گروه بین‌الملل مشرق - در شمالی ترین نقطه یمن و در مجاورت با مرزهای عربستان، استانی قرار دارد که نامش این روزها زیاد بر سر زبان ها می رود. استان صعده که محل شروع فعالیت انصارالله در یمن بوده، در ماه های اخیر هدف شدیدترین حملات هوایی جنگنده های سعودی قرار گرفته است.

با توجه به اهمیت نقش استان صعده در جنگ یمن و نیز نفوذ زیاد حرکت انصارالله در این استان کوچک و شمالی یمن در این مقاله به معرفی این استان می پردازیم:

صعده؛ مرکز شیعیان یمن
استان صعده با نزدیک به یازده هزار کیلومتر مربع مساحت، بیش از هشتصد هزار نفر جمعیت را خود جای داده است و به عنوان یکی از مراکز اصلی حضور شیعیان زیدی در یمن به شمار می رود.

15 شهرستان و پنج فرمانداری در استان صعده قرار دارد و این استان به حکم داشتن مرزهای طولانی با عربستان، یکی از معابر اصلی مرزی بین یمن و عربستان است.

بیشتر مردم استان صعده به کشاورزی و دامداری مشغول هستند، اما با این وجود در این استان مرزی یمن معادن متعددی از جمله مس، کبالت و گرانیت وجود دارد که کار استخراج مواد معدنی از داخل آنها صورت می گیرد.

قدمت تاریخی شهر صعده
شهر صعده از شهرهای قدیمی یمن است که قدمتش به دوران پیش از صدر اسلام می رسد و نام آن بارها در مصادر تاریخی صدر اسلام ذکر شده بود، اما قدمت بنای شهر صعده کنونی که در سه کیلومتر شهر صعده قدیم قرار دارد، به قرن سوم هجری می رسد که «یحیی بن حسین بن قاسم» ملقب به «امام الهادی بالحق» این شهر را در آن زمان بنا کرد.

شهر صعده قرن ها مرکز دولت زیدی در یمن بود، دولتی که از قرن سوم هجری قمری تا سال 1962 میلادی در این کشور حکم‌فرما بود. شهر صعده در دوران دولت زیدی به عنوان شهر علم، دین، فرهنگ، تجارت، صنعت و زراعت شناخته می شد و نمونه ای برجسته از شهری با معماری اسلامی به شمار می رفت.

تشیع در صعده
با توجه به اینکه شهر صعده به دست شخصیت های شیعه زیدی بنا شد و قرن ها این شهر پایتخت دولت زیدی بود، شهر صعده از قرن ها پیش تاکنون به عنوان مرکز اصلی شیعیان زیدی به شمار می رود.

بخش اعظم جمعیت استان صعده را شیعیان تشکیل می دهند و مساجد و حوزه های شیعی در مناطق مختلف این استان وجود دارد که در آن اهالی صعده از جمله جوانان به انجام فرایض دینی و تحصیل علوم دینی می پردازند.

شیعیان زیدی خودشان را منتسب به زید پسر امام سجاد(ع) می دانند، گرچه این شخصیت خودش را امام نمی دانست، اما قیامش باعث شد که پیروانش او را امام پنجم شیعیان بخوانند. زید بن علی در سال 121 هجری قمری بر ضد حکومت ظالم اموی قیام کرد و پس از قیام با تعدادی از یارانش به شهات رسید.

شیعیان زیدی فرقه های مختلفی همچون «سلیمانیه»، «صالحیه»، «جارودیه» و ... دارند، فرقه های مختلف زیدی بسیار بر روی اصل امر به معروف و نهی از منکر و دعوت به قیام تاکید دارند، به همین دلیل در طول تاریخ هم قیام های زیادی از سوی شیعیان زیدی صورت گرفت.

پیروان فرقه جارودیه وابستگی شدیدی به اهل بیت دارند و بیش از هر فرقه دیگری در بین شیعیان زیدی به شیعیان اثنی عشری نزدیک هستند. اعضای این فرقه را پیروان «زياد بن منذر كوفي» از یاران زید بن علی تشکیل می دهند که وی به نام امام جاروديه خوانده مي‌شود.

فرقه جارودیه، جریان اصلی در بین شیعیان زیدی بوده و شیعیان یمن هم بیشتر تابع فرقه جارودیه هستند. البته هم اکنون شیعیان زیدی یمن به صورت عام، بر روی اشتراکات خود با شیعیان اثنی عشری تاکید زیادی دارند.

شیعیان زیدی برای دوازه امام جایگاه خاصی قائل هستند، اما بنابر اعتقادهایشان به هر کدام از فرزندان اهل بیت که 14 شرط همچون علم و شجاعت را داشته باشد، لقب امام داعی می دهند و از او در زندگی و قیام پیروی می کنند.

از سال 245 تا 1356 هجري قمري دولت زیدی در یمن وجود داشت، اما در طول زمان به يك شكل نبود. گاهي اوقات اين دولت گسترش مي يافت و گاهي اوقات كوچك مي شد. اما در تمام اين سال ها يك دولت مبتني بر فكر شيعه زيدي در يمن برپا بود

شکست وهابیت در صعده
جریان وهابیت از دهه شصت میلادی سعی کرد که با تاسیس حوزه های وهابی در مناطق مختلف صعده از جمله منطقه کتاف بافت جمعیتی این استان را تغییر دهند، اما با تشکیل گروه جوانان مومن در دهه نود میلادی و پس از آن بروز حرکت انصارالله و کارهای فرهنگی و مذهبی این گروه ها، این تلاش جریان وهابیت ناکام ماند و حوزه بزرگ وهابیت در استان صعده در سال 2014 میلادی بسته شد، حوزه ای که به جای تعلیم علوم دینی، مشغول به تکفیرپروری در این منطقه شیعه نشین بود.

مسجد تاریخی شهر صعده
مسجد الهادی در شهر صعده یکی از قدیمی ترین مساجد یمن است که قدمتی 1200 ساله دارد و سومین مسجد ساخته شده در این کشور به شمار می رود. این مسجد که در جنوب شرقی شهر قدیمی صعده قرار دارد، در سال 290 هجری قمری توسط یحیی بن حسین ملقب به الهادی الی الحق که موسس دولت زیدی در یمن است، ساخته شد.

مسجد الهادی که قدیمی ترین مرکز تعلیمی شیعیان زیدی در یمن است، در جنگ اخیر یمن توسط جنگنده های رژیم سعودی بمباران شد که این حمله هوایی به تخریب گسترده این اثر تاریخی یمن منجر شد.

صعده؛ پایتخت حکومت زیدی یمن
«یحیی بن حسین بن قاسم» ملقب به «الهادی الی الحق المبین» یکی از شخصیت هایی است که وجود شهر صعده مدیون اوست. یحیی که ذر سال 245 هجری قمری بدنیا آمد، یکی از برجسته ترین شخصیت های علوی در زمان خود بود. او در سال 284 هجری قمری با از سفر از حجاز به یمن، به دعوت مردم پرداخت و سلسله امامان زیدی را در بنا کرد و صعده را مرکز آن قرار دارد. 

یحیی بن حسین علاوه اعتقاد به نصّ بر امامت امام علی(ع)، امام حسن(ع) و امام حسین(ع)، تقیه را جایز می شمارد و در مجموع زیدیه را به امامیه نزدیک کرد. همچنین او با رد درست بودن خلافت شیخین، استدلال هایی را در این خصوص مطرح کرد.

صعده؛ پایگاه خاندان حوثی
اگر بخواهیم از شخصیت های تاثیرگذار صعده در دوره معاصر نام ببریم، بی گمان نام شیخ بدرالدین حوثی و فرزندانش حسین الحوثی و عبدالمالک الحوثی به ذهن ها خطور می کند، شخصیت هایی که صعده را به یکی از مناطق تاثیرگذار در  یمن امروز مبدل کردند.

«بدر الدين بن أمير الدين بن حسين الحوثي» در روستای «ضحیان» استان صعده در 1926 بدنیا آمد و پس از گذراندن تحصیلات علوم دینی به عنوان یکی از بزرگترین مراجع دینی شیعیان زیدی در یمن شناخته شد. این مرجع دینی یمنی در طول عمر خود مبارزه علمی سنگینی را بر ضد جریان وهابیت انجام داد و کتاب های متعددی را در بر ضد این جریان تکفیری به نگارش درآورد. بدرالدین حوثی که به عنوان رهبر معنوی حرکت انصارالله شناخته می شد، در سال 2010 میلادی در 84 سالگی دارفانی را وداع می گفت.

حسین الحوثی فرزند بدرالدین الحوثی در سال 1959 متولد شد، او پس از گذراندن دوران تحصیل علوم دینی شروع به فعالیت هایی برای احقاق شیعیان یمنی کرد که این فعالیت ها در دهه نود میلادی رنگ و بوی فرهنگی به خود گرفت و منجر به تشکیل گروه جوانان مومن در صعده شد. گروهی که کلاس های مذهبی و فرهنگی برای جوانان برپا می کرد و سعی در نفی سیطره جریان استکبار در یمن داشت، فعالیت های حسین الحوثی و شعارهایی که او بر ضد آمریکا و اسرائیل سر می داد، خشم دیکتاتور وقت یمن را برافروخت و نیروهای تحت امر این دیکتاتور در سال 2004 میلادی با حمله به صعده در جنگی نابرابر حسین الحوثی را به شهادت رساندند.

بعد از شهادت حسین الحوثی، برادر کوچکترش عبدالمالک حوثی که متولد سال 1979 بود، رهبری حرکت انصارالله یا همان جریان حوثی را بر عهده گرفت. با وجود تحمیل شش جنگ از سال 2004 تا سال 2009 میلادی به حرکت انصارالله یمن، این حرکت در سایه رهبری عبدالمالک الحوثی هر روز قوی تر از دیروز شد. امروز با وجود گذشت هفت ماه از آغاز همه جانبه عربستان به یمن، نه تنها حرکت انصارالله از بین نرفت، بلکه اکنون حرکت انصارالله به عنوان یکی از ارکان اصلی سیاسی و نظامی یمن تبدیل شده که دیگر وجودش قابل چشم پوشی نیست.

صعده؛ دژ مستحکم یمن
رژیم سعودی به سبب نفوذ زیاد حرکت انصارالله در استان صعده و نیز موقعیت جغرافیایی این استان، صعده را در ماه های اخیر هدف سنگین ترین حملات هوایی قرار داده و این رژیم این استان شمالی یمن را بیش از هر استان دیگری در این کشور بمباران کرده است.

حملات هوایی جنگنده های سعودی مراکز مختلف آموزشی، صنعتی، تاریخی و مذهبی صعده را هدف قرار داد و هیچ قشری از مردم صعده از این حملات هوایی در امان نماندند. سعودی ها حتی به مردگان هم رحم نکرد و مقبره حسین الحوثی رهبر سابق حرکت انصارالله را هم بمباران کردند.

با وجود تمام این حملات، نه تنها سربازان سعودی نتوانستند که وارد استان صعده یمن شوند، بلکه نیروهای ارتش و حرکت انصارالله توانستند با عبور از مرزهای مشترک استان صعده با عربستان، وارد این کشور شوند و مناطقی را در جنوب عربستان به تصرف خود درآوردند.