اما معصومه ابتکار در این دو سال در برابر مشکلات پیش‌آمده چه پاسخی داده است؟ این سؤالی که مشرق در برهه‌های مختلفی که بحران‌هایی مانند ریز گردهای خوزستان و اهواز و سیل در شهرهای شمالی کشور به وجود آمده بدان پرداخته است، اما به‌تازگی وقایعی در حوزه مدیریتی خانم ابتکار به وجود آمده که نمی‌توان به‌راحتی از کنار آن رد شد.

با نگاهی به گذشته دور و امروز می‌توان همان روش ناقص گذشته را در مدیریت سازمان محیط زیست دید. ابتکار پس از تأخیر 10 روزه زمانی که با خبرنگاران بومی معترضی که اعتراض خود را با زدن ماسک به چهره‌شان نشان می‌دادند روبرو شد، «ماسک‌زدن » و خارج نشدن از خانه را برای مردم رنجیده خوزستان و اهواز تجویز کرد، نسخه‌ای که پیش‌تر برای مردم تهران تجویز کرده بود.

سیاسی‌کاری معصومه ابتکار به‌جای پرداختن به محیط‌زیست تا نقطه‌ای پیش رفت که وی در تجمع اعتراضی در مورد سگ‌کشی زیر تابلوی «من هم سگ هستم»‌ ایستاد و عکس گرفت اما وقتی کارکنان این سازمان نسبت به نحوه مدیریت وی انتقاد کردند وی به‌جای حضور در این تجمع آن را فرافکنی نامید و بیان داشت که سیاسی‌کاری می‌کنند و به همین سبب تهدید به اخراج شدند.[1]

در ماجرای سیلی که بعد از تعطیلات عید فطر در مناطق شمالی کشور حادث شد نیز ابتکار با خودرو خود از دور به سرکشی مناطق سیل زده رفت و حتی از ماشین خود برای بررسی میزان آسیب‌دیدگی‌ها پیاده نشد تا مسئولان استان‌های مربوطه نیز به نحوه مدیریت وی گلایه کنند.[2]

اما این روزها نیز حوزه محیط‌زیست آبستن وقایع جالبی شده که انتقادات پشت انتقادات روانه این سازمان کرده است.

چه کسی سیاسی‌کاری می‌کند؟

سیاسی‌کاری در مدیریت محیط‌زیست سبب شد تا کارکنان این سازمان دست به طومارنویسی و امضای آن بزنند. سه نکته مهم در این طومارنویسی مدنظر کارکنان سازمان محیط‌زیست بود. اول اینکه کارکنان از وضعیت زیست محیطی کشور احساس خطر کرده و ازلحاظ نکردن نظرات تخصصی کارشناسان در این حیطه گلایه کردند. ثانیاً وضعیت حقوقی و معیشتی کارکنان مورد انتقاد واقع شد و ثالثاً تبعیضی که در پرداخت حقوق و مزایا در این سازمان به وجود آمده مورد اعتراض شدید قرار گرفت.[3]

اما پاسخ‌هایی که به نحوه انتقادات داده می‌شود نیز بسیار جالب‌توجه است و همان شیوه برون‌سپاری مسئولیت مالوف ابتکاری معصومه ابتکار در آن به‌وضوح دیده می‌شود. در همین رابطه اسماعیل کهرم، مشاور جنجالی رئیس سازمان محیط زیست که در ماجرای بجران ریزگردهای خوزستان به وزیر بهداشت به جهت اینکه زودتر از ابتکار به داد مردم خوزستان رسیده بود، توهین کرد، در اینجا نیز دولت تدبیر و امید را مقصر این جریان دانست و گفت: «از شعارهای دولت تدبیر و امید انتظار می‌رفت که اوضاع محیط‌زیست تغییر کند اما متأسفانه آقای روحانی تنها یک نفر را به‌عنوان رئیس سازمان انتخاب کرده و وی را تنها گذاشته است.» در درجه بعدی مجلس نیز در مظان اتهام قرار گرفت و کهرم در حرف‌هایی کاملاً سیاسی بیان داشت که «ساختار مجلس ساختار دولت احمدی‌نژادی است و این امر کار را برای ما مشکل کرده است.»[4]

معصومه ابتکار نیز در برابر انتقادات کارکنان محیط‌زیست این گلایه‌ها را بهره‌برداری سیاسی نامید و بیان داشت که دولت نقاط مثبتی دارد که از دید برخی رسانه‌ها که سعی دارند از مسائل بهره‌برداری سیاسی کنند، پنهان می‌ماند.[5] این در حالی است که کارکنان خود اعلام کرده بودند که این مسائل غیرسیاسی و صنفی است [6]و بلکه بلعکس این آنان بودند که از مانور خودروهای سیاسی در سازمان محیط‌زیست ابراز ناراحتی و گلایه کرده بودند و این سئوال را مطرح کردند که بودجه این سازمان کجاست و خرج چه مواردی می‌َشود؟[7]

تعدادی از کارکنان نیز با انتقاد از اینکه سیستم ارتقاء شغلی با محرک چاپلوسی نه شایسته‌سالاری در این سازمان اجرا می‌شود، با بیان اینکه 35 درصد افزایش حقوق در احکام آن‌ها ثبت‌شده است اما در پرداختی‌ها اعمال نمی‌شود، گفتند: «بسیاری از کارکنان با حدود 12 سال سابقه تنها یک‌میلیون و 200 هزار تومان حقوق می‌گیرند که این وضعیت دیگر قابل تحمل نیست و درصورتی‌که اعتراض کنیم سریع به پست‌های پایین‌تر منتقل می‌شویم. یکی از کارکنان واحد مالی که به این شرایط اعتراض داشت به معاونت دریایی منتقل شد درحالی‌که تخصص این فرد چیز دیگری بود. در این سازمان تنها چیزی که مهم نیست تخصص و دغدغه محیط‌زیست و معاش کارکنان است. عده‌ای بر سرکار هستند که تنها به فکر منافع خود و هم‌عقیده‌های سیاسی‌شان هستند و از این سمت برای پیشبرد اهداف خود استفاده می‌کنند.[8]»

انتصابات عجیب و غریب در سازمان محیط زیست و گلایه‌نامه‌های مکرر

در ادامه نیز برخی از احکام انتصابی از سوی مدیریت سازمان محیط‌زیست از جانب کارکنان معترض در رسانه‌ها منتشر شد که به نوعی پارتی‌بازی و عملکرد رانتی در این سازمان اشاره داشت. [9]

ابتکار در مورد یکی از کارکنانی که انتقاداتی در مورد او وجود دارد اینگونه پاسخ داد که:‌ «خانم «فریبا لاهوتی» بیش از 15 سال است که با برخورداری از مدرک آکادمیک ارشد مدیریت در بخش مرکزی سازمان حفاظت محیط‌زیست مشغول فعالیت است و در طول دو سال اخیر نیز در دبیرخانه شورای عالی این سازمان مقام مدیر کلی را بر عهده دارد همچنین مسئولیت دبیرخانه داخلی این سازمان نیز 18 سال است که با مدرک هم‌طراز با لیسانس مدبرانه در سازمان محیط‌زیست مشغول خدمت است.»[10]

اما در نامه‌های مختلف افرادی مطرح شدند که بالاترین مدرک آن‌ها دیپلم است که «زهرا فتحعلیان» یکی از این اسامی است که برحسب اتفاق «فریبا لاهوتی» که رئیس محیط زیست سنگ وی را به سینه می‌زند، درخواست کرده فتحعلیان که صلاحیت لازم برای احتساب شغل و فعالیت در آن را ندارد با دستور مستقیم ابتکار به ریاست گروه شورای عالی محیط‌زیست گمارده شود تا کسی جلودار این موضوع نباشد.[11]

انتقادات به مدیران و مشاوران زن خانم ابتکار که صلاحیت کارشناسی و تخصصی لازم درزمینهٔ فعالیت مربوطه را ندارند شامل حال «شهربانو امانی» مشاور امور بانوان سازمان محیط‌زیست نیز می‌شود.

در همین رابطه کارکنان زن محیط‌زیست مکرراً نامه‌هایی به ابتکار نوشته‌ و از عدم‌کفایت امانی گلایه کرد‌ه‌اند. در نامه آخر کارکنان زن سازمان محیط‌زیست به ابتکار آمده است: « احتراماً با عنایت به گذشت دو سال از انتصاب سرکار خانم امانی به‌عنوان مشاور محترم امور زنان و خانواده در سازمان حفاظت محیط‌زیست، به استحضار می‌رساند که تاکنون در خصوص رسیدگی به مسائل و مشکلات بانوان شاغل در سازمان، توانمندسازی همکاران و همچنین رفاه بانوان سازمان اقدامی صورت نگرفته است.

نظر به اینکه موارد فوق‌الذکر بارها توسط نمایندگان محترم امور زنان دفاتر به ایشان و سرکار خانم لاهوتی مدیرکل محترم حوزه ریاست و دبیرخانه شورای عالی محیط‌زیست اعلام‌شده است اما تاکنون اقدام مؤثری در خصوص رسیدگی به موارد ذکرشده صورت نپذیرفته است، لذا خواهشمند است دستور فرمایند اقدامات لازم در این خصوص صورت پذیرد.[12]»

این گلایه‌نامه‌ها مختلف و متنوع است و حتی شامل حال همسر خانم ابتکار نیز می‌شود. کارکنان معترض سازمان محیط‌زیست همچنین پس از عدم رسیدگی رئیس این سازمان به انتقادات و درخواست‌های آنان، نامه‌ای به کمیسیون اصل 90 مجلس ارسال کردند که در بخشی از آن درخواست شده است، علت انتخاب همسر ابتکار به‌عنوان نماینده سازمان حفاظت محیط‌زیست و وزارت نفت مورد بررسی نمایندگان ملت قرار گیرد.[13]

جالب اینجاست که ابتکار همه این موارد را سیاسی‌کاری قلمداد می‌کند و به‌جای رسیدگی به امور کارکنان دولت سرگرم مسائل سیاسی و غیرضروری ازجمله رسیدگی به معترضان سگ‌کشی و دیدارهای خارجی با لوران فابیوس، وزیرخارجه‌ فرانسه که ایدز را به ایران آورد، می‌شود و باوجود ژست انتقادپذیری کارکنان معترض می‌گویند که متأسفانه مجوزهای غیرقانونی در این سازمان داده می‌شود و ما دیگر نمی‌خواهیم مسئولان بیایند و پاسخ به ما بدهند؛ چراکه ابتکار رئیس سازمان دو هفته گذشته اتمام‌حجت کرد و گفت که کارشناسان معترض سازمان را ترک کنند.[14]

اهوازی‌ها قربانی سوء مدیریت در سازمان محیط زیست

مردم خوزستان و اهواز نیز ازجمله افرادی هستند که به سبب سوء مدیریت در سازمان محیط‌زیست در رنج و عذاب هستند. مردم خوزستان که چندین و چند ماه است نفس کشیدن برایشان به سبب وقوع بحران ریز گردها مختل شده، اخیراً دچار آسیب زیست‌محیطی دیگری شد‌ه‌اند که برای آنان عذاب‌آورتر بود و بسیار از مردم این استان را یکشبه روانه بیمارستان‌ها کرد.

باران اسیدی حالا بلای جان خوزستانی‌ها شده است. موضوعی که البته پدیده عجیبی برای اهوازی‌ها نیست؛ چراکه پیش‌ازاین نیز باران سیاه بر سرشان را تجربه کرده‌ بودند اما بااین‌حال چند روز پیش باران اسیدی دیگری بر سر مردم خوزستان بارید که کام مردم این استان را دوباره تلخ کرد.

اما در برابر این موضوع نیز رئیس سازمان محیط‌زیست در سخنانی عجیب که بازهم حاکی از تکذیب و شیوه برون‌سپاری مسئولیت است، اعلام کرد که باران خوزستان اسیدی نبوده است. در همین رابطه معصومه ابتکار در کانال خود در تلگرام نوشت:«چند روزی است درگیر موضوع مشکل تنفسی هم‌وطنان خوزستانی هستم. طی پیگیری‌ها با معاون محیط‌زیست انسانی و مدیرکل حفاظت محیط‌زیست خوزستان با توجه به نتایج دستگاه‌های پایش آلودگی هوا مسئله باران اسیدی مورد تأیید قرار نگرفته، چراکهPH این باران‌ها عادی است.»[15]

معصومه ابتکار البته به این موضوع پاسخ نداد که اگر باران اسیدی بسیار از خوزستانی‌ها را روانه بیمارستان و درمانگاه نکرده است؛ پس چه پدیده زیست‌محیطی دیگری سبب شده که حال هم‌وطنان خوزستانی به‌یک‌باره و به‌طور توأمان رو به وخامت برود و 5800 نفر راهی بیمارستان شوند.[16]

به هر جهت آنچه شرح داده شد اوضاع‌واحوال این روزهای سازمان محیط‌زیست و متعاقب آن زیست‌بوم کشور است که حالا ازلحاظ گستردگی مشکلات و آسیب‌ها وسعت آن بیشتر احساس می‌شود. مجلس شورای اسلامی نیز به سبب اینکه محیط زیست به باشگاه سیاسی و محل درآمد‌زایی برای عده‌ای خاص تبدیل شده است و به کار اصلی خود به خوبی نمی‌پردازد[17] درخواست تحقیق و تفحص از این سازمان را دارد. این درخواست نیز بیشتر از سوی نمایندگان خوزستانی به مجلس ارائه شده و این نمایندگان می‌گویند که «کار در بحث محیط زیست به جایی رسیده که حداقل باید تحقیق و تفحصی از عملکرد سازمان محیط زیست انجام شود تا مردم بدانند که برخی از مدیران فعالیتشان چگونه است.»[18]اما اینکه چقدر مجلس در این زمینه ورود پیدا می‌کند و چگونه مسائل مربوط به این سازمان مورد بررسی قرار می‌گیرد، هنوز مشخص نیست و باید در ادامه منتظر اتفاقات پیش روی این سازمان بمانیم اما آنچه مشخص است، مشکلاتی صنفی و زیست محیطی است که گریبانگیر این سازمان در زمان مدیریت دوم معصومه ابتکار شده است.