به گزارش مشرق، توبه و استغفار همان طلب آمرزش است؛ به هر ترتیب ما انسان هستیم و در معرض گناه، خطا و اشتباه هستیم و خداوند راه بازگشت را در هر لحظه ای برای ما باز کرده است و همواره امید به رحمت و بخشش خدا هست.
خدای تبارک و تعالی از استغفار به عنوان یک خصیصه مثبت یاد می کند و می فرماید: «وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یصِرُّوا عَلی ما فَعَلُوا وَ هُمْ یعْلَمُونَ»؛ «و آنان که چون کار زشتی کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد می آورند و برای گناهانشان آمرزش می خواهند و چه کسی جز خدا گناهان را می آمرزد؟ و بر آنچه مرتکب شده اند، با آن که می دانند [که گناه است ]، پافشاری نمی کنند.»
و در سوره نساء می فرماید: «وَ مَنْ یعْمَلْ سُوءاً أَوْ یظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یسْتَغْفِرِ اللَّهَ یجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحیما» ؛ «و هر کس کار بدی کند، یا بر خویشتن ستم ورزد، سپس از خدا آمرزش بخواهد، خدا را آمرزنده مهربان خواهد یافت.»
در روایات فرموده اند که استغفار بهترین و برترین دعا است و تا می توانید استغفار کنید. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «عجبت لمن یقنط ومعه الاستغفار» ؛ «من تعجب می کنم از کسی که ناامید می گردد و حال آن که می تواند آمرزش بخواهد.
در روایتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در سخن زیبایی می فرمایند: من کثر همومه فلیکثر من الاستغفار: هر کس غم و غصه اش زیاد است، باید زیاد استغفار کند. (بحارالانوار، ج 90، ص 283)
و نیز در عبارت دیگری میدان تاثیر استغفار را گسترده تر معرفی کرده و فرموده اند: علیک بالاستغفار فانه المنجاه.(بحارالانوار، ج 90، ص 283) بر تو باد به استغفار و عذرخواهی از خداوند که استغفار نجات دهنده (انسان از مشکلات و سختی ها) است.
احساس نیاز به استغفار نداریم
متاسفانه امروزه در فرد و جامعه این احساس مهم معنوی بسیار کم رنگ است. هم محافل دعا آنچنان که باید رونق ندارند هم در فرهنگ و زندگی روزمر ما احساس استغفار پر رنگ نیست.
"بعضی از ما آدم ها به دلیل برداشت سطحی ای که از استغفار داریم، احساس نیاز چندانی به استغفار در خود نمی بینیم و تصور می کنیم استغفار فقط برای وضعیتی است که انسان گناهان سنگینی انجام داده و بسیار آلوده شده است، در حالی که پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) در مورد خودشان می فرمایند: «هر روز بر روی قلبم غبار می نشیند، تا اینکه روزی صد مرتبه استغفار می کنم؛ اِنّه لَیُغَانُ عَلَی قَلْبِی حَتَّی أَسْتَغْفِرُ فِی الْیَوْمِ مِائَةَ مَرَّه» (مستدرک الوسائل/5/320/ح5978) تازه این غبار ناشی از غفلت یا گناه نیست بلکه محاسباتی است که پیامبر (صلی الله و علیه و آله) در مراتب بالای خود دارند.
کسی که احساس استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می رسد
هر کس احساس نیاز به استغفار در وجودش جاری نبود قطعاً بداند که یک مشکلی دارد؛ چنین فردی اگر آدم خوبی است، دچار عُجب است و اگر آدمِ بدی است دچار قساوت قلب است، به حدی که خدا به او غضب کرده است.
در واقع کسی که احساس نیاز به استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می رسد."(به نقل از بیانات حجت الاسلام پناهیان)
خداوند در مورد برخی از اینها که وضعشان خیلی خراب تر است چنین می فرماید: «و چون به آنان گویند: بیایید تا پیامبر خدا براى شما آمرزش بخواهد [از روى کبر و غرور] سرهاى خود را بر مى گردانند، و آنان را مى بینى که متکبرانه [از حق ] روى مى گردانند؛ وَ إِذا قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُون»(منافقون/5)
چگونه احساس نیاز به استغفار را در خود زنده کنیم؟
"باید استغفار را همیشه یک امر جاری بدانیم و به هر وسیله ای احساس استغفار را در خودمان زنده کنیم. برخی از عناصری که احساس نیاز به استغفار را در وجود انسان ایجاد می کنند از این قرارند:
1. احساس پشیمانی از گناه و یا از فاصله ای که با خدا داریم. 2. احساس تنفر از گناه و یا وضع بدی که داریم. 3. مذمت کردن خود به خاطر وضعیتی که در آن هستیم 4. تمنای وضع بهتر داشتن. 5. غمِ تنهایی و مهجوری از خدا و اولیاء الله" (به نقل از بیانات حجت الاسلام پناهیان)
و این ها در حالی است که خداوند متعال دو پناهگاه محکم در این امّت گذاشته است، یکی وجود پیامبر خود (صلی الله و علیه و آله) که رحمه للعالمین است و هم اکنون در دل مؤمنین وجود دارد. دیگری استغفار است.
مادامی که امّت توبه و استغفار دارد، بلای عمومی که بر امت های گذشته نازل می شد، در این امت نازل نمی شود.
استغفار درمان بسیاری از مشکلات است
گشایش در زندگی با کمک گرفتن از آیات قرآنی و احادیث و ذکرهای توصیه شده از جانب ائمه و پیشوایان مطمئنا راهی موثر است. بهره گیری از این آیات و احادیث همچون هر امر دیگری نکته هایی برای تسریع در اجابت و رفع مشکل دارد که بخشی از انها را برایتان جمع آوری کرده ایم که به شرح زیر است.
اکثر گرفتاری هایی که انسان به آن مبتلا می شود، به واسطه گناه است، زیرا به کار نگرفتن نعمت هاى خداوند در مسیرى که او مى پسندد و صرف کردن آن ها در معصیت خداوند نشانه کفران نعمت ها است.
خداوند راه توبه و استغفار را برای همه باز گذاشته است و می فرماید: «وَ تُوبُوا اِلَى اللهِ جَمیعاً اَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، اى مؤمنان! همگى با هم به سوى خدا توبه کنید و باز گردید شاید رستگار شوید.( نور/۳۱)
با این وجود در آیاتی دیگر به اثرات استغفار در دنیا اشاره شده است مانند: «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً/یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً/وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوال وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنّات وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً»؛ از پروردگار خویش آمرزش طلبید که او بسیار آمرزنده است (اگر چنین کنید) او (باران) آسمان را پى درپى بر شما فرو مى فرستد و شما را با اموال و فرزندان بسیار کمک مى کند و باغ هاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار مى دهد.( نوح/۱۰ تا ۱۴)
بنابراین دستور به استغفار از خود قرآن گرفته شده و در روایات نیز تأکید شده است.
چنانچه رسول خدا صلی الله و علیه و آله فرموده اند: مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ»؛ کسى که زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهى کند، خداوند از هر غصه اى برایش گشایشى قرار دهد و از هر تنگنایى راه فرارى پیش پایش گذارد و او را از جایى که گمان ندارد روزى مى دهد. ( وسائل الشیعه،ج ۷، ص ۱۷۶)
رفع گرفتاری ها با استغفار
آیت الله محمدتقی بهجت (ره) آن عارف بالله در پاسخ به سؤال فردی که در امور مختلف از جمله اشتغال و ازدواج دچار گرفتاری شده بود، این چنین بیان کردند: زیاد از روی اعتقاد کامل بگویید: «أستغفر الله»، هیچ چیز شما را منصرف نکند غیر از ضروریات و واجبات تا کلیه ابتلائات رفع شود، بلکه بعد از رفع آن ها هم بگویید، برای اینکه امثال آن ها پیش نیاید و اگر دیدید رفع نشد، بدانید یا ادامه نداده اید، یا آنکه با اعتقاد کامل نگفته اید.
در روایات با هر سه لفظ آمده است که اگر کسى ملازم استغفار باشد یا پیوسته استغفار کرد یا زیاد استغفار نمود، خداوند او را از هر همّ و غمى رها مى کند و از هر تنگنایى راه برون رفت براى وى قرار می دهد و از جایى که گمان نمى برد روزى اش مى دهد. (به نقل از کتاب نفس مطمئنه، ص 54 و سایت مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیة الله بهجت ره)
ان شاء الله که بهره گیری از این ذکر ، از مشکلات خارج شده و زندگی سعادتمندی را داشته باشید.
خدای تبارک و تعالی از استغفار به عنوان یک خصیصه مثبت یاد می کند و می فرماید: «وَ الَّذینَ إِذا فَعَلُوا فاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکرُوا اللَّهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَ مَنْ یغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلاَّ اللَّهُ وَ لَمْ یصِرُّوا عَلی ما فَعَلُوا وَ هُمْ یعْلَمُونَ»؛ «و آنان که چون کار زشتی کنند، یا بر خود ستم روا دارند، خدا را به یاد می آورند و برای گناهانشان آمرزش می خواهند و چه کسی جز خدا گناهان را می آمرزد؟ و بر آنچه مرتکب شده اند، با آن که می دانند [که گناه است ]، پافشاری نمی کنند.»
و در سوره نساء می فرماید: «وَ مَنْ یعْمَلْ سُوءاً أَوْ یظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یسْتَغْفِرِ اللَّهَ یجِدِ اللَّهَ غَفُوراً رَحیما» ؛ «و هر کس کار بدی کند، یا بر خویشتن ستم ورزد، سپس از خدا آمرزش بخواهد، خدا را آمرزنده مهربان خواهد یافت.»
در روایات فرموده اند که استغفار بهترین و برترین دعا است و تا می توانید استغفار کنید. امام علی (علیه السلام) می فرماید: «عجبت لمن یقنط ومعه الاستغفار» ؛ «من تعجب می کنم از کسی که ناامید می گردد و حال آن که می تواند آمرزش بخواهد.
در روایتی رسول خدا (صلی الله علیه و آله) در سخن زیبایی می فرمایند: من کثر همومه فلیکثر من الاستغفار: هر کس غم و غصه اش زیاد است، باید زیاد استغفار کند. (بحارالانوار، ج 90، ص 283)
و نیز در عبارت دیگری میدان تاثیر استغفار را گسترده تر معرفی کرده و فرموده اند: علیک بالاستغفار فانه المنجاه.(بحارالانوار، ج 90، ص 283) بر تو باد به استغفار و عذرخواهی از خداوند که استغفار نجات دهنده (انسان از مشکلات و سختی ها) است.
احساس نیاز به استغفار نداریم
متاسفانه امروزه در فرد و جامعه این احساس مهم معنوی بسیار کم رنگ است. هم محافل دعا آنچنان که باید رونق ندارند هم در فرهنگ و زندگی روزمر ما احساس استغفار پر رنگ نیست.
"بعضی از ما آدم ها به دلیل برداشت سطحی ای که از استغفار داریم، احساس نیاز چندانی به استغفار در خود نمی بینیم و تصور می کنیم استغفار فقط برای وضعیتی است که انسان گناهان سنگینی انجام داده و بسیار آلوده شده است، در حالی که پیامبر اکرم (صلی الله و علیه و آله) در مورد خودشان می فرمایند: «هر روز بر روی قلبم غبار می نشیند، تا اینکه روزی صد مرتبه استغفار می کنم؛ اِنّه لَیُغَانُ عَلَی قَلْبِی حَتَّی أَسْتَغْفِرُ فِی الْیَوْمِ مِائَةَ مَرَّه» (مستدرک الوسائل/5/320/ح5978) تازه این غبار ناشی از غفلت یا گناه نیست بلکه محاسباتی است که پیامبر (صلی الله و علیه و آله) در مراتب بالای خود دارند.
کسی که احساس استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می رسد
هر کس احساس نیاز به استغفار در وجودش جاری نبود قطعاً بداند که یک مشکلی دارد؛ چنین فردی اگر آدم خوبی است، دچار عُجب است و اگر آدمِ بدی است دچار قساوت قلب است، به حدی که خدا به او غضب کرده است.
در واقع کسی که احساس نیاز به استغفار نداشته باشد، بوی تکبر از او به مشام می رسد."(به نقل از بیانات حجت الاسلام پناهیان)
خداوند در مورد برخی از اینها که وضعشان خیلی خراب تر است چنین می فرماید: «و چون به آنان گویند: بیایید تا پیامبر خدا براى شما آمرزش بخواهد [از روى کبر و غرور] سرهاى خود را بر مى گردانند، و آنان را مى بینى که متکبرانه [از حق ] روى مى گردانند؛ وَ إِذا قیلَ لَهُمْ تَعالَوْا یَسْتَغْفِرْ لَکُمْ رَسُولُ اللَّهِ لَوَّوْا رُؤُسَهُمْ وَ رَأَیْتَهُمْ یَصُدُّونَ وَ هُمْ مُسْتَکْبِرُون»(منافقون/5)
چگونه احساس نیاز به استغفار را در خود زنده کنیم؟
"باید استغفار را همیشه یک امر جاری بدانیم و به هر وسیله ای احساس استغفار را در خودمان زنده کنیم. برخی از عناصری که احساس نیاز به استغفار را در وجود انسان ایجاد می کنند از این قرارند:
1. احساس پشیمانی از گناه و یا از فاصله ای که با خدا داریم. 2. احساس تنفر از گناه و یا وضع بدی که داریم. 3. مذمت کردن خود به خاطر وضعیتی که در آن هستیم 4. تمنای وضع بهتر داشتن. 5. غمِ تنهایی و مهجوری از خدا و اولیاء الله" (به نقل از بیانات حجت الاسلام پناهیان)
و این ها در حالی است که خداوند متعال دو پناهگاه محکم در این امّت گذاشته است، یکی وجود پیامبر خود (صلی الله و علیه و آله) که رحمه للعالمین است و هم اکنون در دل مؤمنین وجود دارد. دیگری استغفار است.
مادامی که امّت توبه و استغفار دارد، بلای عمومی که بر امت های گذشته نازل می شد، در این امت نازل نمی شود.
استغفار درمان بسیاری از مشکلات است
گشایش در زندگی با کمک گرفتن از آیات قرآنی و احادیث و ذکرهای توصیه شده از جانب ائمه و پیشوایان مطمئنا راهی موثر است. بهره گیری از این آیات و احادیث همچون هر امر دیگری نکته هایی برای تسریع در اجابت و رفع مشکل دارد که بخشی از انها را برایتان جمع آوری کرده ایم که به شرح زیر است.
اکثر گرفتاری هایی که انسان به آن مبتلا می شود، به واسطه گناه است، زیرا به کار نگرفتن نعمت هاى خداوند در مسیرى که او مى پسندد و صرف کردن آن ها در معصیت خداوند نشانه کفران نعمت ها است.
خداوند راه توبه و استغفار را برای همه باز گذاشته است و می فرماید: «وَ تُوبُوا اِلَى اللهِ جَمیعاً اَیُّهَا الْمُؤْمِنُونَ لَعَلَّکُمْ تُفْلِحُونَ»، اى مؤمنان! همگى با هم به سوى خدا توبه کنید و باز گردید شاید رستگار شوید.( نور/۳۱)
با این وجود در آیاتی دیگر به اثرات استغفار در دنیا اشاره شده است مانند: «اسْتَغْفِرُوا رَبَّکُمْ إِنَّهُ کانَ غَفّاراً/یُرْسِلِ السَّماءَ عَلَیْکُمْ مِدْراراً/وَ یُمْدِدْکُمْ بِأَمْوال وَ بَنینَ وَ یَجْعَلْ لَکُمْ جَنّات وَ یَجْعَلْ لَکُمْ أَنْهاراً»؛ از پروردگار خویش آمرزش طلبید که او بسیار آمرزنده است (اگر چنین کنید) او (باران) آسمان را پى درپى بر شما فرو مى فرستد و شما را با اموال و فرزندان بسیار کمک مى کند و باغ هاى سرسبز و نهرهاى جارى در اختیارتان قرار مى دهد.( نوح/۱۰ تا ۱۴)
بنابراین دستور به استغفار از خود قرآن گرفته شده و در روایات نیز تأکید شده است.
چنانچه رسول خدا صلی الله و علیه و آله فرموده اند: مَنْ أَکْثَرَ الإِسْتِغْفارَ جَعَلَ اللهُ لَهُ مِنْ کُلِّ هَمّ فَرَجاً وَ مِنْ کُلِّ ضیق مَخْرَجاً وَ یَرْزُقْهُ مِنْ حَیْثُ لایَحْتَسِبُ»؛ کسى که زیاد استغفار گوید و از خدا عذرخواهى کند، خداوند از هر غصه اى برایش گشایشى قرار دهد و از هر تنگنایى راه فرارى پیش پایش گذارد و او را از جایى که گمان ندارد روزى مى دهد. ( وسائل الشیعه،ج ۷، ص ۱۷۶)
رفع گرفتاری ها با استغفار
آیت الله محمدتقی بهجت (ره) آن عارف بالله در پاسخ به سؤال فردی که در امور مختلف از جمله اشتغال و ازدواج دچار گرفتاری شده بود، این چنین بیان کردند: زیاد از روی اعتقاد کامل بگویید: «أستغفر الله»، هیچ چیز شما را منصرف نکند غیر از ضروریات و واجبات تا کلیه ابتلائات رفع شود، بلکه بعد از رفع آن ها هم بگویید، برای اینکه امثال آن ها پیش نیاید و اگر دیدید رفع نشد، بدانید یا ادامه نداده اید، یا آنکه با اعتقاد کامل نگفته اید.
در روایات با هر سه لفظ آمده است که اگر کسى ملازم استغفار باشد یا پیوسته استغفار کرد یا زیاد استغفار نمود، خداوند او را از هر همّ و غمى رها مى کند و از هر تنگنایى راه برون رفت براى وى قرار می دهد و از جایى که گمان نمى برد روزى اش مى دهد. (به نقل از کتاب نفس مطمئنه، ص 54 و سایت مرکز تنظیم و نشر آثار حضرت آیة الله بهجت ره)
ان شاء الله که بهره گیری از این ذکر ، از مشکلات خارج شده و زندگی سعادتمندی را داشته باشید.