در جدیدترین این تلاش‌ها می‌توان به اعزام هفت دانشجوی مقاطع کارشناسی و تحصیلات تکمیلی از دانشجویان افسری تا دیپلمات‌ها برای یادگیری زبان فارسی در تاجیکستان توسط دستگاه‌های دیپلماسی و امنیتی – نظامی آمریکا اشاره کرد. بر پایه گزارش سایت خبری «بازفید»، پاییز امسال دولت آمریکا این هفت دانشجو را برای یادگیری زبان فارسی در یکی از دانشگاه‌های شهر «دوشنبه» بورسیه کرده است.

آمریکا به دلیل اینکه نمی‌تواند دانشجویان خود را برای تحصیل در دانشگاه‌های ایران به این کشور بفرستد، مجبور شده دانشجویان خود را 1000 مایل دورتر به شهر «دوشنبه» پایتخت کشور تاجیکستان ‌بفرستد. البته بسیاری از دانشجویان، معلمان و اساتید قبول دارند که این وضعیت عجیبی است. از منظر برخی، این اقدام بهترین کار ممکن برای تقویت منافع و آشنایی آمریکا درباره جمهوری اسلامی ایران و منطقه است. از منظر دیگران، هزینه‌ها و پیامدها از این مساله حکایت دارند که آمریکا هنوز راه طولانی برای شناخت ایران در پیش دارد.

تاجیکستان به لحاظ زبانی اوضاع آشفته‌ای دارد: زبانهای تاجیک، فارسی و دری همگی به خانواده زبان فارسی تعلق دارند. با این تفاوت که زبان تاجیک بخاطر 60 سال سلطه روس‌ها بر تاجیکستان دارای طعم روسی است و این زبان بجای الفبای عربی از الفبای سیریلیک استفاده می‌کند.

"شایان انفرادی" یک دانشجوی ایرانی - آمریکایی که طبق برنامه حمایت مالی آمریکا در حال حاضر با یک خانواده تاجیک زندگی می‌کند به سایت خبری «بازفید» گفت: «مطالعه زبان فارسی در اینجا بسیار چیز عجیبی به نظر می‌رسد اما دلیل آن بسیار واضح است. تعدادی افرادی که به تاجیکستان می‌آیند تا زبان تاجیک را مطالعه کنند، بسیار اندک هستند». "انفرادی" همچنین فکر می‌کرد که گزینه دیگری ندارد: «هرچند که گرم شدن روابط بین ایران و آمریکا باعث شده است که برخی آمریکایی‌ها برای تفریح و تحصیل به ایران سفر کنند، اما شهر دوشنبه همچنان مقصد افرادی است که روابط دولتی یا نظامی دارند».

پاییز امسال، آکادمی نظامی «وست‌ پوینت» اولین گروه از دانشجویان خود را برای مطالعه زبان فارسی به شهر «دوشنبه» گسیل داشت و در نظر دارد تا تعداد بیشتری را بهار سال آتی اعزام نماید. این دانشجویان به سایت «بازفید» گفتند که نگرانند که رفتن آنها به ایران در حال حاضر کار با دولت ایران در آینده را برای آنها دشوار سازد.

"مونت نیسلوچوسکی" دانشجوی 20 ساله مقطع کارشناسی از دانشگاه ایالتی آریزونا گفت: در برخی مواقع من باید جلسه آگاه‌سازی امنیتی را بگذرانم، بنابراین رفتن به ایران هنوز جزو گزینه‌های اصلی ما نیست.

بنابراین، دانشجویانی مثل نیسلوچوسکی در تاجیکستان یکی از فقیرترین کشورهای آسیای مرکزی که به خاطر ارتفاعات کوهستانی‌اش معروف است، فرود آمده‌اند. برخلاف ایران، اکثر مردم تاجیکستان اهل تسنن هستند و اکثر نقاط کشور همچنان روستایی باقی مانده است. شهر «دوشنبه» به رغم داشتن 750000 نفر جمعیت نسبتاً آرام است و خارجی‌ها اوقات خود را در کافه‌ها و هتل‌هایی که جدا از مناطق محلی هستند، می‌گذرانند.

تاجیکستان امروز محصول تجربه تحت سلطه شوروی سابق بودن و پنج سال جنگ داخلی است که متعاقب آن رخ داد. دولت تاجیک در ادامه سیاست‌های شوروی سایق برخی فعالیت‌های مذهبی را ممنوع اعلام کرده است: ریش و اسامی عربی ممنوع شده و کودکان تا سن 18 سالگی نمی‌توانند در مسجد حضور یابند. با این حال، آمریکا روابط دیپلماتیک نزدیکی با دولت تاجیک دارد و کمک‌های امنیتی و مالی در اختیار آن قرار می‌دهد. این سایت در ادامه مدعی شد که گروه‌های حقوق بشر هشدار می‌دهند که سرکوب‌ها در تابستان امسال در تاجیکستان به حد بحرانی رسیده است و حمایت بی‌قید و شرط آمریکا باعث فرار «امام علی رحمان» رئیس جمهور تاجیکستان از مجازات‌ها شده است.

هنوز آمریکایی‌ها برخلاف تهران و کابل آزادانه به دوشنبه مسافرت می‌کنند و به نظر نمی‌رسد که در آینده نزدیک دوشنبه جایگاه خود را به عنوان نمونه کوچکی از ایران نزد آمریکایی‌ها از دست دهد. "نیسلوچوسکی" و "انفرادی" هردو جایزه «بورن» را از وزارت دفاع آمریکا دریافت کرده‌اند. این دو در ازای بورس یک‌ساله برای مطالعه زبان باید برای مدتی در دولت آمریکا کار کنند. این دو به همراه پنج نفر دیگر در برنامه زبان منطقه‌ای اوراسیا که توسط وزات امور خارجه و وزات آموزش و پرورش آمریکا حمایت مالی می‌شود در حال تحصیل هستند.

این برنامه‌ها به همراه تعدادی دیگر از قبیل «فولبرایت»، بورسیه تحصیلی زبان‌های حیاتی جزو راهکار اصلی آمریکا برای تشویق شهروندان آمریکایی به تحصیل در خارج از کشور محسوب می‌شوند. این برنامه‌ها تلاش می‌کنند تا منافع آمریکا را افزایش دهند. چنین ارتباطات دولتی باعث شده‌اند تا ایرانی‌ها و دیگر میزبانان بین‌المللی با شک و تردید به این برنامه‌ها نگاه کنند.

دانشجویانی که با سایت بازفید صحبت کردند، گفتند که آنها احساس امنیت در تاجیکستان می‌کنند، اما آنها همچنین گفتند که برخی از معلمان آنها درباره جاسوسان ایرانی به آنها هشدار داده‌اند، چراکه سفارت ایران در دوشنبه آمریکایی‌هایی که زبان فارسی را مطالعه می‌کنند را تحت نظر دارد.

این سایت خبری در ادامه مدعی شد که: «این موضوع (جاسوسی توسط ایران در دوشنبه) یکی از واقعیت‌های مطالعه زبان فارسی در تاجیکستان است و راه‌های زیادی برای تعامل با ایرانی‌های واقعی، سیاست و فرهنگ‌ آنها وجود ندارد؛ جامعه ایرانی مقیم «دوشنبه» بسیار کوچک و شامل تعدادی جاسوس و دیپلمات، دانشجویان در حال تحصیل در دانشگاه‌های تاجیکستان و تجار ایرانی می‌شود.»

در ادامه این گزارش آمده است "بریتن ترمین" یک دانشجوی اهل نیوجرسی که به ندرت به خارج از کشور مسافرت می‌کند، تاجیکستان را کشوری متفاوت از آنچه یک کشور دارای جمعیتی با اکثریت مسلمان می‌داند. ترمین گفت: «تاجیکستان مجموعه‌ای از تاثیر روسیه و شوروی سابق و تاثیر اسلام است. آنها هنوز دیدگاهی خوبی درباره آمریکا دارند». با این حال، انفرادی اذعان داشت که برنامه زبانی که وی در دانشگاه آمریکا گذرانده بود، بسیار برای یادگیری زبان فارسی مفیدتر بوده است. وی افزود: اگر شما به ایران علاقه دارید، نیازی نیست حتما به آن کشور بروید.

"جیس لوینگستون" مدیر برنامه‌های زبانی شوراهای آمریکا که در «دوشنبه» اقامت دارد، به «بازفید» گفت که خیلی این انتقادات را می‌شنود. او می‌گوید که دانشجویان اغلب از این مساله شکایت دارند که تاجیکستان مانند ایرانی نیست که آنها به دنبالش بودند. اما وی تاکید می‌کند که تاجیکستان مکانی مفیدی برای مطالعه زبان فارسی محسوب می‌شود، چرا که این کشور پنجره‌ای به سوی افغانستان و آسیای مرکزی می‌باشد و بهتر از این است که ایران را از اروپا و خاورمیانه مشاهده کنیم.

"لوینگستونِ» سی ساله اولین بار در سال 2006 برای مطالعه زبان فارسی با بورسیه «بورن» به تاجیکستان آمد و برخلاف تمامی هم‌دوره‌هایش تغییر رشته داد و به مطالعه زبان تاجیک پرداخت. وی از آن زمان مسئول ارسال مداوم کمک‌های مالی دولت آمریکا بوده و همچنین تلاش کرده است تا مکان مناسبی برای یادگیری زبان فارسی برای اعزام دانشجویان ایجاد نماید، چرا که در سال‌های اخیر تقاضا و نیاز به فارسی‌زبانان افزایش یافته است.

به گفته این سایت در حال حاضر، لوینگستون نگران است که دانشجویان جدید، سربازان آینده و دیپلمات‌ها که به صورت انحصاری از تاجیکستان به ایران نگاه می‌کنند، با خطر عدم برداشت درست نسبت به هردو کشور مواجه شوند. او می‌ترسد زمانی که ایران و آمریکا در نهایت روابط دیپلماتیک خود را از سر گیرند، آمریکایی‌هایی بیشتری کاملاً تاجیکستان را فراموش کنند. لوینگستون گفت: نگرانم زمانی که درب‌های ایران باز شود، تمامی دانشجویانی که اینجا آمده‌اند، بروند. نگرانم که تعداد زیادی از آمریکایی‌ها کاملاً این کشور را فراموش کنند.

گزارشی که سایت «بازفید» از یادگیری زبان فارسی توسط افراد دولت آمریکا منتشر کرده است، موضوع جدیدی در باب تلاش برای یادگیری زبان ایرانیان و برقراری ارتباط با آنها نیست، زیرا که پیشتر وزارت امورخارجه آمریکا برای ارتباط بهتر با ایرانیان جهت کسب منافع خود، یک سخنگوی رسمی زبان فارسی به نام "آلن ایر" را برای وزارت‌خانه متبوع خود معرفی کرده است. همچنین در گذشته نه چندان دور خبرهایی که از استخدام و آموزش زبان فارسی توسط سازمان‌های امنیتی ترکیه و رژیم صهیونیستی به گوش رسیده، موئید این نکته است که پروژه تسلط، مراقبت و نفوذ به جمهوری اسلامی فقط مختص آمریکا نیست.