به گزارش گروه دفاع و امنیت مشرق، مدتی قبل بود که اولین گروه از جنگنده های اف 16 نیروی هوایی عراق بعد از یک تاخیر نسبتا طولانی به نیروی هوایی عراق تحویل داده شدند؛ جنگنده هایی که در نگاه اول بسیار پیشرفته به نظر می آیند اما با دقیق تر شدن در جزییات خرید نیروی هوایی عراق می توان به نکات بسیار جالبی پی برد چراکه اف 16 های عراقی از ضعف های عجیبی خصوصا در بخش تسلیحات رنج می برند.

بر اساس آمارهای رسمی، قرارداد اولیه جنگنده های اف 16 نیروی هوایی عراق در پاییز 2011 میلادی امضاء شده و قرار بود اولین اف 16 های عراقی در سال 2014 میلادی به این کشور تحویل داده شود؛ امری که تا تابستان 2015 محقق نشد. این تاخیر سوال برانگیز دقیقا در زمانی رخ داد که درگیری دولت مرکزی عراق با گروهک تروریستی داعش به اوج رسیده و نیروهای زمینی عراق شدیدا به پشتیبانی هوایی نیاز داشتند.

ارزش اولیه این خرید مربوط به 18 فروند اف 16 به همراه تسلیحات، قطعات یدکی و آموزش پرسنل در حدود چهار میلیارد و 200 میلیون دلار بود که در ادامه نیز عراقی ها 18 فروند اف 16 دیگر را به بهای 830 میلیون دلار به آمریکا سفارش دادند. در مجموع عراق 36 فروند از این هواپیما را سفارش داده اند ولی تاخیرها تا جایی به دولت عراق فشار آورد که در سال 2014 میلادی، تا آستانه لغو کردن این قرارداد پیش رفتند.

مدل سفارش داده شده توسط کشور عراق که به عنوان مدل IQ شناخته می شوند، از گونه اف 16 سی و دی بلاک 50 و 52 می باشند. این گونه از اف 16 در حال حاضر پر طرفداران تریم مدل از این جنگنده محسوب شده و کشورهای زیادی در خرید این مدل و یا ارتقاء ناوگان موجود خود از جنگنده های اف 16 به این استاندارد هستند.


جنگنده های موجود در ارتش کشورهایی مثل یونان، مصر، ترکیه، لهستان، سنگاپور، پاکستان و همچین اف 16 های نیروی هوایی رژیم صهیونیستی نیز از این مدل هستند.

اما مشکل اف 16 های عراقی چیست ؟

رادار نصب شده بر روی این هواپیما مدل APG-68(V)9 ساخت شرکت نورث روپ گرومن است. یک رادار پالس داپلر با قابلیت جستجو برای اهداف هوایی و سطحی که بر روی انواع اف 16 های بلاک 50 و 52 نصب شده است. در بخش موتور هم دو محصول از شرکت های پرات اند ویتنی و جنرال الکتریک به عراقی ها تحویل داده شده است که با گونه های تحویلی با سایر کشورها تفاوتی ندارد.

اما با رسیدن به بخش سلاح است که تفاوت ها به صورت ملموس آشکار می شود. در بخش تسلیحات هوا به سطح، بمب های هدایت ماهواره ای سری JDAM به عراق تحویل داده نشده است و فعلا توانایی حمل این بمب ها نیز برای اف 16 های عراقی ممکن نیست. در عین حال انواع موشک های ضد رادار و کروز هوا پرتاب مثل موشک هارم و JSOW نیز که قابلیت حمل ان توسط این مدل از اف 16 وجود دارد به عراقی ها تحویل داده نشده است.


در حال حاضر ترکیبی از موشک های هوا به سطح ماوریک، بمب های هدایت لیزری سری PAVEWAY 2 و 3 سلاح های عمده هوا به سطح اف 16 های عراقی را تشکیل می دهند. این چینش تسلیحاتی کاملا هدف دار صورت گرفته است و توان انجام هرگونه حملات دورایستا از نیروی هوایی عراق را گرفته است. عدم حمل این گونه سلاح ها توسط اف 16 های عراقی باعث می شود که در صورت بروز هر گونه درگیری، اف 16 های این کشور مجبور به نزدیک شدن بیش از حد به هدف و قرار گرفتن در شعاع سامانه های دفاع هوایی و هواپیماهای رهگیر  شوند.

در عین حال در بحث حمایت از نیروهای زمینی و مبارزه علیه گروه هایی مثل داعش هم وجود مهمات هدایت ماهواره ای که از دقت فوق العاده بالایی برخوردار بوده و بر خلاف بمب های هدایت لیزری در شرایط بد جوی دچار مشکل نمی شوند، بسیار مهم و حیاتی به حساب می آید که ناوگان اف 16 عراقی از این قابلیت بی بهره هستند اما در حال حاضر مصر و ترکیه از جمله دارندگان این بمب ها به شمار می روند.

در بخش تسلیحات هوا به هوا و در بحث دفاع در برابر تهدیدات هوا پایه نیز، سلاح های عمدتا قدیمی به عراقی ها تحویل داده شده است. موشک هوا به هوای اسپارو با هدایت راداری نیمه فعال و موشک سایدوایندر مدل ال و ام با هدایت گرمایی هم دیگر موشک هوا به هوای اف 16 های عراقی است که با این حساب، "قابلیت شلیک کن – فراموش کن" برای جنگنده های عراق وجود ندارد.

برای سالهاست که این موشک ها از خدمت آمریکا و متحدان این کشور خارج شده و سلاح هایی مثل موشک امرام با هدایت راداری فعال که قابلیت "شلیک کن – فراموش کن" را به جنگنده پرتاب کننده می دهد و همچنین موشک سایدوایندر ایکس با قابلیت تصویر سازی و حرکت در زوایه 90 درجه به سمت هدف وارد خدمت شده اند. دو کشور از همسایه های عراق یعنی ترکیه و اردن که از جمله متحدان نزدیک آمریکا هستند، از دارندگان هواپیمای اف 16 و موشک های امرام و سایدوایندر ایکس به شمار می روند. اف 16 های ترک مجوز ارتقاء توسط صنایع بومی ترکیه را پیدا کرده و جنگنده های اردنی نیز توسط خود آمریکا به روز رسانی شده اند.





تفاوت های مهم اف 16 های عراقی و ارتش صهیونیستی

کاربر مهم دیگر اف 16 در منطقه، رژیم صهیونیستی است که از دهه 1980 از جمله دارندگان این هواپیما به شمار می آید. از ابتدای کار اف 16 های اسراییلی، به دلیل روابط ویژه آمریکا با اشغالگران قدس، این جنگنده به شکل کامل مسلح می شد. در نهایت و در سال 2004 تحویل جنگنده های F-16I به اسراییل آغاز شد که در طی آن، اسراییل 50 درصد از سلاح ها و قطعات الکترونیک این مدل از اف 16 را که بر پایه مدل دی بلوک 52 قرار دارد به صورت بومی تامین کرد.

بر اساس اخبار اعلام شده همین وضعیت درباره جنگنده های پنهانکار اف 35 اسراییلی نیز حاکم خواهد بود و بخش هایی از قطعات آن توسط اسراییل تامین و نصب می شود.


در عین کشورهای دیگر منطقه مثل عربستان سعودی، امارت متحده عربی و قطر نیز از هواپیماها و تسلیحات بسیار پیشرفته تر چه در نقش حمله به اهداف سطحی و چه در رزم هوا به هوا بهره می برند  که عمدتا توسط آمریکا تامین شده است. در این میان می توان به جنگنده های اف 16 بلوک 60 اماراتی و اف 15 های عربستانی اشاره کرد.

بررسی جزء به جزء اف 16 های عراقی، این پیام مهم را مسجل خواهد کرد که این جنگنده های صرف هواپیماهایی برای پشتیبانی نزدیک از ارتش عراق ضد داعش بوده و به هیچ عنوان قابل قیاس با سایر اف 16 های حاضر در جهان نیستند و هرچند از نظر فنی، قابلیت ارتقاء و نصب برخی از سلاح های جدید ذکر شده در بالا بر روی اف 16 های عراقی نیز وجود دارد اما این کار مستلزم دریافت مجوز، صرف زمان و پرداخت هزینه دوباره از طرف عراق به پیمانکاران آمریکایی است که با توجه به شیوه تحویل این جنگنده ها به عراق - چه از نظر تاخیرهای طولانی و چه از نظر عدم تحویل سلاح های مدرن- نمی توان امیدی به آن داشت.

با این اوصاف، اگرچه آمریکا و انبوه رسانه هایش، با بزرگنمایی و تبلیغات گسترده درباره تجهیز ارتش عراق به جنگنده های اف 16، سود ویژه ای از این معامله برد، اما هواپیماهای تحویلی مصداقی از شیر بی یال و دم خواهند بود که هیچ خطری برای متحد ویژه آمریکا در منطقه یا سایر دوستان ولخرج آمریکا در اطراف عراق نخواهند داشت.