیروی انسانی، کمبود امکانات را جبران می‌کردیم.
آیا نیروی دریایی از پهپادهای خاصی استفاده می‌کند؟
دریادار سیاری: ما در نیروی دریایی دو نوع پهپاد داریم، یکی دریاپایه، و دیگری پهپاد ساحل‌پایه؛ پهپاد ساحل‌پایه مکانیسمی مشابه دیگر پهپادها دارد؛ اما پهپاد دریاپایه باید از روی ناو پرواز خود را آغاز کند، و دوباره بر روی ناو بنشیند؛ که امروز نیروی دریایی از هر دو نوع این پهپادها بهره‌مند است.