به گزارشمشرق، سایت شبکه خبری «سی ان ان» در مطلبی به بررسی این موضوع پرداخته که چرا کشورهای عربی به طور جدی در عرصه مبارزه با گروه تروریستی داعش حضور ندارند. این در حالی است که از میان کشورهای غربی، حتی آلمان نیز که بر اساس قانون اساسی خود محدودیت های جدی در زمینه جنگ های خارجی دارد، حضور خود را در این عرصه تقویت کرده است.
یک مقام آمریکایی می گوید، عملیات های عربستان سعودی و امارات علیه داعش، به انجام تنها یک عملیات در ماه خلاصه می شود. بحرین، عملیات خود را در ماه سپتامبر متوقف کرده و اردن نیز در ماه اوت خود را از این عرصه کنار کشیده است. اما دلایل این خودداری از نقش آفرینی جدی چیست؟
1- اولویت اصلی بیشتر کشورهای عربی، یمن است؛ نه داعش
به اعتقاد تحلیلگران عرب، یمن در مرکز یک جنگ نیابتی میان عربستان سعودی و ایران قرار دارد؛ جنگی که به ادعای آن ها، مذهب و قومیت، عناصر اصلی آن را تشکیل می دهد. اغلب کشورهای عرب سنی منطقه و در رأس آن ها عربستان سعودی، نسبت به اقدامات ایران شیعه بدگمان هستند و به همین دلیل، قدرت گرفتن گروه شیعه انصارالله در یمن، اسباب نگرانی آن ها را فراهم کرده و به شکل گیری ائتلافی برای حمله به یمن منجر شد.
یک تحلیلگر عرب در این زمینه می گوید: «تغییر جهت اصلی، با ائتلاف حمله به یمن شکل گرفت. ما درباره یک جنگ 24 ساعته و هر روزه صحبت می کنیم. سعودی ها و اماراتی ها، یعنی دو کشوری که بیشترین توان را از لحاظ نیروی هوایی در میان اعراب دارند، جت های خود را بر فراز یمن به پرواز درآورده اند. به همین دلیل است که آن ها ناچارند جنگ یمن را به مبارزه با داعش اولویت دهند».
2- آن ها نسبت به مسائل داخلی خود نگران هستند
هرچند یمن سبب تغییر محور توجه بسیاری از دولت های عربی شده، تهدیدات داخلی – و حتی احتمال وقوع حملات تروریستی انتقام گیرانه در داخل – نیز آن ها را نسبت به مداخله بیشتر در نبرد با داعش نگران ساخته است. فواز جرجیس، تحلیلگر مسائل منطه می گوید اقدام چند ماه پیش داعش در سوزاندن یک خلبان اردنی، سبب نگرانی اعراب شده است. دلیل اصلی این نگرانی نیز آن است که داعش تنها در سوریه فعالیت ندارد، بلکه در بسیاری از دیگر کشورهای عربی نیز طرفدار دارد. در این میان، به ویژه اتباع سعودی نقش ویژه ای در رده های مختلف داعش دارند و همین امر، نگرانی از اقدامات احتمالی آن ها در داخل را افزایش داده است.
3- دولت های عربی مدت هاست، داعش را مسأله ایران می دانند، نه مسأله خود
به عقیده بسیاری از دولت های عربی، فوری ترین تهدید داعش، متوجه سوریه و عراق است که هر دو متحد ایران هستند. پس این ایران است که باید مسأله را برای خود حل کند. عربستان سعودی و متحدانش تمایلی به هدف قرار دادن مواضع داعش در سوریه و عراق ندارند؛ زیرا معتقدند این کار، سبب تقویت متحدان ایران می شود. البته به عقیده جرجیس، این رویکرد در حال تغییر است و اکنون داعش به عنوان یک تهدید جهانی قلمداد می شود.
4- استفاده از نیروی زمینی کشورهای عربی تقریباً غیرممکن است
مسأله اصلی درباره اعزام نیروی زمینی برای مبارزه با داعش آن است که هیچ کشور واحدی این ریسک را نمی پذیرد و همچنین هیچ کشوری نیز چنین توانی ندارد که به نیابت و نمایندگی از دیگران اقدام کند. افزون بر این، سوریه و عراق نیز با پذیرش ورود نیروهای خارجی مشکل دارند. نمود این جریان، در واکنش شدید دولت عراق به ورود نیروهای نظامی ترکیه به خوبی مشخص بود. در کنار این موارد، باید اشاره کرد که بیشتر ارتش های عربی، با فعالیت در داخل قلمرو کشور خود راحت ترند تا خارج از آن و همین، امکان اعزام آن ها برای مبارزه با داعش را کاهش می دهد.
یک مقام آمریکایی می گوید، عملیات های عربستان سعودی و امارات علیه داعش، به انجام تنها یک عملیات در ماه خلاصه می شود. بحرین، عملیات خود را در ماه سپتامبر متوقف کرده و اردن نیز در ماه اوت خود را از این عرصه کنار کشیده است. اما دلایل این خودداری از نقش آفرینی جدی چیست؟
1- اولویت اصلی بیشتر کشورهای عربی، یمن است؛ نه داعش
به اعتقاد تحلیلگران عرب، یمن در مرکز یک جنگ نیابتی میان عربستان سعودی و ایران قرار دارد؛ جنگی که به ادعای آن ها، مذهب و قومیت، عناصر اصلی آن را تشکیل می دهد. اغلب کشورهای عرب سنی منطقه و در رأس آن ها عربستان سعودی، نسبت به اقدامات ایران شیعه بدگمان هستند و به همین دلیل، قدرت گرفتن گروه شیعه انصارالله در یمن، اسباب نگرانی آن ها را فراهم کرده و به شکل گیری ائتلافی برای حمله به یمن منجر شد.
یک تحلیلگر عرب در این زمینه می گوید: «تغییر جهت اصلی، با ائتلاف حمله به یمن شکل گرفت. ما درباره یک جنگ 24 ساعته و هر روزه صحبت می کنیم. سعودی ها و اماراتی ها، یعنی دو کشوری که بیشترین توان را از لحاظ نیروی هوایی در میان اعراب دارند، جت های خود را بر فراز یمن به پرواز درآورده اند. به همین دلیل است که آن ها ناچارند جنگ یمن را به مبارزه با داعش اولویت دهند».
2- آن ها نسبت به مسائل داخلی خود نگران هستند
هرچند یمن سبب تغییر محور توجه بسیاری از دولت های عربی شده، تهدیدات داخلی – و حتی احتمال وقوع حملات تروریستی انتقام گیرانه در داخل – نیز آن ها را نسبت به مداخله بیشتر در نبرد با داعش نگران ساخته است. فواز جرجیس، تحلیلگر مسائل منطه می گوید اقدام چند ماه پیش داعش در سوزاندن یک خلبان اردنی، سبب نگرانی اعراب شده است. دلیل اصلی این نگرانی نیز آن است که داعش تنها در سوریه فعالیت ندارد، بلکه در بسیاری از دیگر کشورهای عربی نیز طرفدار دارد. در این میان، به ویژه اتباع سعودی نقش ویژه ای در رده های مختلف داعش دارند و همین امر، نگرانی از اقدامات احتمالی آن ها در داخل را افزایش داده است.
3- دولت های عربی مدت هاست، داعش را مسأله ایران می دانند، نه مسأله خود
به عقیده بسیاری از دولت های عربی، فوری ترین تهدید داعش، متوجه سوریه و عراق است که هر دو متحد ایران هستند. پس این ایران است که باید مسأله را برای خود حل کند. عربستان سعودی و متحدانش تمایلی به هدف قرار دادن مواضع داعش در سوریه و عراق ندارند؛ زیرا معتقدند این کار، سبب تقویت متحدان ایران می شود. البته به عقیده جرجیس، این رویکرد در حال تغییر است و اکنون داعش به عنوان یک تهدید جهانی قلمداد می شود.
4- استفاده از نیروی زمینی کشورهای عربی تقریباً غیرممکن است
مسأله اصلی درباره اعزام نیروی زمینی برای مبارزه با داعش آن است که هیچ کشور واحدی این ریسک را نمی پذیرد و همچنین هیچ کشوری نیز چنین توانی ندارد که به نیابت و نمایندگی از دیگران اقدام کند. افزون بر این، سوریه و عراق نیز با پذیرش ورود نیروهای خارجی مشکل دارند. نمود این جریان، در واکنش شدید دولت عراق به ورود نیروهای نظامی ترکیه به خوبی مشخص بود. در کنار این موارد، باید اشاره کرد که بیشتر ارتش های عربی، با فعالیت در داخل قلمرو کشور خود راحت ترند تا خارج از آن و همین، امکان اعزام آن ها برای مبارزه با داعش را کاهش می دهد.