گروه فرهنگی مشرق: مسجد در آیین اسلام جایگاهی بس رفیع دارد. این جایگاه به دلیل نقش سازنده و معنویت بخشی است که مسجد در زندگی فردی و جمعی مسلمانان دارد. بدون شک هر جامعه ای که مساجد آن از جهت حضور مردم در نمازهای جماعت و جمعه آبادتر و زنده تر باشد، زندگی در آن جامعه با آفات مادی و معنوی کمتری همراه خواهد بود. و این سرّ سفارش مکرر اهل بیت علیهم السلام به حضور در مساجد است. آنچه در زیر از نظر می گذرانید گزیده ای از روایات در باره اهمیت مسجد به مناسبت روز جهانی مسجد است: 

مساجد را خانه خود قرار دهید
ـ  ابوسعید خدری گفت: رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود:  در دنیا میهمان باشید و مساجد را خانه خود سازید، و دلهایتان را به رقیق بودن عادت دهید، و زیاد تفکّر نمایید و از خشیت خدا زیاد بگریید، و مرگ و هول و هراس پس از مرگ و قیامت را مدّ نظر داشته باشید؛ [در این دنیا] خانه‌هایی می‌سازید که در آن سکونت نمی‌کنید و چیزهایی جمع می‌کنید که خودتان از آن نمی‌خورید، پس از خدایی بترسید که به سوی او بازمی‌گردید. (بحار الانوار ج 80 ص 351)

دستاورد حضور در مسجد
ـ  اصبغ بن نباته از امیرمؤمنان علیه السلام روایت کرد که فرمود: کسی که به مسجد رفت و آمد کند به یکی از این هشت چیز خواهد رسید: برادر مؤمنى كه در راه خدا به او فايده رساند؛ دانشی خوب و دلپسند و نوین؛ آیه‌ای محکم؛ رحمتى كه انتظار آن را داشته؛ گفتاری که او را از گمراهی باز دارد؛ سخنی‌ بشنود كه راه هدایت را به او نشان دهد و یا گناهی را از ترس یا حیا ترک نماید. (أمالي صدوق : 234)


ضرورت حضور همسایه مسجد در مسجد
ـ ابوالبَختَری از امام صادق علیه السلام از پدرش علیه السلام روایت کرد که علی علیه السلام فرمود: کسی که همسایه مسجد است اگر در حالی که بیکار و سالم است نماز واجبش را در مسجد نخواند، نماز ندارد. (قرب الاسناد : 68 چاپ سنگی، 89 چاپ نجف)
ـ  از امام صادق از پدرش از پدرانش علیهم السلام از علی علیه السلام روایت شده که فرمود: نماز همسایه مسجد جز در مسجد قبول نیست مگر اینکه عُذر، یا مرضی داشته باشد. گفتند: ای امیر مؤمنان، همسایه مسجد کیست؟ فرمود: کسی که ندا را بشنود. (دعائم الإسلام 1 : 148)

مسجد محل استحابت دعا
ـ معاویة بن عمّار از امام صادق علیه السلام روایت کرد و گفت: آن حضرت هرگاه حاجتی داشت آن را هنگام زوال خورشید طلب می‌کرد، و پیش از دعا کردن چیزی صدقه می‌داد، مقداری عطر می‌بویید و به مسجد می‌رفت و برای هر حاجتی که داشت دعا می‌کرد. (بحار الانوار ج 80 ص 361)

ثواب فراوان نماز در مسجد
ـ رُزَیق خُلقانی گفت: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: نماز خواندن مَرد به جماعت در خانه خود، برابر است با بیست و چهار نماز؛ و نماز خواندن مرد به جماعت در مسجد برابر است با چهل و هشت نماز در خانه، یعنی دوبرابر؛ و نماز فرادی در مسجد معادل بیست و چهار نماز است، و نمازخواندن در خانه خودت به فرادی چون غبار پراکنده در هواست، و چیزی از آن به سوی خداوند بالا نمی‌رود، و کسی که از روی بی‌رغبتی به مساجد در خانه خود نماز جماعت بخواند، نه خودش و نه کسانی که با او نماز می‌خوانند، نماز ندارند، مگر اینکه به علتی نتواند به مسجد برود. (أمالي طوسي 2 : 307)
ـ  پیامبر صلی الله علیه و آله در خطبه‌ای طولانی فرمود: کسی که به یکی از مساجد خداوند برود، به ازای هر گامی که برمی‌دارد تا زمانی که به منزل خود بازگردد ده حسنه دارد و ده گناهش پاک می‌گردد، و ده درجه مقامش بالاتر می‌رود. (ثواب الأعمال : 259)

ثواب ساختن مسجد
ـ  پیامبر صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که در دنیا مسجدی بسازد خداوند به اندازه هر وَجَب آن ـ یا گفت: به اندازه هر ذراع از آن ـ مسافت چهل هزار هزار (چهل میلیون) سال راه، شهری از طلا و نقره، دُرّ و یاقوت، زمرّد و زبرجد و لؤلؤ به او می‌دهد که در هر شهری چهل هزار هزار کاخ دارد و در هر کاخ چهل هزار هزار خانه است که در هر خانه‌ای چهل هزار هزار اتاق دارد، و در هر اتاقی چهل هزار هزار تخت، و بر روی هر تختی همسری از حورالعین است، و در هر اتاقی چهل هزار هزار غلام و چهل هزار هزار کنیز است، و در هر اتاق چهل هزار هزار سفره و بر هر سفره چهل هزار هزار طبق غذا، و در هر طبق چهل هزار هزار رنگ غذاست که خداوند به ولیّ خود چنان قدرتی می‌دهد که در یک روز از همه آن همسران و همه آن غذاها و همه نوشیدنی‌ها بهره‌مند می‌گردد. (ثواب الأعمال : 258)
و نیز از رسول خدا صلی الله علیه و آله روایت شده که فرمود: کسی که مسجدی حتی به اندازه آشیانه مرغ سنگخوار بسازد، خداوند برای او خانه‌ای در بهشت بنا کند. (دعائم الإسلام 1 : 150)


مسجد محل زیارت خداوند است
ـ رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: در تورات نوشته شده که خانه‌های من در زمین مساجد هستند، پس خوشا به حال بنده‌ای که در خانه خود طهارت گیرد آنگاه مرا در خانه‌ام دیدار نماید، آگاه باشید بر عهده زیارت شونده است تا زیارت کننده خود را گرامی بدارد، کسانی را که در تاریکی‌ها به سوی مساجد حرکت می‌کنند بشارت بده به نوری درخشان در روز قیامت. (الهداية : 31)
ـ مُرازم از امام صادق علیه السلام روایت می‌کند که فرمود: بر شما باد به رفتن به مساجد که مساجد خانه‌های خدا در زمینند، و کسی که با طهارت به مساجد برود خداوند او را از گناهان پاک گرداند و او را جزء زائران خودش می‌نویسد، پس نماز و دعای خود در مساجد را زیاد کنید و در جاهای مختلف مساجد نماز بخوانید، زیرا هر مکانی در روز قیامت برای کسی که روی آن نماز خوانده است شهادت می‌دهد. (امالي صدوق : 216)

میخ های مساجد!
ـ از پیامبر صلی الله علیه و آله نقل شده که فرمود: مساجد میخ‌هایی دارد که فرشتگان همنشین ایشان هستند، هرگاه غایب شوند فرشتگان به دنبال آنها می‌گردند، و اگر بیمار شوند عیادتشان می‌کنند، واگر حاجتی داشته باشند یاری‌شان دهند. (بحار الانوار ج 80 ص 373)
مرحوم مجلسی در ذیل این حدیث به نقل از کتاب المجازات النبویه می نویسد:  این استعاره است، گویی آن حضرت افراد مقیم در مساجد را به میخ‌هایی تشبیه کرده که در مسجد کوبیده شده‌اند، و این از تمثیل های عجیب است که به جای خود نشسته است، وقتی کسی زیاد در مسجد باشد و به مسجد برود می‌گویند: فلانی میخ مسجد است، یا کبوتر مسجد است، و تشبیه به میخ بلیغ‌تر است زیرا کبوتر رفت و آمد می‌کند، امّا میخ همیشه ثابت است و تغییر مکان نمی‌دهد.

گردشگری امت اسلام حضور در مساجد است
ـ  عثمان بن مَظعون به پیامبر صلی الله علیه و آله عرض کرد: من قصد سیاحت و گردشگری دارم! فرمود: ای عثمان، دست نگه‌دار، گردشگری در امّت من، ملازمت و پایبندی به مساجد و انتظار کشیدن نماز بعد از نماز است. (مشكاة الأنوار : 262)

مسجدی ها مانع از نزول عذاب خداوند هستند
ـ مَسعدة بن صدقه از امام صادق از پدرانش علیهم السلام روایت کرد که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: خداوند تبارک و تعالی هرگاه ببیند اهل محله‌ای در گناهان زیاده‌روی کرده‌اند و بین آنها سه نفر مؤمن هست، آنها را ندا می‌دهد: ای اهل معصیت من؛ اگر نبودند مؤمنانی که به خاطر جَلال و عظمتِ من یکدیگر را دوست دارند و با نماز خود زمین و مساجدم را آباد می‌سازند، و سحرگاهان از بیم من استغفار می‌کنند، بدون هیچ مبالات و اهمّیتی، عذابم را بر شما فرومی‌فرستادم. (امالي صدوق : 120)

عقوبت عدم حضور در مسجد
ـ راوی می گوید: از امام صادق علیه السلام شنیدم که فرمود: مساجد از کسانی که همسایه مسجد هستند و در مسجد حاضر نمی‌شوند، به خدای تعالی شکایت کردند؛ خداوند عزوجل به آنها وحی فرمود: به عزّت و جلالم قسم هیچ نمازی را از آنها قبول نمی‌کنم و عدالت ایشان را در میان مردم ظاهر نمی‌سازم و رحمتم به آنها نمی‌رسد و در بهشت در جوار من نخواهند بود. (أمالي طوسي 2 : 307)
 
شکایت مسجد در قیامت
ـ جابر از پیامبر صلی الله علیه و آله روایت کرد که فرمود: روز قیامت سه دسته شکایت می‌کنند: قرآن، مسجد و عترت. قرآن می‌گوید: پروردگارا مرا سوزاندند و پاره پاره کردند! مسجد می‌گوید: پروردگارا مرا تعطیل و ضایع کردند! و عترت می‌گویند: پروردگارا، ما را کشتند و آواره ساختند و تکه تکه نمودند! در این هنگام من بر زانو مى ‏نشينم تا حقّ اين سه را از دشمنانشان بگیرم، پس خداوند مي‌فرمايد: من خود برای دادستانی سزاوارترم. (خصال 1 : 83)

ثواب غبارروبی از مسجد
ـ سَلّام بن غانم از امام جعفر صادق علیه السلام از پدرانش علیهم السلام روایت کرد که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که مسجدی را تمیز کند، خداوند برایش پاداش آزاد کردن یک بنده را می-نویسد و هر کس هرچیز که چشمی را می‌آزارد از آن بیرون ببرد، خداوند عزوجل برایش دو نصیب از رحمت خود می‌نویسد. (امالي صدوق : 108)
ـ امام موسی بن جعفر از پدرش از پدرانش علیهم السلام روایت کرد که رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود: کسی که در روز پنجشنبه و شب جمعه مسجدی را  جارو کند و خاک های ریزی را که در چشم می‌رود از آن خارج کند، آمرزیده می‌شود. (امالي صدوق : 300)
و نیز فرمود: بهشت و حور بس مشتاق کسانی هستند که مساجد را جاروب می‌کنند و آشغال های آن را برمی‌دارند. (بحار الانوار ج 80 ص 382)

سفارش های رسول خدا ـ صلی الله علیه و آله ـ به ابوذر در باره مسجد
ـ از جمله سفارش های رسول خدا صلی الله علیه و آله به ابوذر این بود: ای ابوذر، خوشا به حال صاحبان پرچم در روز قیامت، پرچم هایشان را به دست گرفته و از مردم به سوی بهشت جلو می‌افتند، آگاه باش که آنان کسانی هستند که در سحرها و دیگر اوقات به سوی مساجد سبقت می‌جستند.
ای ابوذر، کسی که منادیِ خدا (مؤذن) را پاسخ گويد و مساجد را به خوبی آباد سازد، پاداشش از سوی خداوند، بهشت است. گفتم: پدر و مادرم فدايت ای رسول الله؛ چگونه مساجد را آباد كند؟ فرمود: صدا در آن بلند نشود، در باطل فرو نرود، و در آن خريد و فروش ننمايد، و تا در مساجد هستی لغو را ترك کن، و اگر نكردی در قيامت فقط خود را سرزنش کن.
ای ابوذر، تا در مسجد نشسته‏ اى خداوند به ازای هر نفَسى که می‌کِشی، درجه‏ اى در بهشت به تو عنايت مى ‏دهد، و فرشتگان با تو به نماز مى‏ ايستند، و به هر نفَسى ده حسنه برايت نوشته می‌شود و ده گناه از تو محو مى‏ گردد.
ای ابوذر، آیا مي‌دانى كه اين آيه در چه موردی نازل شده است: «اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا وَ اتَّقُوا اللَّهَ لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ‏»( صبر كنيد و ايستادگى ورزيد و مرزها را نگهبانى كنيد و از خدا پروا نماييد اميد است كه رستگار شويد)گفتم: نه، پدر و مادرم فدايت! فرمود: انتظار کشیدن برای نماز بعدی، با تمام شدن هر نماز.
ای ابوذر، وضوی كامل و خوب گرفتن در سختی ها از کفاره های گناهان است، و نیز بسيار به مساجد رفتن، که همه اینها رباط و ارتباط است.
ای ابوذر، خدای تعالی مي‌فرمايد: محبوب ترين بندگان نزد من كسانى‌اند كه دلشان با مساجد گره خورده، و نيمه‏ هاى شب به استغفار مشغولند، اينها کسانی‌اند كه اگر بخواهم بر اهل زمين عذابی فرستم، به ياد آنها عقوبت را از اهل زمین برمى‏ گردانم.
ای ابوذر، هر نشستنى در مسجد بيهوده و لغو است مگر براى سه چيز: نماز خواندن، ذكر خدای تعالی یا پرسش های علمی.‏ (بحار الانوار ج 80 ص 369)