به گزارش مشرق، ۱۰ سال پیش که دولت وقت برای اولین بار اجرای سهام عدالت را آغاز کرد، هدف این طرح را گسترش عدالت در میان اقشار جامعه با واگذاری سهام شرکت ها و کارخانجات سود ده اعلام کرذ اما این طرح پس از این سال‌ها به گفته برخی از مدیران سازمان خصوصی سازی به بن بست رسیده است و با وجود وعده های مسئولان این سازمان مبنی بر اینکه اجرای این طرح در نهایت تا پایان سال ۹۵ به اتمام می رسد، برخی ها معتقدند که سهام عدالت در این دولت هم به اتمام نمی رسد و عمر دولت فعلی هم کفاف ساماندهی سهام عدالت را نمی دهد.
سهامداران سهام عدالت که هم اکنون تعداد آنها به ۴۸ میلیون نفر رسیده و می توان ادعا کرد که کمی کمتر از نیمی از جمعیت کشور را شامل می شود، در انتظار تعیین تکلیف سهام خود هستند که به گفته مسئولان سازمان خصوصی سازی در حال حاضر ارزش یک میلیون تومان سهام آنها به دو میلیون تومان رسیده است. اما این روزها موضوعاتی مطرح می شود که پیش از این درباره آن شفاف سازی نشده بود و بسیاری از سهامداران عدالت نسبت به آن آگاهی ندارند.
ابهامات سهام عدالت
حال که حدود ۱۰ سال از آغاز اجرای این طرح می گذرد، برخی ها از بدهی سهامداران عدالت به خزانه دولت بابت پول سهام خبر می دهند، این در حالی است که در سال‌های نخست اجرای طرح سهام عدالت این طور وانمود شد که دولت سهام بهترین شرکت‌ها را به صورت مجانی برای بهبود وضعیت اقتصادی و برقراری عدالت اقتصادی به برخی از افراد می دهد و حتی در آن زمان طی چند نوبت سودهایی هم برای سهامداران سهام عدالت که جزو دهک های اولیه دریافت این سهام بودند، واریز کرد.
اما حال برخی این سئوال را مطرح می کنند که اگر قرار بود سودها بابت سهام عدالت واگذار شده به افراد، به خرانه واریز شود، پس چرا دولت وقت سود را به حساب سهامداران واریز کرد و این سود از چه محلی تامین شد و حتی برخی از مدیران سازمان خصوصی سازی به این موضوع اشاره کرده اند که سود واریز شده از محل سود این شرکت‌ها نبوده و محل واریزی سود مذکور دارای ابهام است.
سید مهدی عقدایی معاون سابق سازمان خصوصی سازی در این زمینه گفت: سهام عدالت سهامی بود که بدون خریداری شدن از سوی مردم از محل سود شرکت های بزرگ به آنها داده شد و مقرر بود در مدت ۱۰ سال مستهلک شود؛ در این راستا دولت ابتدا کمی سود بین صاحبان سهام توزیع کرد، اما پس از دو سال قانون آن اصلاح و مقرر شد ابتدا اقساط آن دریافت و سپس سود سهام پرداخت شود.
وی بیان کرد: مشکل دیگر، عدم پیش بینی افزایش سرمایه این شرکت ها بود و در مقابل کسانی که این سهم ها را دریافت می کردند از اقشار ضعیف و آسیب پذیر جامعه بودند که عملاً نمی توانستند نقشی در این راستا داشته باشند.
در حال حاضر سهام ۶۰ شرکت دولتی سود ده مشمول سهام عدالت در بورس هستند. برای تسویه بدهی سهامداران سهام عدالت بابت یک میلیون تومان سهامی که به آنهاواگذار شده است باید ۱۰ سال زمان بگذرد، یعنی سود ۱۰ سال محاسبه و بابت آن به خزانه دولت واریز گردد. تا امروز حدود ۳۶ درصد از سهم یک میلیون تومانی مشمولین به خزانه واریز شده، یعنی ۳۶ درصد یک میلیون تومان سهام عدالت هر فرد به حساب خزانه واریز شده است.
جزئیات محاسبه بدهی سهامداران عدالت
با احتساب میزان بدهی های شرکت های مذکور به خزانه بابت محاسبه سود سال ۹۳ و ۹۴ و بخشی از سال‌های گذشته پیش بینی می شود در نیمه سال ۹۵ حدود ۵۰ درصد یک میلیون تومان بازپرداخت خواهد شد. در همین رابطه قانونگذار مصوب کرده است که دو دهک پایین جامعه از ۵۰ درصد تخفیف در سهم یک میلیون تومانی خود برخوردار شوند ولی برای بقیه دهک های جمیعتی سهام عدالت (۴ دهک باقیمانده مشمول سهام عدالت) قانونگذار مصوب کرده است که اگر از محل سود شرکت‌های مشمول سهام عدالت طی ۱۰ سال گذشته مبلغ یک میلیون تومان آنها (اقساط مبلغ یک میلیون تومان) تسویه نشود، باقیمانده آن را مشمولین سهام عدالت به عنوان آورده خود پرداخت می کنند.
براین اساس پیش بینی می شود تا سال ۹۵، ۵۰ درصد از سهم یک میلیون تومانی توسط سودهای دریافتی از شرکت‌های سهام عدالت به حساب خزانه پرداخت می شود و مابقی آن توسط هر مشمول سهام عدالت در زمان آزادسازی طی فرجه زمانی ۶ ماهه ای که به سهامدار سهام عدالت اختصاص داده خواهد شد، مبلغ آورده خود را می‌توانند پرداخت کنند.
بنابراین به جز دو دهک اول مشمول، بقیه سهام عدالتی ها در حال حاضر به دولت بدهکارند که در نهایت پس از مشخص شدن ارزش سهام و وضعیت سود و غیره باید باید یا این بدهی را به دولت بپردازند که سهامداری آنها قطعی شود و یا اینکه همان سهام را واگذار کنند و دیگر سهامدار عدالت نباشند؛ این در حالی است که بسیاری از افرادی که سهام عدالت دریافت کرده اند، قادر به واریز مبلغ پیش بینی شده به حساب دولت نیستند و باید دولت فکری برای این موضوع کند.
گفتنی است؛ واگذاری سهام عدالت که از سال ۸۵ آغاز شد و تا پایان سال ۹۴ ادامه خواهد داشت. این طرح شش دهک را در بر می گیرد و حدود ۱۸ میلییون نفر را شامل می شود. در حال حاضر ۴۸ میلیون نفر سهام عدالت دریافت کرده اند که البته این واگذاری ها که به اعتقاد مسئولان سازمان خصوصی سازی فقط ثبت نام است و سهامداری نیست، تا سال آینده هم ادامه خواهد داشت.
سیدجعفر سبحانی مشاور سازمان خصوصی سازی گفت: برای آزادسازی سهام عدالت هم سازمان خصوصی سازی با همکاری سایر دستگاه ها لایحه جامع و کاملی را آماده کرد و این لایحه در حال حاضر در کمیسیون اقتصادی دولت در حال بررسی است که پس از تائید نهایی در دولت به صحن مجلس برای تصویب نهایی خواهد رفت و به هر حال تا پایان سال ۹۵ آزادسازی سهام عدالت غیرممکن خواهد بود.
همچنین ابوذر ندیمی نائب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس در این زمینه گفت: اخیرا در تغییر و تفحص‌های صورت گرفته در مجلس روش اداره و مدیریت و معضلات آن به صورت جامع مورد بررسی قرار گرفته است. تاثیر عملکرد اصل سهام، توزیع و استفاده از منافع آن نقش سهام در زندگی مردم و کاهش مدیریتی دولت در مجلس مورد بررسی نمایندگان قرار گرفته و مطمئنا در این راستا باید به نتایجی برسیم.
سهامداران سهام عدالت که هم اکنون تعداد آنها به ۴۸ میلیون نفر رسیده و می توان ادعا کرد که کمی کمتر از نیمی از جمعیت کشور را شامل می شود، در انتظار تعیین تکلیف سهام خود هستند که به گفته مسئولان سازمان خصوصی سازی در حال حاضر ارزش یک میلیون تومان سهام آنها به دو میلیون تومان رسیده است. اما این روزها موضوعاتی مطرح می شود که پیش از این درباره آن شفاف سازی نشده بود و بسیاری از سهامداران عدالت نسبت به آن آگاهی ندارند.
ابهامات سهام عدالت
حال که حدود ۱۰ سال از آغاز اجرای این طرح می گذرد، برخی ها از بدهی سهامداران عدالت به خزانه دولت بابت پول سهام خبر می دهند، این در حالی است که در سال‌های نخست اجرای طرح سهام عدالت این طور وانمود شد که دولت سهام بهترین شرکت‌ها را به صورت مجانی برای بهبود وضعیت اقتصادی و برقراری عدالت اقتصادی به برخی از افراد می دهد و حتی در آن زمان طی چند نوبت سودهایی هم برای سهامداران سهام عدالت که جزو دهک های اولیه دریافت این سهام بودند، واریز کرد.
اما حال برخی این سئوال را مطرح می کنند که اگر قرار بود سودها بابت سهام عدالت واگذار شده به افراد، به خرانه واریز شود، پس چرا دولت وقت سود را به حساب سهامداران واریز کرد و این سود از چه محلی تامین شد و حتی برخی از مدیران سازمان خصوصی سازی به این موضوع اشاره کرده اند که سود واریز شده از محل سود این شرکت‌ها نبوده و محل واریزی سود مذکور دارای ابهام است.
سید مهدی عقدایی معاون سابق سازمان خصوصی سازی در این زمینه گفت: سهام عدالت سهامی بود که بدون خریداری شدن از سوی مردم از محل سود شرکت های بزرگ به آنها داده شد و مقرر بود در مدت ۱۰ سال مستهلک شود؛ در این راستا دولت ابتدا کمی سود بین صاحبان سهام توزیع کرد، اما پس از دو سال قانون آن اصلاح و مقرر شد ابتدا اقساط آن دریافت و سپس سود سهام پرداخت شود.
وی بیان کرد: مشکل دیگر، عدم پیش بینی افزایش سرمایه این شرکت ها بود و در مقابل کسانی که این سهم ها را دریافت می کردند از اقشار ضعیف و آسیب پذیر جامعه بودند که عملاً نمی توانستند نقشی در این راستا داشته باشند.
در حال حاضر سهام ۶۰ شرکت دولتی سود ده مشمول سهام عدالت در بورس هستند. برای تسویه بدهی سهامداران سهام عدالت بابت یک میلیون تومان سهامی که به آنهاواگذار شده است باید ۱۰ سال زمان بگذرد، یعنی سود ۱۰ سال محاسبه و بابت آن به خزانه دولت واریز گردد. تا امروز حدود ۳۶ درصد از سهم یک میلیون تومانی مشمولین به خزانه واریز شده، یعنی ۳۶ درصد یک میلیون تومان سهام عدالت هر فرد به حساب خزانه واریز شده است.
جزئیات محاسبه بدهی سهامداران عدالت
با احتساب میزان بدهی های شرکت های مذکور به خزانه بابت محاسبه سود سال ۹۳ و ۹۴ و بخشی از سال‌های گذشته پیش بینی می شود در نیمه سال ۹۵ حدود ۵۰ درصد یک میلیون تومان بازپرداخت خواهد شد. در همین رابطه قانونگذار مصوب کرده است که دو دهک پایین جامعه از ۵۰ درصد تخفیف در سهم یک میلیون تومانی خود برخوردار شوند ولی برای بقیه دهک های جمیعتی سهام عدالت (۴ دهک باقیمانده مشمول سهام عدالت) قانونگذار مصوب کرده است که اگر از محل سود شرکت‌های مشمول سهام عدالت طی ۱۰ سال گذشته مبلغ یک میلیون تومان آنها (اقساط مبلغ یک میلیون تومان) تسویه نشود، باقیمانده آن را مشمولین سهام عدالت به عنوان آورده خود پرداخت می کنند.
براین اساس پیش بینی می شود تا سال ۹۵، ۵۰ درصد از سهم یک میلیون تومانی توسط سودهای دریافتی از شرکت‌های سهام عدالت به حساب خزانه پرداخت می شود و مابقی آن توسط هر مشمول سهام عدالت در زمان آزادسازی طی فرجه زمانی ۶ ماهه ای که به سهامدار سهام عدالت اختصاص داده خواهد شد، مبلغ آورده خود را می‌توانند پرداخت کنند.
بنابراین به جز دو دهک اول مشمول، بقیه سهام عدالتی ها در حال حاضر به دولت بدهکارند که در نهایت پس از مشخص شدن ارزش سهام و وضعیت سود و غیره باید باید یا این بدهی را به دولت بپردازند که سهامداری آنها قطعی شود و یا اینکه همان سهام را واگذار کنند و دیگر سهامدار عدالت نباشند؛ این در حالی است که بسیاری از افرادی که سهام عدالت دریافت کرده اند، قادر به واریز مبلغ پیش بینی شده به حساب دولت نیستند و باید دولت فکری برای این موضوع کند.
گفتنی است؛ واگذاری سهام عدالت که از سال ۸۵ آغاز شد و تا پایان سال ۹۴ ادامه خواهد داشت. این طرح شش دهک را در بر می گیرد و حدود ۱۸ میلییون نفر را شامل می شود. در حال حاضر ۴۸ میلیون نفر سهام عدالت دریافت کرده اند که البته این واگذاری ها که به اعتقاد مسئولان سازمان خصوصی سازی فقط ثبت نام است و سهامداری نیست، تا سال آینده هم ادامه خواهد داشت.
سیدجعفر سبحانی مشاور سازمان خصوصی سازی گفت: برای آزادسازی سهام عدالت هم سازمان خصوصی سازی با همکاری سایر دستگاه ها لایحه جامع و کاملی را آماده کرد و این لایحه در حال حاضر در کمیسیون اقتصادی دولت در حال بررسی است که پس از تائید نهایی در دولت به صحن مجلس برای تصویب نهایی خواهد رفت و به هر حال تا پایان سال ۹۵ آزادسازی سهام عدالت غیرممکن خواهد بود.
همچنین ابوذر ندیمی نائب رئیس اول کمیسیون اقتصادی مجلس در این زمینه گفت: اخیرا در تغییر و تفحص‌های صورت گرفته در مجلس روش اداره و مدیریت و معضلات آن به صورت جامع مورد بررسی قرار گرفته است. تاثیر عملکرد اصل سهام، توزیع و استفاده از منافع آن نقش سهام در زندگی مردم و کاهش مدیریتی دولت در مجلس مورد بررسی نمایندگان قرار گرفته و مطمئنا در این راستا باید به نتایجی برسیم.