به گزارش مشرق به نقل از روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، مرتضی رضوانفر زبان شناس و عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با بیان این مطلب گفت: سال 2015توسط ولادیمیر پوتین رییس جمهوری روسیه به عنوان سال دربند قدیمی ترین شهر روسیه که توسط قبادایرانی ساخته شده نامگذاری شده است.
به گفته وی ، سنگ بنای این شهر در زمان قباد توسط پسرش خسرو انوشیروان گذاشته شد و او 3هزار خانوار را با خودش به این منطقه برد که در آن زمان مرز تمدن ساسانی بود . او با اشاره به علل ساخت این شهر خاطرنشان ساخت که خسرو انوشیروان این شهر با به دلیل مقابله با هجوم قبایل وحشی و به منظور بومی ساختن منطقه توسط ایرانیان ساخت .
این زبان شناس با اشاره به اینکه خسرو انوشیروان در این منطقه 40کیلومتر دیوار با ارتفاع حدود 20 متر و قطر ۲.۵ تا ۴متر شبیه دیوار گرگان ساخت گفت: در حال حاضر نزدیک به ۱۲.۵ متر از این دیوار باقی مانده است .
به گفته وی ، شهر دربند شامل یک قلعه به نام نارین قلعه است و به 7محله تقسیم می شود که همگی درون یک حصار که از نارین قلعه شروع شده و تا دریا ادامه دارد قرار گرفته اند،به گونه ای که انتهای هر دو دیوار در دریا واقع شده و یک حالت تدافعی به شهر داده است و به همین دلیل علاوه بر کشتی ها مردم هم بایستی برای عبور به داخل شهر آمده و کسب اجازه می کردند.
رایج بودن زبان پهلوی
عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، با بیان اینکه دربند یک هویت کاملا ایرانی دارد گفت: از جمله جذابیت های این شهر وجود 32کتیبه پهلوی است که روی دیوارهای نارین قلعه نسب شده و چون تاریخ ساخت قلعه را نشان می دهند ارزش تاریخی دارند.
وی با ابراز تأسف از خوانده نشدن این کتیبه ها در ایران گفت: چندین نفر از کشورهای دیگر برای خوانش این کتیبه ها اقدام کرده اند.
رضوانفر از دیگر جذابیت های این شهر را که تنها شهر شیعه نشین روسیه است وجود 2 روستای جالقان و می تاقی در 18و 40 کیلومتری این شهر دانست که اهالی آنها هنوز به زبان پهلوی سخن می گویند البته با تغییراتی که در اثر تأثیر زبان روسی و آذری بر آنها تحمیل شده است.
او وجود کتیبه های فارسی دری که در دوره صفویه و قاجار روی ابنیه این شهر کار شده است را از دیگر جاذبه های گردشگری دربند عنوان کرد .
به گفته رضوانفرشهردربند دارای 7محله است که هر محله یک مسجد تاریخی دارد مانند مسجد جمعه ، ایرانیان ، همشهری، مناره، شیرو خورشید ، توبه و... که تقریبا همگی دارای کتیبه های فارسی هستند .
او با ابراز تأسف از اینکه ایرانیان هنوز موفق به مستند سازی و خوانش این کتیبه ها نشده اند گفت: پیش از این دو نفز از روسیه و آذربایجان برخی از این کتیبه ها را خوانده اند.
سنگ قبرهایی با زبان فارسی
رضوانفر وجود دو قبرستان به نام های 40 تن و مومنین (دلدل) را از آثار تاریخی این شهر عنوان کرد و افزود: در قبرستان چهل تن ، اهالی معتقدند این 40 قبر متعلق به مسلمانانی است که در حمله اول مسلمانان به این منطقه به شهادت رسیده اند از این رو این قبرستان بسیار مورد تکریم است بطوری که از مناطق داغستان و چچن و کشورهای همسایه برای بازدید از آن به دربند می آیند.
او با اشاره به وجود فراوان سنگ قبرهایی با کتیبه های فارسی در قبرستان مومنین افزود: مقبره قمری دربندی شاعر فارسی و ترکی زبان نیز در این قبرستان قرار دارد .
رضوانفر با اشاره به نام های فارسی در این شهر که نشان از هویت ایرانی آن دارد گفت: در ایران ده ها منطقه به نام دربند داریم که به دلیل تنگ و باریک و گذرگاه بودن دربند نام گرفته اندو نام نارین قلعه نیز نامی فارسی به معنای انار است.
نماد تمدن ساسانی
وی با بیان اینکه بافت تاریخی شهر و نارین قلعه تماما در سال 2006در آثار جهانی ثبت شده است تصریح کرد که یونسکو برای ثبت دربند 2معیار را عنوان کرد یکی اینکه این شهر نمادی از تمدن ساسانی است و دیگری اینکه این شهر و حصار آن به مدت 1500سال کارکرد دفاعی داشته اند که کمتر قلعه ای در دنیا این ویژگی را داراست.
او با اشاره به اینکه شهر هم اکنون به دلیل نبود امنیت خالی از گردشگر است گفت: در طول تاریخ به دلیل موقعیت سوق الجیشی دربند همواره مورد توجه اقوام مختلف بوده است بطوریکه در حال حاضر مشاهده می کنیم اقوام زیادی از گذشته به این شهر مهاجرت کرده اند و در آنجا ماندگار شده اند.
این زبان شناس دربند را منطقه ای مورد نظر محققان و پژوهشگران دانست و افزود:آنجا در مورد دربند اعتقاد بر این است که خسرو انوشیروان این دیوار را روی خرابه های دیواری که ذوالقرنین در مقابل قوم یجوج مجوج کشیده ساخته است.
به گفته او محققان معتقدند همانطور که در انجیل ،تورات و قرآن آمده است ذوالقرنین دیواری را توسط اجنه کشیده که قوم یجوج و مجوج به مومنین آسیب نرسانند و روزی که بتوانند این دیوار را خراب کنند روز قیامت خواهد بود .
وی گفت: به همین دلیل محققین یهودی ،مسیحی و مسلمان در این منطقه کار تحقیاتی بسیاری انجام داده اند و در طول تاریخ اقوام مختلف لشکر کشی های زیادی به شهر دربند انجام داده انداز این روست که روستاهای زیادی در اطراف این شهر وجود دارد که اقوام مختلفی با نزدیک به 30زبان در آن زندگی می کنند.
جشن 2000سالگی دربند
این عضو هیأت علمی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری که سرگرم بررسی و مطالعه کتیبه های ایران باستان در کشورهای خارجی است گفت: در شهر دربند آیین های مختلفی از آیین های ایرانی شامل پیش از اسلام و پس از اسلام برگزار می شود. جشن دو هزار سالگی دربند با همکاری 8کشور همسایه قرار است برگزار شود که هر کدام یک بخشی از برگزاری جشن و فعالیت های فرهنگی آن را به عهده گرفته اند . ولی با وجود علائم و نشانه های ایرانی در این شهر، از ایران برای شرکت در این جشن دعوت نشده است که البته رایزن فرهنگی ما در روسیه در تلاش است که بتواند زمینه های حضور ایران را در این جشن فراهم آورد .
رضوانفر در ادامه با اشاره به شکل گیری برخی جشن ها در کشورهای همسایه در راستای ایران ستیزی گفت: یکی از این جشن ها برگزاری روز ترکمن چای است که تحت عنوان آزادی از ایران مردم به شادی و خوشحالی می پردازند.
این زبان شناس، با تأکید بر این نکته که واقعیت چیز دیگری است گفت: پژوهش های میدانی بیانگر این نکته است که مردم این شهر همواره خود را ایرانی دانسته و سعی کرده اند ایرانی بودن خودشان را آشکار کنند. به عنوان مثال کتیبه ای از دوران مظفرالدین شاه در این شهر داریم که نشان می دهد ۹۰ سال بعد از اینکه این منطقه به روسیه واگذار شده هنوز به نام شاه ایران کتیبه می زنند نه به نام تزار روسیه.
رضوانفر گفت: حتی من در سفر به این شهر قبرهایی را متعلق به سالهای 2012 و 2013 در قبرستان پیدا کردم که آرم جمهوری اسلامی بر روی سنگ آنها حکاکی شده است و این نشان از آن دارد که مردم دربند هنوز خود را ایرانی می دانند.
وی با بیان اینکه استقبال و مهمان نوازی اهالی دربند از ایرانیان را بارها در سفر به این شهر از نزدیک حس کرده است اظهار داشت: در گفت گو با اهالی این شهر دریافتم که این افراد هنوز ایران را وطن خود می دانند و حسرت روزهایی را می خورند که این شهر به ایران تعلق داشت که این را هم در قالب اشعاری که روی سنگ نوشته های قبرستان ها حک شده می توان دید.