به گزارش مشرق، براساس تحقیقات جهانی بیماری مزمن کلیه و بیماریهای مزمن دیگر، تا سال 2020 میلادی زندگی حدود 40 میلیون نفر از مردم دنیا را با خطر جدی مواجه خواهد کرد. همچنین پیش بینی می‌شود که شیوع بیماریهای مزمن در افراد بالای 30 سال جهان تا 17 درصد افزایش یابد. پس بدون شک شناسایی زودهنگام و پیشگیری، نخستین گام حیاتی برای رسیدن به دو هدف اصلی در این زمینه است که یکی از آنها افزایش آگاهی عموم مردم درباره بیماریهای مزمن کلیه و دیگری افزایش توجه مقامات ارشد دنیا و کشورها به خطرات و عوارض جدی این بیماری و بیماریهای ناشی از آن است، چرا که امروزه پژوهش‌های علمی نشان می‌دهد از هر 9 نفر به ظاهر سالم در ایران و جهان، یک نفر برخی از علائم ابتلا به بیماریهای کلیوی مزمن را دارند.
سیمای بیماری کلیه و درمان‌های جایگزینی کلیه
در این رابطه داریوش آرمان معاون ارتباطات و امور بین‌الملل انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی ایران درباره سیمای بیماری کلیه و درمان‌های جایگزینی آن و همچنین و برنامه‌های پیشنهادی برای پیشگیری از بیماریهای کلیوی و کاهش مشکلات بیماران کلیوی و خانواده آنها عنوان کرد: شیوع بیماریهای کلیه در ایران و دنیا در حال افزایش است. علت اصلی این افزایش نیز بروز همه گیری بیماریهای دیابت و فشار خون بوده است.
وی ادامه داد: دیابت در سال 1378 فقط عامل 16 درصد از موارد نارسایی پیشرفته کلیه بود در حالیکه امروز 50 درصد بیماران دیالیزی و پیوندی به دلیل دیابت به این وضعیت رسیده‌اند. فشار خون نیز به تنهایی عامل 20 درصد موارد نارسایی کلیه است و در تشدید نارسایی کلیه به دلایل دیگر نیز نقش مهمی دارد.
آرمان تصریح کرد: شیوع دیابت به دلیل نبود برنامه‌های پیشگیری مانند تغذیه و فعالیت فیزیکی مناسب در منطقه ای که کشور ما و همسایگان در آن قرار دارند بالاترین بروز جهانی را در دهه قبل داشته است. موج بعدی آن که از آن به عنوان سونامی بیماری کلیه نام برده می‌شود در حال رخ دادن است. سازمان بهداشت جهانی هم حداقل تا سال 2020 امیدی به شروع برنامه‌های جامع پیشگیری از دیابت در کشورهای این منطقه به دلیل اشتغالات سیاسی داخلی و خارجی ندارد.
وی ادامه داد: بیماری مزمن کلیه پنج مرحله دارد که از یک تغییر خفیف در آزمایش ادرار شروع می‌شود و در مرحله پنجم به نارسایی پیشرفته کلیه تبدیل خواهد شد که ادامه حیات بدون درمان جایگزینی کلیه یعنی دیالیز یا پیوند ممکن نیست. متاسفانه بیماری کلیه تا مرحله پنجم بسیاری مواقع بی‌علامت است. در کشور ما حدود یک درصد کل بیماران در مرحله پنجم هستند و یک صد برابر آن به شکل بی‌علامت در جامعه زندگی طبیعی دارند هر چند که شیوع بیماری قلبی در آنها چندین برابر سایر افراد است.
معاون ارتباطات و امور بین‌الملل انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی ایران گفت: برنامه پیشگیری معمولاً در مراحل اول بیماری مزمن کلیه موثر است ولی در مراحل بعدی تاثیر آنها کمتر و کمتر می‌شود. بنابراین بیماریابی نقش بسیار مهمی در کاهش شیوع بیماریهای کلیوی و یا تاخیر آنها دارد و با توجه به اینکه بیماریابی بیماری کلیوی بسیار ساده است و با گرفتن یک شرح حال ساده از بیماری کلیوی یا دیابت و فشار خون در فرد و خانواده وی و انجام تست ساده خون و ادرار با کمترین هزینه امکان پذیر است اقدام به آن بسیار اقتصادی است.
آرمان عنوان کرد: بار مالی بیماریهای کلیوی بین 6 تا 30 درصد بودجه سلامت در کشورهای مختلف متفاوت است. در آمریکا سالانه 48 میلیارد دلار خرج نارسایی کلیه می‌شود. بیماری کلیه بار سنگینی بر نظام سلامت است، چون درمان پذیر نیست و درمان جایگزینی پُرهزینه است و خودش هزینه سربار متعدد دیگری مانند بیماریهای قلبی عروقی دارد. بنابراین هر چه کشورها دسترسی بیشتری به خدمات سلامت داشته باشند شیوع نارسایی پیشرفته کلیه به دلیل مرگ و میر کمتر و دسترسی به دیالیز یا پیوند بیشتر می‌شود. به‌طوریکه شیوع نارسایی پیشرفته در آمریکا 9،1 درصد و در ایران 6،0 درصد و در آفریقای فقیر 1،0 درصد در مقابل شیوع جهانی 43،0 است.
معاون ارتباطات و امور بین‌الملل انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی ایران ادامه داد: شیوع مراحل مختلف نارسایی کلیه در چند مطالعه در ایران در حد 8% بوده است که معادل آمارهای جهانی است. این آمار در استان‌های محروم مانند زاهدان و هرمزگان و بوشهر و ایلام به 15% هم می‌رسد، همچنین تعداد بروز سالانه مرحله پیشرفته کلیه سالانه 5 هزار نفر بوده و نرخ رشد این بیماران سالی 8 درصد در ایران است، بطوریکه هر 10 سال شیوع بیماران پیشرفته کلیه دو تا سه برابر می‌شود. نرخ رشد ایران در جهان نیز بین 10-5% است.
مقایسه درمان جایگزینی کلیه در ایران و جهان
آرمان عنوان کرد: تعداد کل بیماران نارسایی پیشرفته کلیه در پایان سال 91 حدود 46 هزار نفر بوده که به ترتیب 23 هزار و 200 نفر یعنی حدود 50% تحت همودیالیز و حدود 21 هزار و 500 نفر یعنی حدود 47% تحت پیوند و فقط 3% بیماران یعنی حدود 1350 نفر تحت دیالیز صفاقی قرار دارند. این نسبت‌ها در سطح جهانی به ترتیب 70% و 22% و 7% است.
وی بیان داشت: تعداد دستگاه‌های دیالیز کشور 4 هزار و 600 دستگاه در 453 بخش همودیالیز تا پایان سال 91 است. از این دستگاه‌ها 1700 دستگاه با کارکرد بیش از 20 هزار ساعت خارج از رده و فرسوده بوده مکرراً از مسیر فعالیت خارج شده و هزینه های زیادی صرف تعمیرات آن شده و کیفیت دیالیز پایینی دارند.حدود 1620 دستگاه نیز کارکرد بیش از ده هزار ساعت داشته و در حال فرسوده شدن است.
معاون ارتباطات و امور بین‌الملل انجمن خیریه حمایت از بیماران کلیوی ایران عنوان کرد: در حال حاضر برای هر تخت دیالیز 5،1 بیمار وجود دارد که استانداردهای جهانی 4 بیمار برای هر تخت است، و این به معنای کاهش زمان یا دفعات دیالیز برای بسیاری از بیماران است. همچنین تعداد 46 هزار بیمار نارسایی پیشرفته کلیه در پایان سال 1400 به حدود 90 هزار نفر می‌رسد. در صورت عدم گسترش وسیع پیوند از مرگ مغزی تعداد بیماران همودیالیزی نیز به پنجاه هزار نفر در سال 1400 می‌رسد.
آرمان تصریح کرد: در حال حاضر کمبود دستگاه دیالیز برای نیازهای جدید و جایگزینی فرسوده‌ها حدود 1500 دستگاه است. این انباشتگی به دلیل عدم خرید دستگاه‌های جدید در فاصله سال 90 تا 92 بوده است. پس از تامین این دستگاه‌ها سالانه به حدود 1200 دستگاه نیاز خواهیم داشت که حدود 650 دستگاه برای جایگزینی فرسوده‌ها و 550 دستگاه برای نیازهای جدید است. متوسط هزینه راه اندازی یک تخت همودیالیز در بخش دولتی با در نظر گرفتن هزینه‌های فضا و ساختمان حدود دویست و هفتاد میلیون تومان برآورد شده است.
توزیع نفرولوژیست‌ها در کشور
وی گفت: متاسفانه علیرغم نیاز به نفرولوژیست در بسیاری از مناطق کشور به دلیل مغفول ماندن توزیع نیروهای فوق تخصص و تجمیع نیمی از آنها در تهران و سایرین در مراکز استان‌های برخوردار؛ بی‌عدالتی کامل در توزیع آنها به چشم می‌خورد. بنابراین انتظار می‌رود با برنامه ریزی‌های منسجم مسئولان مربوطه شاهد تربیت پزشکان متخصص کلیه و حضور پُررنگ تر این افراد در سراسر کشور به خصوص نقاط محروم و کم برخوردار باشیم.
تسهیم وظایف با سازمان های مردم نهاد
آرمان ادامه داد: بی‌تردید یکی از برنامه‌های راهبردی چه در زمینه پیشگیری از بیماریهای کلیوی و چه در زمینه کاهش مشکلات بیماران کلیوی و خانواده آنها توجه به نقش ویژه سازمان‌های مردم نهاد و ظرفیت‌های نهفته عظیم آنهاست؛ به خصوص در ایران که این نقش به انجمن حمایت از بیماران کلیوی که در حقیقت انجمن بیماران کلیوی و خانواده آنهاست سپرده شده است و ظرفیت حمایت گیری بالایی در آن مشاهده شده است، بنابراین نقش ویژه دولت در رابطه با این نهادها باید شعار حمایت باشد. این پشتیبانی باید در قالب انتقال وظایف دولتی به آنان در قبال قرار دادهای مشخص مالی در کنار نظارت مستمر باشد. ظرفیت‌های این نهادها به ویژه در حوزه خدمات پیشگیری نیز می‌تواند فوق العاده شود.