1 – گزارش هم دارای نقاط سفید و هم دارای نقاط سیاه است. وزن این نقاط سیاه و سفید البته در جای خود قابل تامل است اما در برآیند کلی با نگاه به این گزارش از 2 منظر می توان 2 رنگ مختلف به  آن داد. اگر نگاه محتوایی به گزارش بکنیم، یعنی نگاه صرف به خود گزارش، ترکیب نقاط سیاه و سفید، برآیند خاکستری به گزارش می دهد. نه آن را باید سیاه دید و نه سفید.  اما  اگر از منظر سیستمی و کارکردی این گزارش به آن نگاه کنیم، از آن جایی که این گزارش باید مبنای بسته شدن پرونده «پی. ام. دی» در شورای حکام شود، می توان رنگ دانه های سفید آن را بیشتر دانست. مهم ترین وجه این نقاط سفید نیز در 2 موضع آژانس نهفته است: الف- آن جایی که آژانس صراحتا گفته مدرکی ندارد که بعد از سال 2009 برنامه هسته ای ایران به سمت تولید سلاح رفته باشد ب – آن جایی که صراحتا تاکید شده که انحرافی در مواد هسته ای ایران وجود نداشته است.

البته نکات مثبت  دیگری نیز در این گزارش وجود دارد که نیاز به بررسی های تخصصی فنی و حقوقی دارد و از حوصله این مقال خارج است.

از جمله نقاط سیاه یا نکات منفی گزارش نیز می توان به 2 نکته مهم اشاره کرد:

الف- تلاش آژانس برای سندسازی درباره  آنچه  آن را تلاش «سازمان یافته» در ایران برای ساخت سلاح هسته ای نامیده ، نخستین نقطه سیاه این گزارش است. در حقیقت آژانس، با این گزارش عملا  ادعا کرده که در ایران برای ساخت سلاح هسته ای تلاش هایی شده، هرچند این تلاش ها را در حد مطالعات و برخی امور فنی توصیف کرده است. اما  این موضع آژانس، تبدیل به یک سند علیه ایران شده است. این موضوع به سرعت نیز با استقبال آمریکا و اسرائیل مواجه شد و آن ها این بخش از گزارش را تایید کننده ادعاهای خود دانستند. به همین دلیل برخی تحلیلگران از این موضوع به عنوان «استخوان لای زخم» تعبیر می کنند که ممکن است هر زمان که غرب مجددا به آن نیاز داشته باشد بخواهد آن را از زخم بیرون بکشد.

ب- با این که آژانس از پارچین بازدید کرده اما باز هم مدعی وجود یک محفظه انفجاری در این مرکز شده است این درحالی است که خود آن ها نیز اذعان دارند که چنین محفظه ادعایی را در سوله بازدید شده، مشاهده نکرده اند اما صرف تاکید  بر وجود آن، مجددا ادعاها علیه ایران را تکرار کرده اند.

بر این اساس در جمع بندی این بخش  می توان گفت که باید امیدوار بود، با وجود اراده سیاسی که از سمت ایران وجود دارد و نیز ادعای 1+5 مبنی بر این که آن ها نیز این اراده سیاسی را دارند، همان طور که آمریکا نیز گفته ، پرونده ساختگی «پی. ام. دی» در شورای حکام بسته شود تا راه برای اجرای برجام از سوی ایران باز شود.

2 – یک نگرانی درباره این گزارش و تاثیر آن، همان چیزی است که باعث استقبال آمریکا و اسرائیل شده است. به خصوص این که هم جان کری وزیر خارجه آمریکا و هم مارک تونر سخنگوی وزارت خارجه این کشور تلویحا به آن اشاره کرده اند و آن این که اگر توافق هسته ای نباشد، ایران سمت سلاح هسته ای می رود. بنابر این ادعا و تحلیل غربی- صهیونیستی، این نگرانی وجود دارد که پس از 10سال یا 15سال که اجرای برجام به نتیجه برسد (که البته با رفتار آمریکایی ها به نظر می رسد برجام به این زمان نمی رسد) غرب بار دیگر در موضع مدعی، اعلام خواهد کرد که با توجه به سابقه ایران در آن چه آژانس آن را تلاش «سازماندهی شده» برای ساخت سلاح هسته ای توصیف کرده، اگر توافقی در کار نباشد ایران نیز به دنبال ساخت سلاح هسته ای خواهد رفت. بنابراین، این خطر وجود دارد که بار دیگر آن ها به دنبال تکرار سناریوهای این سال ها علیه ایران باشند. البته نباید این را هم از یاد برد که آمریکایی ها می توانند هر زمان لازم باشد با رو کردن بهانه جدید، بازهم بدعهدی کنند.

3-  آن چه مهم است و نباید از نظر دور داشت این است که برای ایران بسته شدن پرونده «پی. ام. دی» حائز اهمیت تر است و همین موضوع نیز شرط ایران برای اجرای برجام و نیز تعهد طرف مقابل بوده است. در حقیقت خط قرمز ایران برای اجرای برجام، بسته شدن پرونده «پی.ام.دی» توسط غرب است و گرچه متن گزارش مهم است اما بسته شدن این پرونده ساختگی مهم تر است. اگر این پرونده در این مرحله مختومه شود ما به هدف اصلی خود رسیده ایم.

4 – نکته مهمی که نباید از یاد ببریم این است که همین گزارش آژانس با همه نقاط منفی درحالی نکات مثبت هم دارد که ایران حتی یک روز 6 قطعنامه شورای امنیت را اجرا نکرده و به آن وقعی ننهاده است. به بیان دیگر این گزارش نه نتیجه اجرای دستورات آژانس به ایران بلکه نتیجه تحمیل قدرت ایران به ساختارهای نظام بین الملل است.

خلاصه کلام این که شرایط این گزارش ایجاب می کند با هوشیاری مراقب سناریوهای غرب باشیم. این هوشیاری نیاز به 2 اقدام جدی دارد:

اول این که ایران باید مقابل نکات منفی این گزارش نیز مشابه موضعی که برابر قطعنامه 2231 اتخاذ کرد، موضع خود را شفاف و قاطع به صورت رسمی منتشر کند تا مشخص و تاکید شود که ایران برخی بندهای گزارش آژانس را قبول ندارد.

دوم این که دستگاه دیپلماسی کشورمان باید مراقب مواضع و تفاسیرغربی ها به خصوص آمریکایی ها باشد و مقابل آن مواضع شفاف خود را اعلام کند تا مانع تثبیت این تفسیر به رای آمریکا و ادبیات سازی آن ها علیه ایران شود.