فیلم پی 22 به کارگردانی محمدحسین قاسمی جامی، بهخوبی توانسته، آخرین لحظات حیات شهدای والامقام رزمناو جوشن را به تصویر کشد. شهدایی که به توفیق ازجانگذشتگی درراه حضرت حق دستیافتهاند و از اجر و منزلت بالایی برخوردار شدهاند. آن هنگام که انسان از باارزشترین داشته خود درراه حضرت حق میگذرد، پروردگار نیز به بهترین نمونه این جان گذشتگی را پاسخ میدهد. اصطلاح شهید هم مؤید همین معناست. البته باید توجه داشت که شهدا نیز بهاندازه ایمان و تقوا و شایستگیشان دارای مراتب مختلفی هستند که سبب برتری از دیگران میشوند.
یکی از امتیازات شهید این است که خداوند بهعنوان صاحب حق، از حقوق خود بر شهید میگذرد و انسان با رسیدن به درجه شهادت تمام گناهان و حقوق الهی که بر گردنش بوده است، از بین میرود. این مطلب بهصراحت در روایات بسیاری آمده است، امام باقر(ع) میفرماید: «شهادت درراه خداوند کفاره هر گناهی میشود مگر بدهی بر مردم که کفارهای بر آن نیست مگر اینکه شخص آن را ادا کند یا اینکه دیگری از طرف او آن را بپردازد یا اینکه صاحب حق از آن بگذرد». همچنین آن حضرت فرمود: «نخستین قطره از خون شهید، کفاره گناهان او است مگر وام، که کفاره آن پرداختن آن است».البته باید توجه داشته باشیم که افراد بسیاری وجود دارند که در روایات، پیرامون آنها گفتهشده که اجر شهید رادارند؛ اما آنچه در روایات و گفتارهای پیامبر(ص) و ائمه اطهار پیرامون شهید آمده است، طبیعتاً با این کیفیت شامل اینان نمیشود و مصادیق محدودتری را در برمیگیرد.
در مورد برتری فردی که در دریا کشتهشده و به شهادت رسیده است سند صریح و متقنی در منابع شیعه وجود ندارد اما در برخی منابع اهل سنت روایات مختلفی آمده است که در آنها بهصراحت، فضل وبرتری شهید دریا بر شهید خشکی بیانشده است.
پیامبر(ص) در سخنانی میفرماید: «خدای تبارکوتعالی فرشته مرگ عزرائیل را مأمور کرده ارواح را از بدن انسانها جدا کند، مگر شهید دریا که خود خداوند آنها را قبض روح میکند. «إن الله عزوجل وکل ملکالموت بقبض الأرواح إلا شهداء البحر فإنه یتولى قبض أرواحهم» و یا یک شهید در دریا با دو شهید در خشکی برابری میکند. «شَهِیدُ الْبَحْرِ مِثْلُ شَهِیدَیِ الْبَرِّ» و یا شهدای دریا در نزد خداوند از شهدای خشکی برتر هستند. «إِنَّ شُهَدَاءَ الْبَحْرِ أَفْضَلُ عِنْدَ اللهِ مِنْ شُهَدَاءِ الْبِرِّ»
در روایات در مورد بخشش حقالناس از شهید، مطلبی بیان نکردهاند، بلکه در مقابل آوردهاند که بدهیهای شهید که نوعی از حقالناس هستند بر گردن شهید باقی میماند که روایات آن ذکر شد. به نظر، حق مطلب نیز همین است؛ زیرا حقالناس حقی است که انسانها بر یکدیگر داشته و باید ادا شود و یا اینکه صاحب حق، از حق خود بگذرد. بنابراین، نمیتوان گفت با شهادت شهید درراه خداوند، حقوقی که برخی از مردم، بر آنها دارند از بین میرود.
البته میتوان در اینجا فرضی را محتمل دانست؛ خداوند بهنوعی در دنیا یا آخرت زمینه بخشش حقالناس افرادی مانند شهدا را فراهم آورد؛ مثلاً در دل فرد صاحب حق بیندازد که آن شهید را ببخشد یا در قیامت با دادن اجر و ثواب به صاحب حق، زمینه بخشش او را فراهم آورد، ولی خداوند بهطور مستقل و بدون رضایت صاحب حق چنین کاری را در حق هیچ بندهای انجام نخواهد داد و یا دستکم دلیلی قطعی دراینباره در دست نیست.