به گزارش مشرق، شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز 25 آگوست (3 شهریور) برای بررسی برنامه جامع اقدام مشترک و نحوه اجرای آن، تشکیل جلسه می‌دهد.
یوکیا آمانو مدیر کل آژانس قرار است در این نشست، ارزیابی خود را از نحوه راستی‌آزمایی پس از اجرای توافق، ارائه کند. در ادامه متن کامل این گزارش 5 صفحه‌ای که در تاریخ 14 آگوست (23 مرداد) تنظیم شده آمده است:
GOV/2015/53
14 آگوست 2015
راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در سایه قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل
گزارش مدیر کل
چکیده
این گزارش به بررسی پیامدهای مفاد مربوطه قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل برای آژانس با توجه به آغاز اجرای راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای تعریف‌شده در برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، می‌پردازد.
اقدامات پیشنهادی
توصیه می‌شود که شورای حکام:
- به گزارش مدیر کل توجه داشته باشد؛
- اجازه اجرای راستی‌آزمایی و نظارت‌های لازم بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران آنطور که در برجام تعریف شده توسط مدیر کل و گزارش‌دهی مربوطه در کل طول دوره آن تعهدات در سایه قطعنامه 2231 شورای امنیت سازمان ملل (2015) را مشروط بر وجود منابع و منطبق با اعمال پادمانی استاندارد آژانس، صادر کند؛ و
- به آژانس اجازه دهد به مشاوره و تبادل اطلاعات با کمیسیون مشترک، آنطور که در این گزارش تعریف شده، بپردازد.
راستی‌آزمایی و نظارت در جمهوری اسلامی ایران در سایه قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت سازمان ملل
گزارش مدیر کل
الف. آخرین تحولات
الف. 1. چارچوب همکاری
- در تاریخ 2 جولای 2015، مدیر کل برای پیشبرد کارها جهت حل تمام موضوعات باقی‌مانده مربوط به برنامه هسته‌ای ایران، از جمله شفاف‌سازی ابعاد احتمالی نظامی، در تهران دیدارهایی با آقای حسن روحانی رئیس جمهوری اسلامی ایران (ایران) و آقای علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران داشت.
- در تاریخ 14 جولای 2015، مدیر کل و معاون رئیس‌جمهور و آقای علی اکبر صالحی رئیس سازمان انرژی اتمی ایران «نقشه راهی برای شفاف‌سازی موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال مربوط به برنامه هسته‌ای ایران» به امضا رساندند (از اینجا به بعد با عبارت «نقشه راه» به آن اشاره می‌شود). نقشه راه، اقداماتی را که لازم است ذیل چارچوب همکاری، جهت تسریع و تقویت همکاری و گفت‌وگو بین آژانس و ایران با هدف حل تمامی موضوعات گذشته و حال، تا پایان سال 2015، که تاکنون بین آژانس و ایران حل نشده‌اند، شناسایی کرده است.
- تا تاریخ 15 دسامبر 2015، مدیر کل ارزیابی نهایی خود را در مورد حل تمامی موضوعات گذشته و حال، آنطور که در ضمیمه گزارش نوامبر 2011 (GOV/2011/65) آمده است، برای اقدام شورای حکام، ارائه می‌کند.
الف. 2. برنامه اقدام مشترک و برنامه جامع اقدام مشترک
- همانطور که پیشتر گزارش شد، در تاریخ 30 ژوئن 2015، E3+3 و ایران به نمایندگی از E3/EU+3 و ایران، از آژانس خواستند اقدامات مرتبط با هسته‌ای لازم برای راستی‌آزمایی و شفاف‌سازی در ایران را آنطور که در برنامه اقدام مشترک آمده، «تا اطلاع ثانوی»، انجام دهد.
- در تاریخ 14 جولای 2015،E3/EU+3 (چین، فرانسه، آلمان، فدراسیون روسیه، بریتانیا، ایالات متحده آمریکا با نماینده عالی اتحادیه اروپا در امور خارجی و سیاست امنیتی) و ایران بر سر یک برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) توافق کردند. از مفاد برجام، از جمله این است که «بر اساس» اجرای برنامه اقدام مشترک (شکل گرفته) و «اجرای کامل برجام، نسبت به ماهیت صرفا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران، اطمینان می‌دهد.»
- مدیر کل از برجام استقبال و اعلام کرد که این توافق «فعالیت‌های بیشتر راستی‌آزمایی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در ایران را تسهیل می‌کند.» وی به اعضای آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اطلاع داد که از آژانس خواسته خواهد شد که «بر فعالیت‌های مرتبط با هسته‌ای تعریف شده در توافق، نظارت و راستی‌آزمایی کند» و اینکه او بعدا در مورد این درخواست و نحوه دریافت منابع مالی لازم برای آژانس، به آژانس شورای حکام گزارش داده و با آن رایزنی می‌کند.
ب. قطعنامه 2231 (2015) شورای امنیت
- در تاریخ 20 جولای 2015، شورای امنیت قطعنامه 2231 (2015) را تصویب و در آن برجام را تائید کرد. قطعنامه شورای امنیت، از جمله اعلام کرده است که این شورا به صورتی «قوی از نقش مستقل و اساسی آژانس بین المللی انرژی (آژانس) در راستی آزمایی پایبندی به موافقتنامه‌های پادمان، از جمله عدم انحراف مواد هسته‌ای اعلام شده به سمت اهداف غیراعلامی و عدم وجود مواد هسته‌ای غیراعلامی و فعالیت‌های هسته‌ای غیراعلامی، و، در این چارچوب، در تضمین ماهیت انحصارا صلح آمیز برنامه هسته‌ای ایران، از جمله از طریق اجرای «چارچوب برای همکاری» که در تاریخ 11 نوامبر 2013 بین ایران و آژانس مورد موافقت قرار گرفت و «نقشه راه برای روشن‌سازی موضوعات معوقه گذشته و حال»، و با شناسایی نقش مهم آژانس در حمایت از اجرای کامل برجام» حمایت می‌کند.
- شورای امنیت در این قطعنامه، از مدیر کل می‌خواهد:
- اقدامات لازم را برای راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای در کل طول دوره آن تعهدات، آنطور که در برجام تعریف شده است (بند 3)، انجام دهد؛
- به صورت دوره‌ای شورای حکام را و به موازات، آنطور که مناسب است، شورای امنیت را در جریان اجرای تعهدات ایران، آنطور که در برجام تعریف شده است (بند 4)، قرار دهد؛
- هرگاه مدیر کل دلایل معقولی برای تصور اینکه مورد نگرانی‌ای وجود دارد که مستقیما اجرای تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران را تحت تأثیر قرار می‌دهد، به شورای حکام و به موازات به شورای امنیت، آنطور که در برجام تعریف شده است (بند 4)، گزارش دهد؛
- هرگاه آژانس راستی‌آزمایی کرد که ایران اقدامات مشخص‌شده در بندهای 15.1 تا 15.11 ضمیمه 5 برجام (بند 5) را انجام داده، آن را به شورای حکام و به موازات به شورای امنیت، گزارش دهد؛
- هرگاه آژانس به جمع‌بندی مبسوط مبنی بر اینکه تمام مواد هسته‌ای داخل ایران در فعالیت‌های صلح آمیز هستند (بند 6)، آن را به شورای حکام و به موازات به شورای امنیت، گزارش دهد.
شورای امنیت همچنین درخواست کرده است که آژانس و کمیسیون مشترک «در جایی که مناسب است، آنطور که در برجام مشخص شده، با هم رایزنی و تبادل اطلاعات» کنند.
ب. 1. درخواست برگزاری نشست شورای حکام
- با توجه به موارد فوق، مدیر کل درخواست کرده است که شورای حکام روز 25 آگوست 2015 برای بررسی پیامدهای مفاد مربوط به قطعنامه برای آژانس و پیشنهاد مدیر کل برای اصلاح برنامه و بودجه 2016-2017 آژانس با توجه به برنامه کلان 4 و با توجه به آغاز اجرای راستی‌آزمایی و نظارت در ایران که از مدیر کل در آن قطعنامه خواسته شده، تشکیل جلسه دهد.
ج. پیامدهای قطعنامه شورای امنیت برای آژانس
ج. 1. راستی‌آزمایی و نظارت آژانس
- آژانس به فعالیت‌های راستی‌آزمایی منطبق با موافقتامه پادمان‌های ایران، ادامه می‌دهد. همانطور که در برجام تعریف شده، ایران موارد زیر را به آژانس اطلاع خواهد داد (ضمیمه 1، بخش L برجام):
- اجرای موقت پروتکل الحاقی توافق پادمانی این کشور منطبق با بند 17 (b) پروتکل الحاقی، موکول به بعد کردن لازم‌اجرا شدن آن و نهایتا تلاش برای تصویب و لازم‌الاجرا شدن آن بر اساس نقش رئیس‌جمهور و مجلس (پارلمان)؛
- اینکه به طور کامل کد اصلاحی 3.1 ترتیبات فرعی توافقنامه موافقتامه پادمان‌هایش را تا زمانی که موافقتنامه پادمان اجرایی بماند، اجرا می‌کند.
راستی‌آزمایی و نظارت آژانس بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران آنطور که در برجام آمده است، بدون پیش‌داوری در مورد موافقتنامه پادمان‌های ایران و همچنان پروتکل الحاقی، است.
- مدیر کل، مشروط بر اجازه شورای حکام، راستی‌آزمایی و نظارت لازم بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران آنطور که در برجام تعریف شده (بند 8.i) و منطبق با اعمال پادمانی استاندارد آژانس، انجام خواهد داد. این فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت در «روز اجرا»، آغاز می‌شوند. آژانس برای تسهیل این اقدامات، بین انجام اقدامات «آماده‌سازی»، بین «روز تصویب» و «روز اجرا» نیاز خواهد داشت.
ج. 2. کمیسیون مشترک
- همانطور که در فوق اشاره شد (بند 8)، از آژانس و کمیسیون مشترک خواسته شده است تا «در جایی که مناسب است و آنطور که در برجام مشخص شده، رایزنی و تبادل اطلاعات» کنند. رایزنی و تبادل اطلاعات بین آژانس و کمیسیون مشترک مشخص شده در برجام، بدین شرح است:
(الف) تبادل اطلاعات:
- انتظار می‌رود که آژانس به کار گروه کمیسیون مشترک گزارش دهد که ساخت رآکتور به روز شده اراک، منطبق با طراحی نهایی تائید‌شده، است (ضمیمه 1، بخش B.6).
- انتظار می‌رود که آژانس محتوای طرح غنی‌سازی و تحقیق و توسعه غنی‌سازی را آنطور که به عنوان بخشی از اعلامیه ابتدایی پروتکل الحاقی از سوی ایران ارائه شده، با اعضای کمیسیون مشترک به اشتراک بگذارد (ضمیمه 1، بخش I.52).
- انتظار می‌رود که آژانس اطلاعات مربوط به طرح‌های ارائه شده به کمیسیون توسط کشورهایی که به دنبال شرکت در تأمین، فروش یا انتقال موارد مرتبط با هسته‌ای به ایران را از هماهنگ‌کننده کمیسیون مشترک دریافت کند (ضمیمه 4، بخش 6.4.1).
(ب) شرکت در دیدارها:
- آژانس ممکن است برای شرکت در نشست‌های کارگروه تدارک کمیسیون مشترک به عنوان یک ناظر، دعوت شود (ضمیمه 4، بخش 6.4.6).
- آژانس به دریافت اطلاعات از کمیسیون مشترک که نسبت به اجرای راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران، آنطور که در برجام آمده، دارای مسئولیت است، نیاز خواهد داشت. ممکن است که از آژانس برای شرکت در دیدارهای دیگر کمیسیون مشترک به عنوان یک ناظر، درخواست شود.
د. منابع اضافی مورد نیاز آژانس
- فعالیت‌های راستی‌آزمایی و نظارت که به صورت مصرح در فوق از آژانس درخواست شده (بندهای 4، 10 و 11) هزینه‌هایی افزون بر بودحه عادی، به آژانس تحمیل می‌کند، که در ذیل آمده است. تمامی نیازمندی‌های منابع تا پایان سال 2016، از محل منابع فرابودجه‌ای تأمین خواهد شد.
- هزینه‌های تخمینی برای دوره پیش از «روز اجرا» به شرح زیر است:
- ماهانه 0.80 میلیون یورو برای هزینه‌های ادامه اقدامات لازم برای راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات ایران در برنامه اقدام مشترک، در دوره بین 1 اکتبر 2015 تا «روز اجرا»، که از محل منابع فرابودجه‌ای، تأمین می‌شود؛
- ماهانه 0.16 میلیون یورو برای اقدامات آماده‌سازی مربوط به راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران، در دوره بین «روز تصویب» (18 اکتبر 2015 یا زودتر) و «روز اجرا»، که از محل منابع فرابودجه‌ای تأمین می‌شود.
- منابع اضافی لازم برای فعالیت‌ها در ایران از «روز اجرا» به بعد، سالانه 9.2 میلیون یورو تخمین زده می‌شود. این تخمین، شامل سالانه 3.0 میلیون یورو برای اجرای موقت پروتکل الحاقی و سالانه 6.2 میلیون یورو (که سالانه 2.2 میلیون یورو آن مربوط به هزینه‌های بازرسان است) برای راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران، آنطور که در برجام تعریف شده، است. پیش‌بینی می‌شود فعالیت‌های مربوط به ارزیابی دوم (برجام)، برای 15 سال مقتضی باشد.
- هزینه‌های اجرای موقت پروتکل الحاقی ایران (سالانه 30 میلیون یورو) و هزینه بازرسان دخیل در راستی‌آزمایی و نظارت بر تعهدات مرتبط با هسته‌ای ایران (سالانه 2.2 میلیون یورو)، مجموعا سالانه 5.2 میلیون یورو، در بودجه عادی 2016، تخصیص نیافته‌اند و بنابراین، لازم است تا از محل منابع فرابودجه‌ای، تأمین اعتبار شوند. مدیر کل قصد دارد در طول آماده‌سازی برای به روزرسانی بودجه آژانس برای سال 2017، با کشورهای عضو در مورد پیامدها بر بودجه عادی 2017 و فراتر از آن، رایزنی کند.