هسته مرکزی شرکت ساماندهی مطالبات معوق در سال87 و با هدف پیگیری مطالبات معوق بانک ها شکل گرفت و بانک هایی چون ملی، ملت، پست بانک، پارسیان، توسعه صادرات، کشاورزی، سپه، مسکن، رفاه کارگران، اقتصاد نوین و صادرات و شرکت سرمایه گذاری امید در زمره سهامداران آن جای گرفته اند.
مهمترین رسالت شرکت مذکور دایر بر پیگیری مطالبات معوقی بوده که اطلاعات آنها از ناحیه بانک ها به سمت شرکت مذکور سرازیر می شد، هر چند که طبق اعلام آریان پور مدیر عامل قبلی، هیچ گاه دست همکاری بانکها برای به سرانجام رساندن چنین امری به سوی شرکت متبوع او دراز نشد.
میزان مطالبات معوق غیرجاری نظام بانکی کشورازسال 84 بدین سو از سیری صعودی برخوردار بوده به نحوی که رقم مطالبات معوق از رقم هفت هزار میلیارد تومان در سال 84 با شکستن رکورد افزایش 14 برابری به عدد 94 هزار میلیارد تومان درسال 93 رسیده است.
"مطالبات معوق، مطالباتی هستندکه بیش از شش ماه و کمتراز هجده ماه از تاریخ سررسید و یا از تاریخ قطع بازپرداخت آن سپری شده باشد."
هرچندکه این اواخر، معاون نظارتی بانک مرکزی ازکاهش 2.4 درصدی نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات نظام بانکی خبرداده و اعلام داشت که نسبت مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات نظام بانکی که در اوایل سال گذشته 15 درصد بوده، درخرداد ماه امسال به 12.6 درصد رسیده است.
با این احوال،افزایش غیرقابل باور مطالبات معوق در نظام بانکی ازیک دهه به این سو، برنگرانی تعدادی ازمدیران محافل بانکی کشور افزود چراکه این افزایش از نگاه آنها ، یکی از مهمترین چالش های کنونی نظام بانکی به شمار می رود.
به ویژه آنکه مدیرعامل سابق شرکت ساماندهی مطالبات معوق هم تمام قد برطبل پیگیری این مطالبات معوق کوبید، البته که این سرو صدای او با هدف رساندن صدای بحران پیش روی نظام بانکی ناشی ازمطالبات معوق هم درفضای رسانه ای کشور، راه به جایی نبرد.
شاید ازهمین رو بود که سعیدآریان پور، هماره از فقدان یک عزم جزم درپیکره مدیریت بانکی کشور ازجمله بانک مرکزی لب به گلایه می گشود،گلایه هایی که دست آخرطومار مدیریت هفت ساله او برشرکت ساماندهی مطالبات معوق را درهم پیچید.
راز خروج اجباری مدیریت پیشین از شرکت ساماندهی مطالبات معوق
کمتر از یکماه قبل، خبرعزل سعیدآریان پوراز مدیریت شرکت ساماندهی مطالبات معوق به ناگه،درصدر رسانه ها جا خوش کرد، موضوعی که به شدت بازارگمانه زنی ها را داغ کرده و هررسانه به زعم خویش، به تنور فرضیه پردازی پیرامون دلایل اخراج نامبرده دمید.
مخالفان این اقدام، عزل مدیرعامل شرکت ساماندهی مطالبات معوق را با آستانه تحمل اندک بانک مرکزی گره زده و با به چالش کشیدن تحمل کم بانک مرکزی درمقابل منتقدان، براین نکته پای فشردندکه بانک مرکزی سخن حق منتقد را تاب نیاورده و از این رو، دومینوی عزل وی را چیده است.
موافقان این عزل نیز با زیر سوال بردن عملکرد این شرکت، با طرح این پرسش که چه عملیات خاصی دراین هفت سال برای پیگیری وصول مطالبات معوق بانک ها صورت گرفته، این عزل را عملی درست قلمداد کرده اند.
فارغ از پافشاری بر هریک از دو دیدگاه مورد اشاره، اما به نظر می رسدکه کم کاری بانک ها برای ارایه اطلاعات به شرکت مذکور و انتقادات صریح آریان پوراز عملکرد بانک مرکزی نسبت به پیگیری مطالبات، چندان هم در حذف شبانه نامبرده بی تاثیر نبوده است؛ بدنه بانک مرکزی به دلیل هوش زیاد، و البته سنگین بودن بررسی پرونده مطالبات معوق، تمایل بانک مرکزی برای پیگیری مطالبات معوق را از بین برده است.
سعیدآریان پور، اندک مدتی قبل تر از عزل خود،درگفتگویی با نسیم یک باردیگر توپ انتقادات را به سمت مدیران ساختمان لاجوردی بانک مرکزی نشانه رفته و اذعان داشته بود که نحوه محاسبه کاهش 2.4 درصد مطالبات غیرجاری به کل تسهیلات مبهم بوده وگفته بود که معلوم نیست که این کاهش ناشی ازوصول مطالبات غیرجاری است یا علت دیگری دارد.
نمی توان انکار کرد که این اظهارات،خشم مدیران بانک مرکزی را برنیافروخته باشد.
البته، احمد دهنوی، نایب رئیس هیات مدیره شرکت ساماندهی مطالبات معوق اعلام داشته که اقدام برای برکناری مدیرعامل پیشین شرکت ساماندهی مطالبات معوق بانکها، بیشتر از ناحیه بانک سپه به عنوان سهامدار غالب مورد حمایت قرارگرفته، هرچند که ممکن است که افرادی نیز بابت این اقدام با بانک سپه تماس گرفته باشند.
وی،اذعان داشته که پیشتر نیز جابجایی مدیریت شرکت ساماندهی مطالبات معوق مدنظر بوده اما علت تاخیر در اجرای این امرناشی از این بوده که تعداد سهامداران موسسه ازضریب بالایی برخوردار نبوده وافزوده است که در حال حاضر، بانک سپه به دلیل داشتن سهام بیشتر شرکت، راسا"برای برکناری نامبرده وارد عمل شده است.
ازقرار معلوم،از دو سال پیش، با تغییر دولت، وظیفه پیگیری مطالبات معوق، ازستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی به بانک مرکزی محول شده هرچندکه به گفته مدیرعامل پیشین شرکت ساماندهی مطالبات معوق، بدنه هوشمند بانک مرکزی ازورود به جزییات مطالبات معوق به جد، اجتناب ورزیده اند؛ اگر بانک مرکزی تمایل جدی برای پیگیری مطالبات معوق را داشت دستکم یک اداره کل پیگیری مطالبات معوق دربانک مرکزی راه اندازی می کرد.
در دوره گذشته، بررسی پرونده ها توسط ستاد مبارزه با مفاسد اقتصادی و در وزارت اقتصاد ودارایی مورد بررسی قرار می گرفته که این ستاد به صورت منسجم هرهفته جلساتی را برای این امر اختصاص می داد که با تغییر دولت، ستاد مذکور وظایف خود در مطالبات معوق را به بانک مرکزی محول داشته است.
نگاهی اجمالی به عملکرد شرکت مذکور این ذهنیت را در اذهان متبادر خواهد ساخت که درطول سالیان اخیر، بانکها هیچ چراغ سبزی برای پیگیری مطالبات معوق خویش به شرکت پیگیری مطالبات معوق از خود بروز نداده و همواره با وجود پیگیری های مجدانه شرکت مذکور، دستکم با عدم ارایه پرونده مطالبات معوق خویش، برخوردی سرد ازخود نشان داده اند.
شرکت ساماندهی مطالبات معوق ، همچنان بدون مدیر!
اکنون با گذشت 25 رو از وداع سراسیمه هیات مدیره شرکت ساماندهی مطالبات معوق با مدیرعامل پیشین، ازاین شرکت خبر رسیده که صندلی آریان پور همچنان بدون جایگزین است.
هرچندکه در همان بحبوحه جابجایی مدیرعامل پیشین، از معرفی فردی به نام "خادم" از ناحیه بانک سپه به عنوان گزینه معاون شرکت ساماندهی مطالبات معوق سخن به میان آمد و این احتمال جان گرفت که پس ازتایید کارایی او، ممکن است که نامبرده به سمت قایم مقامی مدیرعامل شرکت منصوب شود.
با این احوال سه عضو هیات مدیره شرکت مذکور درگفتگویی کوتاه با خبرنگار نسیم بر فقدان معرفی مدیریت عاملی شرکت مذکور صحه گذارده اند.
افشاری ویژه ،رئیس هیات مدیره، این شرکت به ذکر این جمله بسنده کرده: هنوز این شرکت مدیرعامل ندارد.
احمد دهنوی، نایب رئیس هیات مدیره شرکت ساماندهی مطالبات معوق هم درگفتگوی کوتاه خود، عدم معرفی مدیرعامل شرکت را تایید کرده و به نسیم اذعان داشت که برای یافتن چرایی عدم معرفی مدیرعامل، بهتر است پاسخ سوالات دیگر ازشرکت پیگیری شود.
آخرین عضو هیات مدیره هم که دراین گفتگوها، حاضر به صحبت با «نسیم» شده،یعنی"محمد سامان" هم بحث انتخاب مدیر عامل شرکت ساماندهی مطالبات معوق را یک موضوع داخلی دانسته و به نسیم گفته که این شرکت،یک شرکت خصوصی بوده و اطلاعات شرکت خصوصی را نمی توان در اختیار خبرنگاران قرارداد.
او مدعی شده که مجاز نیست اطلاعات شرکت را دراختیار رسانه ها قرار دهد!
شرکت ساماندهی مطالبات معوق با این اوصاف، روزهای سختی را سپری می کند، ایا می که فقدان مدیریت عامل، بر ابهام آمیز بودن آینده آن هم افزوده است.
برهمین اساس، فرضیات متفاوتی برای این شرکت،درمحافل بانکی زمزمه می شود؛ تلاش بانک سپه برای خریدن سهام مابقی سهامداران خرد این شرکت و استیلای کامل این بانک بر پیکره شرکت مذکور.
فرضیه دوم، به حاشیه راندن شرکت ساماندهی مطالبات معوق ازناحیه بانک مرکزی،با توجه به حاشیه ساز بودن موضوع مطالبات معوق در فضای رسانه ای کشور و رابطه مستقیم آن با آستانه تحمل اندک بانک مرکزی درمقابل منتقدان.
صرفنظر از پافشاری بر هر یک از دو فرضیه مطروح، تا این لحظه، عدم اجماع هیات مدیره برسرمعرفی یک فرد مناسب برای مدیریت این شرکت، چالش های جدی را برای شرکت مورد اشاره به وجود آورده است.
براستی با وجود عدم معرفی مدیرعامل جدید،با گذشت نزدیک به یکماه از عزل مدیرعامل قبلی شرکت ساماندهی مطالبات معوق، تکلیف مطالبات سرسام آور معوق بانکها که به مرور هم بر ارقام آن افزوده می شود، چه خواهد شد.