به گزارش مشرق، در حال حاضر ایران به استثنای پارس جنوبی، ۱۴ میدان مشترک نفت و گاز در خلیج فارس در اختیار دارد؛ به طوری که میدان گازی آرش با کویت و عربستان، هنگام با عمان، چهار میدان مشترک همچون فروزان و اسفندیار با عربستان سعودی، دو میدان نفتی با قطر و هفت میدان با امارات متحده عربی مشترک هستند.
با این وجود در اکثر این میادین ایران از کشور رقیب خود در توسعه و استخراج نفت و گاز عقب افتاده است و حتی بر اساس اظهارات برخی از مسئولان شرکت نفت فلات قاره ایران مهاجرت نفت و گاز در برخی از میادین مشترک ایران به سمت کشور عربی در خلیج فارس کلید خورده است.
در این بین در طول یک دهه گذشته مهمترین پیام نفتی ایران به کشورهای عربی خلیج فارس به منظور تولید و برداشت صیانتی نفت و گاز از میادین مشترک «مشارکت به جای رقابت» بوده که تاکنون هیج یک از کشورهای عربی حاشیه جنوبی خلیج فارس از این پیام نفتی ایران استقبال نکرده اند.
وضعیت برداشت نفت و گاز از برخی از میادین مشترک توسط کشورهای عربی به قدری بالا و گسترده بوده که کارشناسان از اصطلاح خیمه نفتی اعراب بر میادین مشترک نفتی ایران در خلیج فارس یاد می کنند و پیش بینی می‌شود با سرمایه گذاری حدود ۸ میلیارد دلاری در دوران پسا تحریم توسعه برخی از این میادین مشترک نفت و گازی سر و سامانی بگیرد.
با این وجود برای نخستین بار در طول تاریخ ۱۰۶ ساله استخراج طلای سیاه در کشور، ایران با یکی از کشورهای عربی منطقه به منظور مشارکت در طرح توسعه یک میدان مشترک نفتی به توافق رسیده است.
اولین توافق تاریخی نفتی ایران-اعراب
سعید حافظی مدیرعامل شرکت نفت فلات قاره ایران با بیان اینکه تاکنون مذاکراتی با عمان به منظور توسعه مشترک میدان نفتی هنگام داشته ایم، گفت: تاکنون سه دور مذاکرات با طرف عمانی به منظور مشارکت به جای رقابت در طرح توسعه میدان نفتی هنگام انجام شده است.
این مقام مسئول در شرکت نفت با اعلام اینکه قطعا مشارکت با کشورهای شریک در طرح توسعه میادین نفت و گاز منجر به تولید صیانتی بیشتر از مخازن هیدروکربوری خواهد شد، تصریح کرد: میدان هنگام پیچیدگی‌هایی دارد و در واقع نفت درجای این میدان سریع و با فشار بالا تولید می شود و به دلیل ویژگی این میدان کاهش تولید امری طبیعی است، البته ظرفیت‌ها برای تولید ۳۰ هزار بشکه پیش‌بینی شده و چاه‌ها و خطوط انتقال وجود دارند اما طبیعت میدان روند کاهشی دارد که در عمان نیز وضعیت به همین صورت است.
وی با بیان اینکه هم اکنون میزان برداشت نفت عمان از میدان هنگام به ۵ هزار بشکه در روز کاهش یافته سات، تاکید کرد: در شرایط فعلی میزان برداشت نفت ایران از این میدان مشترک هم به حدود ۱۵ هزار بشکه در روز رسیده و برداشت از این میدان در اولویت قرار دارد و تولید از آن انجام می‌شود.
حافظی همچنین در خصوص توسعه سایر میادین مشترک نفتی در خلیج فارس با اجرای سیاست مشارکت به جای رقابت، توضیح داد: برنامه شرکت ملی نفت ایران در خلیج فارس مشارکت به جای رقابت است اما باید ببینم که آیا طرف مقابل نیز به این شعار اعتقاد دارد، زیرا یک قرارداد دوطرفه است.
این عضو هیات مدیره شرکت نفت فلات قاره با بیان اینکه در مورد میدان گازی سلمان نیز ممکن است موضوع برداشت صیانتی اجرا شود، خاطرنشان کرد: مذاکره با امارات هم در دستور کار قرار گرفته است.
تاریخچه توسعه میدان نفتی هنگام
میدان مشترک هنگام در سال ۱۹۷۵ میلادی با حفر یک حلقه چاه در خلیج فارس کشف و به دنبال آن در سال ۲۰۰۶ میلادی با حفر دومین چاه و انجام مطالعات مخزن مشخص شد، میزان نفت درجای این میدان بیش از ۷۰۰ میلیون بشکه و گاز درجای آن حدود ۲ تریلیون فوت مکعب است.
در همین حال، عمان چند سال زودتر از ایران و با مشارکت یک شرکت انگلیسی، تولید نفت خام از این میدان مشترک را با ساخت یک خط لوله به طول ۲۵ کیلومتر از بخش مشترک میدان هنگام – البخاء و استفاده از تاسیسات موجود در راس الخیمه امارات را با ظرفیت ۱۰ هزار بشکه نفت در روز آغاز کرد.
با وجود تاخیر حدود یکسال ایران در آغاز برداشت از این میدان مشترک نفتی نسبت به طرف عمانی، اما در کوتاه ترین زمان تولید نفت از این میدان حتی به مرز ۲۸ هزار بشکه در روز هم افزایش یافت.
از سوی دیگر با توجه به اینکه حدود ۸۰ درصد از مخزن مشترک نفتی هنگام در آبهای ایران قرار گرفته است، از این رو امکان افزایش تولید نفت در بلند مدت برای شریک عمانی فراهم نیست.
در حالی طرف عمانی در توسعه میدان نفتی هنگام با وجود مشارکت یک شرکت انگلیسی ناکام مانده است که ایران پیشتر طرحی را برای "مشارکت به جای رقابت" برای توسعه این میدان مشترک نفتی ارائه کرده بود.
بر این اساس، طرف عمانی در خلاف جهت مذاکرات خود با شرکت ملی نفت ایران، با مشارکت یک شرکت نفتی انگلیس و با سرمایه گذاری اولیه ۲۵۰ میلیون دلاری توسعه این میدان مرزی را آغاز کرده بود.
شرکت ملی نفت ایران پیشتر هزینه سرمایه گذاری برای توسعه فاز اول توسعه میدان نفتی هنگام را ۴۵۰ میلیون دلار عنوان کرده و اعلام کرده بود: در مجموع برای توسعه فاز اول و دوم این میدان مشترک نفتی با عمان حدود ۸۰۰ میلیون دلار سرمایه گذاری شده است.
همزمان با افزایش برداشت نفت ایران در میدان هنگام، به منظور پالایش و جداسازی گازهای همراه نفت این میدان مشترک ساخت یک پالایشگاه جدید گازی در جزیره قشم توسط شرکت نفت فلات قاره اغاز شده است.
میدان مشترک نفتی "هنگام" در فاصله تقریبی ۴۵ کیلومتری جزیره قشم و بر روی خط مرزی ایران و عمان در خلیج فارس قرار گرفته است.