بررسی متن برجام طی ۲ هفته اخیر یک نگرانی جدی در میان متخصصان امنیتی و دفاعی ایران ایجاد کرد. این متخصصان به خصوص با مجوزهایی که امکان بازرسی از برخی اماکن حساس و مهم نظامی ایران را فراهم می‌کند، مخالفت کرده‌اند. دلیل این مخالفت نیز، در دسترس قرار گرفتن توان دفاعی ایران است!
به اعتقاد مقامات نظامی ایران، بازرسی‌ها می‌تواند ضریب امنیت دفاعی کشور را کاهش داده و در نتیجه احتمال استفاده از گزینه نظامی علیه ایران را افزایش دهد. روز گذشته باراک اوباما، رئیس‌جمهور آمریکا در اظهاراتی رسما این نگرانی‌ها را تایید کرد! او گفت بازرسی‌های هسته‌ای و نظامی موجب می‌شود آمریکا اطلاعات کافی از توانمندی‌های ایران در اختیار داشته باشد. اوباما تصریح کرد: رژیم بازرسی‌ها به صورت فشرده تا ۱۵ سال آینده ادامه خواهد داشت و پس از ۱۵ سال و با توجه به اطلاعاتی که از ایران به دست آمده، آن زمان فرصت بهتری برای حمله نظامی به ایران است.
رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه اظهاراتش توضیح داد از نظر آمریکایی‌ها، در محاسبه و بررسی توانمندی دفاعی ایران، سلاح اتمی مهم‌ترین فاکتور است. او با اشاره به بودجه دفاعی ایران گفت: بودجه نظامی متحدان آمریکا در منطقه ۱۰ برابر بودجه دفاعی ایران است اما نکته مهم این است که در این رویارویی ایران سلاح اتمی نداشته باشد و با توافق هسته‌ای، ایران سلاح اتمی نخواهد داشت!
اوباما دیروز در یک کنفرانس تلفنی با گروه‌های حامی توافق هسته‌ای از جمله اتاق فکر «مرکز پیشرفت آمریکا» توافق هسته‌ای را بهترین گزینه برای مهار ایران در شرایط فعلی دانست و درباره متن برجام گفت: این یک توافق خوب است که باید به آن افتخار کنیم و اهداف مهم امنیتی را نه فقط برای ایالات متحده بلکه برای متحدانمان و جهان، از جمله اسرائیل تامین می‌کند. اوباما سپس به شرح آنچه توافق هسته‌ای برای آمریکایی‌ها به ارمغان می‌آورد، پرداخت.
به گزارش فارس، اوباما گفت: «بگذارید دقیق برای‌تان تشریح کنم که این توافق چه می‌کند. این توافق ۴ مسیر اصلی ایران برای رسیدن به یک سلاح هسته‌ای را قطع می‌کند. برای ۱۰ سال ابتدایی، این توافق به میزان قابل توجهی برنامه هسته‌ای ایران را محدود می‌کند، به همین جهت ما همواره کاملا خواهیم دانست که آنها دارند چه می‌کنند». وی افزود: «تاسیسات زیرزمینی که بستن‌شان از راه‌های دیگر احتمالا شدنی نبود را می‌بندد. تاسیساتی را که می‌شد از آن برای تولید پلوتونیوم استفاده کرد، به نحوی تغییر می‌دهد که ما اطمینان می‌یابیم دیگر نمی‌شود از آن برای تولید مواد هسته‌ای استفاده کرد. ایران را ملزم می‌کند ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را به میزان ۹۸درصد کاهش دهد. همچنین رژیم بی‌سابقه راستی‌آزمایی و بازرسی‌ها ایجاد می‌کند که امکان نظارت ۲۴ ساعته در ۷ روز هفته از تمام تأسیسات هسته‌ای اعلام‌شده آنها و همچنین خط تولید آنها، از معادن اورانیوم تا کارگاه‌های تولید سانتریفیوژ که برای غنی‌سازی اورانیوم به آن نیاز است، تا کل مسیر تا انتها، را ایجاد می‌کند».
رئیس‌جمهور آمریکا ادامه داد: «برای ۵ سال پس از آن هم، ایران ملزم می‌شود تمام ذخایر خود را به خارج منتقل کند و در طول این مدت، تحقیقات و توسعه‌ای که ایران می‌تواند در زمینه توان هسته‌ای انجام دهد، کاملا محدود خواهد بود. در سال‌های پس از آن هم، ایران تحت شدیدترین بازرسی‌ها در تاریخ خواهد بود. تحت این توافق، ایران هیچ‌گاه نخواهد توانست به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. این کشور، هرگز مجاز به توان هسته‌ای تسلیحاتی نخواهد بود.» وی افزود: «و بازرسی‌ها و راستی‌آزمایی‌های تعبیه‌شده، نه مدت‌ها پس از ریاست‌جمهوری من، بلکه مدت‌ها پس از رئیس‌جمهور بعدی و رئیس‌جمهور بعد از او، ادامه خواهد داشت. در مقابل، ما تحریم‌هایی را که به طرزی نظام‌مند با کمک متحدانمان در کنار هم قرار دادیم رفع می‌کنیم. به این ترتیب ایران به دلارهایی که در خارج از این کشور بلوکه‌شده بود، دسترسی پیدا می‌کند.
اقتصاد ایران به واسطه تحریم‌ها بشدت تضعیف شد و اکنون به دلیل تحریم‌ها، از رکود رنج می‌برد». اوباما سپس مدعی شد: «حتی با رفع تحریم‌ها، آنها برای رسیدن به جایی که اگر تحریم‌ها اصلا نبود می‌رسیدند، ۲۰ تا ۲۲ سال زمان می‌خواهند.»
ابتدا بازرسی، سپس جنگ!
رئیس‌جمهور آمریکا در ادامه سخنانش به اهمیت موضوع بازرسی‌ها اشاره کرد. او توضیح داد که مختصات بازرسی‌ها بسیار پیشرفته و گسترده است و برخلاف آنچه در ایران گفته می‌شود، امکان مخالفت با آن وجود ندارد. اوباما در این‌باره گفت: «هزینه حقه زدن، بسیار بالا خواهد بود. ما ساختاری ایجاد کرده‌ایم که اگر آنها فریبکاری کنند، ما می‌توانیم به صورت یکجانبه، تمام تحریم‌هایی را که حالا هستند، بازگردانیم و آن وقت اقتصاد ایران بار دیگر بشدت تضعیف خواهد شد.» وی ادامه داد: «شما می‌شنوید که می‌گویند بازرسان آنقدر سریع دسترسی نخواهند یافت که بتوانند متوجه فریبکاری شوند اما ساختاری که در نظر گرفته شده، به نحوی است که ما می‌توانیم بر هر نوع مخالفتی که ایران ممکن است با دسترسی به هر سایتی، اعلام‌شده یا اعلام‌نشده، داشته باشد، غلبه کنیم و اگر آنها همکاری نکردند، آن وقت باز هم ما در موضعی خواهیم بود که تحریم‌ها را سر جایشان بازگردانیم. خلاصه کلام اینکه در طول اجرای این توافق، حقه زدن برای ایران کاری بسیار دشوار خواهد بود و ما قطعا به سرعت متوجه خواهیم شد و قادر خواهیم بود جرایم علیه آنها را دوباره اعمال کنیم». رئیس‌جمهور آمریکا پس از این سخنان، با طرح یک سوال، به موضوع فراهم شدن امکان استفاده از گزینه نظامی علیه ایران ورود کرد.
اوباما گفت: «این استدلال را هم می‌شنوید که خب! توافق برای ۱۵ سال اول خوب است اما بعد از ۱۵ سال، آنها تمام این سانتریفیوژها را خواهند داشت و در موضعی خواهند بود که می‌توانند تمام بازرسان را بیرون کنند، حقه بزنند و به صورت بالقوه به سرعت به سمت بمب اتم حرکت کنند. این درست است که پس از ۱۵ سال آنها می‌توانند یک برنامه صلح‌آمیز هسته‌ای داشته باشند و اینکه به واسطه ماهیت برنامه‌های صلح‌آمیز هسته‌ای، آنها در مقایسه با امروز ظرفیت غنی‌سازی به مراتب بیشتری خواهند داشت».
اوباما افزود: «اما مشکل این منطق این است که اگر این توافق نبود، ما همین زمان گریز را ۶ ماه دیگر یا یک‌سال دیگر شاهد بودیم بنابراین سخت است استدلال کنیم که بهتر است ما ۶ ماه دیگر در موقعیتی قرار بگیریم که برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مجبور به استفاده از نیروی نظامی شویم، به جای ۱۵ سال دیگر و آن هم پس از آنکه ما رژیم بازرسی و راستی‌آزمایی ایجاد کرده‌ایم و هرآنچه لازم است را از برنامه هسته‌ای ایران می‌دانیم. (آن زمان) هر رئیس‌جمهوری اگر لازم باشد برای جلوگیری از دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای دست به اقدام نظامی بزند، در موقعیت به مراتب بهتری خواهد بود.»
وی ادامه داد: «می‌شنوید که گفته می‌شود آنها به پول قابل توجهی دست می‌یابند و اینکه ممکن است ایران فعالیت‌های تروریستی و ثبات‌زدایی بیشتری در منطقه انجام دهد. تردیدی نیست که بخشی از پولی که آنها دریافت می‌کنند، احتمالا صرف اهداف نظامی می‌شود اما به یاد داشته باشید که بودجه نظامی ایران ۱۵میلیارد دلار است اما بودجه ما بیش از ۵۰۰ میلیارد دلار است. بودجه نظامی متحدان ما در خلیج(فارس) ۱۵۰ میلیارد دلار یا ۱۰ برابر بودجه ایران است. ما این توان را خواهیم داشت که ایران را از حمله با تسلیحات متعارف به متحدانمان بازداریم. خطر این است که آنها به سلاح هسته‌ای دست پیدا کنند که این دقیقا چیزی است که این توافق از آن جلوگیری می‌کند.»
توافق علیه حزب‌الله!
اما در کنار تضعیف توان دفاعی ایران از طریق رژیم بازرسی‌های ویژه در توافق هسته‌ای، تضعیف بازوهای جریان مقاومت در منطقه نیز از جمله مواردی است که اوباما می‌گوید از طریق توافق هسته‌ای با ایران انجام خواهد شد. رئیس‌جمهور آمریکا در این‌باره گفت: «هیچ چیزی در این توافق وجود ندارد که ما را از رویارویی قدرتمند با رفتارهای غیرهسته‌ای ایران که برخلاف منافع ما یا متحدانمان است، بازدارد. به‌عنوان نمونه، ما طبق این توافق، قادر خواهیم بود براساس اختیارات بین‌المللی که از میان نمی‌روند، با تسلیح حزب‌الله مقابله کنیم». اوباما افزود: «حالا کاری که از این پس باید انجام دهیم، ارتقای ظرفیت دوستان و متحدانمان در منطقه و ارتقای امنیت است، چراکه رک بگویم، ایران توانسته بسیاری از این ممنوعیت‌های بین‌المللی را در حالی که اجرایی بودند، دور بزند بنابراین، مساله این نیست که این اختیارات از میان می‌رود، بلکه این است که ما باید به همکاری با متحدانمان در منطقه بپردازیم.»
دنیس راس: باید قبل از پایان ۱۵ سال توافق، تسلیحات ضد فردو را به اسرائیل منتقل کنیم
همزمان با باراک اوباما، دنیس راس دیپلمات کهنه‌کار آمریکایی که از سوی اوباما هماهنگ‌کننده امور مناسبات آمریکا و ایران نیز بوده، در مقاله‌ای تحت عنوان «چگونه ایران را به تعهداتش پایبند نگه داریم» برای نشریه پولتیکو، بر تجهیز تسلیحاتی اسرائیل تا ۱۵ سال آینده تأکید کرد و نوشت آمریکا باید در این مدت سلاح «نفوذگر مهمات انبوه» که برای هدف قرار دادن تأسیسات فردو لازم است را به اسرائیل تحویل دهد. دیپلمات باسابقه آمریکایی که تخصص ویژه‌ای در امور امنیتی و دفاعی دارد در توجیه تجهیز اسرائیل به این سلاح نوشته است این اقدام برای جلوگیری از حرکت ایران به سمت سلاح اتمی، پس از ۱۵ سال اجرای توافق هسته‌ای است!
او در این یادداشت نوشته است: «درست است توافق برای ما ۱۵ سال زمان می‌خرد اما پس از اتمام این دوره ایران می‌تواند بلافاصله غنی‌سازی اورانیوم در حد سلاح هسته‌ای را انجام دهد. اوباما گفته است توافق براساس راستی‌آزمایی است و نه اعتماد. اما بازدارندگی ایران از تخلف در زمینه هسته‌ای نباید محدود به توافق باشد. باید شفاف شود بعد از توافق هم مهم است زیرا اگر ایران به کشور در آستانه هسته‌ای شدن تبدیل شود، به‌طور بالقوه توانایی مقابله با جهان را با یک سلاح هسته‌ای خواهد داشت. در آن زمان، هزینه بازدارندگی ایران از عبور از مرزهای هسته‌ای باید زیادتر باشد. باید ایرانی‌ها بدانند اگر یک قدم به سمت سلاح بردارند، علیه‌شان از گزینه نظامی استفاده می‌شود. احتمالا تا آن زمان آماده پرداخت هزینه‌های اقتصادی خواهند بود. ایجاد بازدارندگی طی این ۱۵ سال نیازمند آن است ایرانی‌ها و تمام جهان بدانند اگر تلاش کنند از آستانه تولید سلاح هسته‌ای عبور کنند با حمله نظامی مواجه خواهند شد.
یعنی رفتارهایی باید در پیش گرفته شود که ایرانی‌ها متقاعد شوند ما در این زمینه جدی هستیم». او در ادامه این یادداشت آورده است: «برای اینکه به کلمات‌مان اعتبار ببخشیم، باید قبل از اتمام ۱۵ سال توافق، نفوذگر مهمات انبوه را به اسرائیل منتقل کنیم. اسرائیل نمی‌تواند بدون این سلاح که سنگ‌شکن است و می‌تواند تأسیسات زیرزمینی فردو را نابود کند، تأسیسات هسته‌ای ایران را هدف بگیرد. با انتقال این سلاح و ابزارهای لازم برای آن در طول توافق، این پیام را به جهان می‌دهیم در صورت نیاز از اقدام نظامی اسرائیل علیه ایران حمایت می‌کنیم».
البته این استدلال بیشتر یک توجیه است، چراکه قاعدتا وقتی ایران و ۱+۵ در آستانه یک توافق ۱۵ ساله هستند و وارد یک دوره اعتمادسازی شده‌اند؛ دیگر احتمالات بدبینانه آن هم برای بازه زمانی پس از ۱۵ سال، بیشتر شبیه یک جوک است به همین خاطر به‌نظر می‌رسد این نوشته دنیس راس در راستای همان اظهارات اوباما است که فرصت حمله نظامی به ایران، پس از ۱۵ سال اجرای رژیم بازرسی‌ها را مناسب می‌داند. در واقع آنان در این مدت شرایط لازم را برای این اقدام فراهم می‌کنند. از سوی دیگر می‌توان این حالت را نیز تصور کرد کوبیدن بر طبل جنگ و تجهیز تسلیحاتی اسرائیل می‌تواند تلاشی باشد تا ایران پس از ۱۵ سال نیز نتواند به سمت فعالیت‌های قانونی خود در حوزه هسته‌ای حرکت کند!