گروه جنگ نرم مشرق- نزدیک به دو هفته از مراسم پیاده‌روی در ایام اربعین شهادت امام حسین (علیه السلام) در مسیر‌های منتهی به کربلا می‌گذرد و هنوز خاطرات این سفر معنوی نقل محافل زائران عتبات عالیات است. پیاده‌روی مراسم اربعین برای محبان اهل بیت (سلام الله علیها) به ویژه مردم ایران به دلیل فضای تبلیغاتی دهان به دهان و رسانه‌های داخلی، اثرات مثبت و معنوی فراوانی دارد و این اثر نیز موجب شده که هر سال به خیل عظیم بزرگ‌ترین تجمع مذهبی جهان افزوده شود؛ اما کمتر به اهمیت اثرات این مراسم در بعد فراشیعی آن پرداخته شده است. منظور از فراشیعی فقط برادران اهل سنت در جهان اسلام نیست، بلکه منظور تمام کسانی با هر فرقه، دین و مذهبی است که با فطرت پاک و حق‌جو در جهان زندگی می‌کنند.

برای درک بهتر این موضوع باید در ابتدا به بازتاب رسانه‌ای پیاده‌روی اربعین در رسانه‌های مختلف پرداخت تا به اهمیت اثر این مراسم در مردم غیر شیعه واقف شد.

بازتاب رسانه‌های جهان از مراسم پیاده‌روی اربعین

رسانه‌های متعدد جهانی به ویژه رسانه‌های اصلی کشورهای غربی برخلاف سال‌های قبل که به سانسور پیاده‌روی اربعین روی آورده بودند، امسال از انفعال خارج شدند و رویکردهای مختلفی نسبت به انعکاس خبری این مراسم داشتند؛ البته انتشار این اخبار به صورت گسترده نبوده اما به هر روی به دلیل ابعاد عظیم این تجمع مذهبی از سانسور آن پرهیز کردند؛ در واقع آنها استراتژی خود را تغییر ندادند، بلکه دست به تغییرات تاکتیکی جهت کوچک‌سازی از مراسم ازبعین هستند.

بعضی از آنها فقط به‌صورت خبری این رویداد را منتشر کردند و تعدادی دیگر از رسانه‌ها این مراسم را به صورت گزارش تحلیلی به آن پرداختند و بعضی دیگر نیز که بیشتر رسانه‌های عرب‌زبان بودند، با رویکرد منفی به این مراسم نگاه کردند و بیشتر تلاش داشتند تا حاشیه این مراسم را بر متن آن غالب کنند؛ برای نمونه به موارد زیر توجه فرمایید:

شبکه «سی‌ان‌ان»: میلیون‌ها زائر شیعه مراسم اربعین امام حسین (علیه السلام) را گرامی داشتند.

خبرگزاری «رویترز»: شیعیان عربستان، ایران و کویت در اربعین حسینی به کربلای معلی رفتند. صدها هزار زائر شیعه به شهر کربلا در جنوب عراق برای احیای اربعین رفتند. همچنین زائرانی از ایران و پاکستان و کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس در مراسم اربعین شرکت کردند. بسیاری از زائران شیعه ترجیح می‌دهند با پای پیاده به کربلا بروند، زیرا بر این باورند این کار ثواب زیادی دارد و برخی دیگر به تهیه غذا و اطعام زائران دست می‌زنند.

شبکه تلویزیونی «فرانس 24»: بیش از 20 میلیون شیعه از 60 کشور جهان در مراسمی ویژه بزرگداشت امام حسین (علیه السلام) در شهر کربلا تجمع کردند. امام حسین (علیه السلام) سومین امام شیعیان است که بر اساس تاریخ توسط شمر در شهر کربلا به‌همراه 72 تن از یاران و اعضای خانواده‌اش به شهادت رسیده است. حضور این تعداد شیعه در یک مراسم و تجمع در تاریخ سابقه نداشته است.

«سی‌سی‌تی‌وی» چین: میلیون‌ها زائر از سراسر جهان در شهر مقدس کربلا جمع شدند تا مراسم اربعین را برگزار کنند، مراسمی که از جمله مهم‌ترین مناسبت‌های مذهبی در تقویم اسلامی است. این مراسم سالانه شیعه، حدودا پنج برابر بیش از مراسم حج، جمعیت مردم را به خود جذب می‌کند و شامل یک پیاده روی 80 کیلومتری است که از نجف شروع می‌شود و پنج روز طول می‌کشد تا با رسیدن به شهر مقدس کربلا تکمیل شود.

«نیودهلی تی‌وی» هند: میلیون‌ها نفر از سراسر جهان، امسال جان خود را به خطر انداختند تا به شهر کربلا در عراق برسند و مراسم چهلم شهادت امام حسین (علیه السلام) را برگزار کنند، این در حالی است که تهدیدات از سوی داعش در روزهای اخیر شدت یافته است. ناظران مراسم موسوم به اربعین را که بزرگ‌ترین مراسم مذهبی شیعیان است، نوعی بی‌اعتنایی به تهدیدات گروه شبه نظامی موسوم به دولت اسلامی (داعش) می‌دانند که قدرتش هر سال در حال افزایش است. این شبکه خبری همچنین از حضور زائران مسیحی و پیروان دیگر ادیان مذهبی در این مراسم ابراز شگفتی کرد.

«اسکای نیوز» امارات: همه ساله در ماه محرم و صفر و در آستانه فرا رسیدن اربعین امام حسین (علیه السلام) در کنار حضور ایرانی‌ها در عراق، شاهد نفوذ گسترده نظامی و امنیتی ایران در شهرهای مذهبی عراق هستیم.

«العرب» عربستان: ایرانی‌ها از طریق مرزهای عراق و داخل شدن در این کشور می‌خواهند قدرت‌نمایی کشورشان را به رخ کشورهای منطقه بکشند. ایران از طریق مراسمات مذهبی می‌خواهد توانایی خود را در بسیج کردن ایرانی‌ها و نشانه رفتن آنها ضد دشمنان خود در منطقه به نمایش بگذارد.

اهمیت توجه دادن غیرشیعیان و غیرمسلمانان به مراسم اربعین

مهم‌ترین نکته‌ای که بزرگ‌ترین تجمع مذهبی انسانی در جهان یعنی اربعین با خود به ارمغان می‌آورد، توجه به حادثه عاشورای حسینی (علیه‌السلام) است؛ معرفی مراسم اربعین در سطح جهانی در نهایت منجر به معرفی واقعه عاشورا خواهد شد، چرا که مردم پاک‌فطرت در سرتاسر جهان با دیدن سیل میلیونی زائران برای عزاداری و پاسداشتی از نهضت عاشورا، به طور قطع برای فهمیدن چیستی آن حماسه تحریک می‌شوند تا به داستان واقعه عاشورا دست پیدا کنند.

در مطالعه عاشورا اصلی‌ترین موضوعی که در نهضت امام حسین (علیه‌السلام) به ویژه برای غیرمسلمانان جلب توجه می‌کند، ظلم‌ستیزی قیام آن حضرت است. از آنجایی که نهضت عاشورا یک جریان فرازمانی و فرامکانی و برای همه‌ بشریت در تمام زمان‌ها است، زیرا جریان نور و ظلمت، عدل و ظلم، و حق و باطل همیشه وجود دارد، بنابراین موجب می‌شود مردم غیرمسلمان با فطرت روشن، با مفهوم آزادگی آشنا بشوند و روحیه ضدظلم و ضد استکباری آنها تقویت گردد. اهمیت ترویج روحیه مقاومت و ظلم‌ستیزی در سرتاسر جهان برای هر فردی و با هر عقیده و مذهبی در این است که با نشر این تفکر فطری، عرصه‌ برای ظهور امام زمان (عج الله تعالی فرجه الشریف) بیشتر فراهم می‌شود، زیرا که ندای آن حضرت در زمان ظهور جهانی خواهد بود و به طور قطع پذیرش این ندا نیز در سطح جهان صورت خواهد گرفت. البته این تفکر «مقاومت» حسینی در زمان حال نیز بسیار اثر گذار خواهد بود و با ترویج آن می‌توان جلوی بسیاری از فجایع و ظلم‌هایی که دامن بشریت را آلوده کرده، گرفت.

نوآوری رسانه‌ای در تبلیغات برای مراسم اربعین سال 95

پیاده‌روی اربعین قدمتی بسیار زیاد دارد که در برخی از روایات تاریخی بیان شده که زیارت کربلا با پای پیاده در زمان «شیخ انصاری» (متوفی سال 1281 قمری) رسم بوده است،‌ اما در برهه‌ای از زمان به ورطه فراموشی سپرده می‌شود که در نهایت توسط «شیخ میرزا حسین نوری» دوباره احیا می‌شود. با این حال از زمان سقوط صدام در سال 1381 شمسی (1424) قمری این سنت جان تازه‌ای گرفت و هر سال با توجه به مواردی مانند تسهیل در امر پیاده روی و ایجاد امکانات اسکان و تردد و همچنین انتقال شور و عشقی که حاضران در مراسم با خود ارمغان می آورند، هرسال از سال قبل پرشورتر می‌شود به گونه‌ای که در سال‌های اخیر با اعتبار به خبر وزارت گردشگری عراق، جمعیت مشتاق زیارت در ایام اربعین به بیش از بیست میلیون نفر می‌رسد.

حال با این ظرفیت عظیم فرهنگی – اعتقادی و با نظر به کم‌توجهی رسانه‌های جریان اصلی غربی (Mainstream media) به پوشش خبری این اتفاق بزرگ و در کنار اهمیت دوچندان رساندن پیام اربعین به جهانیان، نیاز است تا برای تبلیغات این مراسم دست به نوآوری رسانه‌ای زده شود.

برای نمونه‌ای از این نوآوری می‌توان به سفرهای ابتدای سال چینی مردم این کشور اشاره کرد؛ مردم چین در آغاز سال نو چینی سفرهای خود را آغاز می‌کنند و به شهرهای اجدادی‌شان بازمی‌گردند. تعداد سفرهایی که در طول این مدت انجام می‌شود، آنقدر زیاد است که این مدت سفرهای چینی، عنوان بزرگ‌ترین سفرهای سالیانه جهان را به خود اختصاص داده‌اند. موتور جستجوی قدرت‌مند چینی «بَیدو» نقشه‌ای را منتشر کرده است که هر هشت ساعت به‌روز شده و تراکم سفرهای مردم چین در مسیرهای مختلف را همراه با جزئیات اطلاعات آن نشان می‌دهد.

سخن‌گوی موتور جستجوی چینی «بیدو» در این باره می‌گوید این اطلاعات روزانه از میان 5 میلیارد جانمایی جستجوهای انجام شده توسط افراد مختلف در سراسر چین به دست آمده است. برای دیدن این نقشه آنلاین اینجا کلیک کنید.

با توجه به کار چینی‌ها می‌توان به علاقمندان تبلیغ برای اربعین پیشنهاد ‌شود که وب‌سایت یا اپلیکیشنی شبیه به آنچه که چین اکنون راه‌اندازی کرده است، راه‌اندازی کنند تا به صورت آنلاین، میزان سفرهای شیعیان، اهل تسنن و مسیحیانی که در ایام اربعین حسینی به عراق سفر می‌کنند مشخص شود. ضمن آنکه وجود چنین وب‌سایت یا اپلیکیشنی نه تنها در مورد راه‌پیمایی چند ده میلیونی اربعین می‌تواند بسیار مفید است، بلکه می‌تواند در طول سال، تشرف مسلمانان به شهرهای زیارتی در کشورهای مختلف از جمله ایران را روی نقشه جانمایی کرده و نشان دهد که زائران کدام شهرهای زیارتی، از کدام شهر و کشور و با چه فراوانی‌ای هستند. اطلاعاتی که از این وب‌سایت به دست خواهد آمد، غیر از جنبه تبلیغاتی، می‌تواند برای سازمان گردش‌گری، هتل‌ها، پلیس، شهرداری‌ها، مترجمان، اهالی فرهنگ و بسیاری اقشار مسئول دیگر که هر نوع رابطه‌ای با مسئله توریسم و مسائل اجتماعی و فرهنگی دارند تا حد بسیار زیادی مفید فایده و درنتیجه ذی‌قیمت باشد.

در رابطه با نوآوری رسانه‌ای نیازی نیست که فقط اصحاب رسانه دست به خلاقیت در تبلیغ مراسم اربعین بزنند و هر فرد و زائری می‌تواند در این زمینه ورود کند، اما با این حال اصحاب رسانه می‌توانند پیشنهاد‌های زیر را عملیاتی کنند:

• دعوت از خبرنگاران رسانه‌های آلترناتیو یا مستقل یا خبرنگاران کشورهای مستقل برای شرکت در پیاده‌روی اربعین به منظور درک واقعیت و احساس فضای معنوی این حرک عظیم از نزدیک تا آنها خود به سخنگوی تبلیغاتی این مراسم تبدیل شوند.
• دعوت از مستند‌سازان معروف یا مستقل جهانی برای ساخت مستند در رابطه با مراسم اربعین.
• تدوین کلیپ‌های کوتاه به سبک سینمایی از پیاده‌روی اربعین جهت پخش در شبکه‌های اجتماعی در سرتاسر جهان.
• انجام مذاکره با دولت بغداد برای استفاده از پهپاد برای فیلم‌برداری از طول مسیرهای پیاده‌روی منتهی به کربلا. برای نمونه از این کار می‌توان به مستند کوتاهی که توسط مستندسازان روسیه اشاره کرد که با استفاده از پهپاد توانسته‌اند تصاویری شبیه فیلم‌های هالیوودی از جنگ با داعش در کشور سوریه بگیرند.

به این لیست می‌توان موارد متعددی با توجه به خلاقیت افراد و گروه‌ها اضافه کرد و باید توجه داشت که هرچه کیفیت کار بالاتر باشد، اثرگذاری آن نیز به مراتب بالاتر خواهد بود. برای نمونه اثرگذاری این کارهای تبلیغاتی می‌توان به گزارش سال پیش "هافینگتون پست" اشاره کرد که در آن نویسنده گزارش مذکور داستان یک مرد استرالیایی را نقل می‌کند که پس از مشاهده زیارت باشکوه اربعین در تلویزیون در سال 2003 که صدام سقوط می‌کند، به کربلا می‌آید و با شرکت در این مراسم از مسیحیت کاتولیک به اسلام می‌گراید.

فتح نرم در برابر جنگ نرم دشمنان

اهل‌بیت امام حسین (علیه‌السلام) بزرگ‌ترین نقش را در جلوگیری از انحراف و نگهداری از این نهضت داشته‌اند و اینک تبلیغات برای اربعین به حفظ این نهضت کمک می‌کند و از اولویت‌های کار فرهنگی – تبلیغاتی محسوب می‌شود زیرا که عاشورا یک فرهنگ و مکتب عقیدتی - فرهنگی و فتح نرم دل‌ها است که مقاومت را تقویت می‌کند، بنابراین برای حفظ این روند حتی نذر برای تبلیغات مراسم اربعین نیز موضوعیت پیدا می‌کند.