به گزارش مشرق، دومین ماه قمری ماه صفر است. صفر از ریشه «صفر» به معنی تهی و خالی است. از آنجا که مردم دوران جاهلیت با فرارسیدن ماه صفر به جنگ روی می‌آوردند و خانه‌ها خالی می‌ماند؛ از این رو به آن صفر گفته‌اند.

آغاز جنگ صفین در سال 37 قمری، آوردن سر مبارک امام حسین علیه السلام به دمشق، اربعین امام حسین علیه السلام، ولادت امام محمد باقر(ع)در سال 57 قمری، ولادت امام کاظم(ع) در سال 128 قمری، شهادت زید بن علی بن الحسین(ع)   در سال 121 قمری، شهادت عماربن یاسر و خزیمه بن ثابت ذو الشهادتین در جنگ صفین در سال 37 قمری، رحلت پیامبر اکرم (ص)در سال 11 قمری، شهادت امام حسن مجتبی(ع) در سال 50 قمری، شهادت امام رضا (ع) در سال 203 قمری و .. از جمله حوادث این ماه است.(1)

 

ماه حزن شیعیان
شیعیان إثنی عشری و محبان اهل بیت علیهم السّلام، ماه صفر را از ایام سوگواری سال می‌دانند. زیرا در ابتدای این ماه خانواده امام حسین علیه السّلام و بازماندگان واقعه کربلا را به صورت اسیری وارد شام نمودند و آنان را در فشار روحی و روانی و مورد تحقیر و توهین قرار دادند، به طوری که یکی از فرزندان خردسال امام حسین علیه السّلام، به نام رقیه (س)، بر اثر این سختی‌های طاقت فرسا، در دمشق به لقاءاللّه پیوست. هم چنین، بیستم این ماه، اربعین شهادت امام حسین علیه السّلام و یارانش در کربلا است.
بنا به روایت علمای شیعه و برخی از علمای اهل سنت، در 28 صفر، رحلت جانگداز رسول گرامی اسلام حضرت محمد صلّی اللّه علیه و آله و شهادت سبط پیامبر، حضرت امام حسن مجتبی علیه السّلام و در آخر این ماه، شهادت ثامن الحجج حضرت علی بن موسی الرضا علیه السّلام واقع شده است. بدین جهت، شیعیان این ماه را همانند ماه محرم، به سوگواری می‌پردازند. در بسیاری از مراسم‌ها و محافل مذهبی، دو ماه محرم و صفر را پشت سر هم گرامی می‌دارند و در آن‌ها به عزاداری مشغول می‌باشند.

آیا صفر ماه نحسی است؟

معروف است که ماه صفر ماه نحسی است . اما نظرات در این باره متفاوت است. علامه طباطبایی (ره) در باره سعادت و نحوست ایام می گوید: مـا بـه هـيـچ وجـه نـمـى تـوانـيـم بـر سعادت روزى از روزها، و يا زمانى از ازمنه و يا نـحـوسـت آن اقـامـه بـرهـان كـنـيـم، چـون طـبيعت زمان از نظر مقدار، طبيعتى است كه اجزا و ابعاضش مثل هم هستند و خـلاصـه يـك چيزند، پس از نظر خود زمان فرقى ميان اين روز و آن روز نيست، تا يكى را سـعـد و ديگرى را نحس بدانيم، و اما عوامل و عللى كه در حدوث حوادث موثرند، و نيز در به ثمر رساندن اعمال تاثير دارند، از حيطه علم و اطلاع ما بيرونند، ما نمى توانيم تـكـه تـكـه زمـان را بـا عـوامـلى كـه در آن زمـان دسـت در كـارنـد بـسنجيم، تا بفهميم آن عـوامل در اين تكه از زمان چه عملكردى دارند، و آيا عملكرد آنها طورى است كه اين قسمت از زمان را سعد مى كند يا نحس، و به همين جهت است كه تجربه هم بقدر كافى نمى تواند راه گـشـا بـاشـد، چـون تـجـربـه وقـتـى مـفـيـد اسـت كـه مـا زمـان را جـداى از عوامل در دست داشته باشيم، و با هر عاملى هم سنجيده باشيم، تا بدانيم فلان اثر، اثر فـلان عـامـل اسـت، و مـا زمـان جـداى از عـوامـل نـداريـم، و عوامل هم براى ما معلوم نيست .

و به همین علت است كه راهى به انكار سعادت و نحوست هم نداريم، و نمى توانيم بـر نـبـودن چـنـيـن چـيزى اقامه برهان كنيم، همان طور نمى توانستيم بر اثبات آن اقامه بـرهـان كـنـيـم، هـر چـنـد كـه وجـود چـنـيـن چـيـزى بـعـيـد اسـت، ولى بـعيد بودن، غير از محال بودن است، اين از نظر عقل.(2)

شیخ عباس قمی (ره) هم پیرامون اعمال ماه صفر می گوید:  بدان که این ماه (صفر) معروف به نحوست است و شاید سبب آن، واقع شدن وفات رسول خدا صلّی اللّه علیه و آله است در آن، هم چنان که نحوست دوشنبه به این سبب است. و یا به جهت آن است که این ماه، بعد از سه ماه حرام (ذی قعده، ذی حجّه و محرم الحرام) واقع شده که در آن سه ماه، حرب و قتال نبوده و در این ماه، شروع به قتال می‌نمودند و خانه و منازل از اهلش خالی می‌شد. و این هم یک سبب است در وجه تسمیه آن، به صفر.
به هر حال، از برای رفع نحوست، هیچ چیز بهتر از تصدقات و ادعیه و استعاذات وارده نیست. و اگر کسی خواهد محفوظ بماند از بلاهای نازله در این ماه، در هر روز ده مرتبه بخواند این دعایی را که «محدث فیض» روح الله روحه، در «خلاصة الاذکار» ذکر فرمود: یا شدید القوی، و یا شدید المحال، یا عزیز، یا عزیز، ذلّت بعظمتک جمیع خلقک، فاکفنی شَرّ خلقک، یا محسن، یا مجمل، یا منعم، یا مفضل، یا لا اِله الّا اءنت، سبحانک إ نّی کنتُ مِن الظّالمین، فاستجبناله و نجّیناهُ من الغمّ، و کذلک ننجیِ المؤ منین، و صلّی اللّه علی محمّد و آله الطّیبین الطّاهرین.

دعاهای ویژه ماه صفر

در این زمینه آیت الله مکارم شیرازی در پاسخ به سؤالی درباره نحوست ماه صفر می گوید:  یام ذاتاً سعد و نحس ندارد، مگر به خاطر حوادثی که در آن واقع شده و لذا چون در ماه صفر سه تن از معصومین علیهم السلام چشم از جهان بسته اند و همچنین مشکلاتی که برای اسرای کربلا پیش آمد، ممکن است عنوان نحس به خود گرفته باشد به علاوه چون ماه حرام تمام می شده و دوباره جنگ و نزاع در بین قبایل عرب صورت می گرفته است؛ و به هر حال می توان تاثیر آنها را با صدقه و دعا حل کرد.

از آیت الله بهجت (قدّس سرّه) هم پرسیده شد: آیا ماه صفر آنچنان که مشهور است نحس و شوم است؟ در پاسخ فرمودند:چطور ممکن است ماهی که حضرت رسول (صلّی الله علیه و آله و سلّم) در آن رحلت کرده اند نحس و شوم

نباشد؟؛ برای دفع نحوست وشرّ آن دعاهای ویژۀ این ماه را بخوانید.(3)

آيت الله حاج ميرزا جواد آقا ملكي تبريزي می گوید: معروف است كه ماه صفر بخصوص چهارشنبه آخر آن نحس مى باشد كه در اين مورد روايتى نداريم .شايد اين نحوست بخاطر رحلت پيامبر اكرم (صلى الله عليه و آله و سلم ) در اين ماه و نيز اين سخن پيامبر (صلى الله عليه و آله و سلم ) باشد كه فرموده اند: كسى كه مرا به تمام شدن ماه صفر مژده بدهد، او را به بهشت بشارت مى دهم. كه باين ترتيب مى توان اين مطلب را ثابت كرد. و هنگامى كه نحوست اين ماه ثابت گرديد بايد به انجام اعمال مناسب در آن پرداخته ، آن را از مراسم بزرگ مصيبت دانسته و با خداى بزرگ در مورد نبودن آن حضرت (صلى الله عليه و آله و سلم ) و از دست دادن سعادتهاى زمان حضور او و گمراهى مردم بعد از وفاتش مناجات نموده و از سركشى منافقين و ستم ستمكاران و پليدى دشمنان براى او بگويد.

 

پانوشتها:

1. هدایة الانام الی وقایع الایام، محدث قمی، ص 63؛ مفاتیح الجنان، ص 532
2. المیزان،ج 19،ص 71
3. کتاب نفس مطمئنّه،تدوین توسط مهدی عباسی
4. كتاب المراقبات - فصل ماه صفر

منبع: قدس آنلاین