گروه جنگ نرم مشرق - تغییر نظام جمهوری اسلامی یا حداقل تغییر رفتار ایران، موضوعی است که حکومت آمریکا اعم از دولت و کنگره بدون وقفه به آن اهتمام داشته‌اند؛ یکی از راه‌های همیشگی برای حمایت از انقلاب سیاسی جدید در ایران توسط دولت و کنگره آمریکا، اجرای برنامه‌هایی موسوم به «ارتقای دموکراسي برای ایران» است.

در گزارش جدید مرکز تحقیقات کنگره آمریکا با عنوان «ایران، امنیت خلیج (فارس) و سیاست آمریکا» به قلم "کنث کاتزمن"، به برخی از بودجه‌های «ارتقای دموکراسی برای ایران» از سال 2004 تا کنون پرداخته که نشان می‌دهد بیش از 408 میلیون دلار در این رابطه هزینه شده است که بودجه سرویس فارسی صدای آمریکا و رادیو فردا نیز از همین بخش تامین می‌شود.

در اختیار ایرانیان قراردادن تجهیزات الکترونیک و نرم‌افزارها

دراین گزارش آمده است: قانون حمایت آزادی ایران که در 30 سپتامبر 2006 به امضا رسید، اجازه استفاده از منابع مالی (مقدار آن مشخص نشده است) برای ارتقای دموکراسی در ایران را ارائه کرد. چند قانون و دستور اجرایی صادرشده از سال 2010،‌ در نظر دارد تا اجازه فروش تجهیزات الکترونیک و نرم‌افزارها به ایرانیان را بدهد که به ایجاد ارتباطات آنها کمک می‌کند. معاون وزیر امور خارجه وقت، وندی شرمن، در 14 اکتبر 2011 تأیید کرد که برخی از بودجه‌های ارتقای دموکراسی برای ایران، در راستای آموزش ایرانیان در استفاده از فناوری‌هایی بوده است که بتواند تلاش‌های نظام ایران برای سانسور اینترنتی را تقلیل دهد.

وزارت خارجه آمریکا، که اغلب از بودجه‌های مناسبی استفاده می‌کند تا بتواند از برنامه‌های ارتقای دموکراسی‌ای حمایت کند که توسط سازمان‌های مستقر در آمریکا و اروپا به اجرا در می‌آیند، بنا به دلایل امنیتی از ارائه نام دریافت‌کنندگان این بودجه‌ها خودداری می‌کند. مبالغی که در زیر نشان داده شده است، از دفتر دموکراسی و کار وزارت خارجه و دفتر امور خاور نزدیک گرفته شده است. برخی از این مبالغ همچنین برای تبادلات فرهنگی، دیپلماسی عمومی، و پخش برنامه در ایران استفاده شده است. دولت بوش تأیید کرده که تأمین مالی آشکار برای فعالان ارتقای دموکراسی در ایران، تلاشی دولتی برای تغییر رفتار نظام ایران بوده است و نه سرنگونی آن، با این حال برخی، اقدامات دولت بوش را پوششی برای رسیدن به هدف تغییر نظام می‌دانند.

مسائل پخش برنامه و «دیپلماسی عمومی»

این گزارش می‌افزاید: بخش دیگر تلاش برای ارتقای دموکراسی، توسعه سرویس‌های پخش برنامه‌های ایرانی آمریکا است. رادیو فردا کار خود را در سال 2002 زیر نظر رادیو آزاد اروپا و با همکاری صدای آمریکا آغاز کرد. این سرویس به عنوان جانشینی برای تلاش کوچک‌تری از پخش برنامه‌های ایرانی و با هزینه اولیه 4 میلیون دلار از تخصیص سال مالی 1998 تأسیس شد. قرار بود که نام آن رادیو آزاد ایران گذاشته شود اما هیچ‌گاه رسماً چنین نامی به آن داده نشد. رادیو فردا که مقر آن در پراگ است، هر روز هفته و به طور 24 ساعته برنامه پخش می‌کند و دارای 59 کارمند تمام‌وقت است. بودجه تخمینی آن 11.1 میلیون دلار در سال مالی 2014 و 11.5 میلیون دلار در سال مالی 2015 است.

سرویس فارسی صدای آمریکا سابقاً شبکه خبری فارسی (PNN) نامیده می‌شد. صدای آمریکا سرویس زبان فارسی خود را در جولای 2003 ایجاد کرد. قبل از 2014، این سرویس شبکه خبری فارسی نامیده می‌شد، و شامل برنامه‌های رادیویی، تلویزیونی، و اینترنتی بود. این سرویس به دلیل از دست دادن اکثر مخاطبان جوان، تحصیل‌کرده و ضد نظام ایرانی خود که به دنبال حمایت رسمی آمریکا بودند، با انتقادات اساسی مواجه شد.

بنا به گزارش صدای آمریکا، هزینه‌های شبکه خبری فارسی بدین شرح است: سال مالی 2010، 23.78 میلیون دلار؛ سال مالی 2011، 22.5 میلیون دلار؛ سال مالی 2012، 23.32 میلیون دلار. در سال مالی 2013 هزینه‌های آن حدود 18 میلیون دلار بود. بودجه آن برای سال مالی 2014، 23.1 میلیون دلار و حدود 18 میلیون دلار برای سال مالی 2015 بود.

جدول منابع مالی برنامه موسوم به ارتقای دموکراسی در ایران

در گزارش مرکز تحقیقات کنگره آمریکا جدول بودجه برنامه ارتقای دموکراسی در ایران آمده است:

سال مالی 2004: به بخش تخصیص عملیات‌های خارجی مبلغ 1.5 میلیون دلار اختصاص داده شد تا «در اختیار اشخاص و سازمان‌های آموزشی، بشردوستانه و غیرانتفاعی در داخل ایران قرار گیرد تا از پیشرفت دموکراسی و حقوق بشر در ایران حمایت کنند». دفتر دموکراسی و کار وزارت خارجه مبلغ 1 میلیون دلار در اختیار بخشی از دانشگاه ییل،‌ و مبلغ 500 هزار دلار در اختیار «اعطای ملی برای دموکراسی» قرار داد.

سال مالی 2005:‌ 3 میلیون دلار از بخش تخصیص کمک خارجی سال مالی 2005 برای ارتقای دموکراسی. حوزه‌های اولویت‌دار: توسعه حزب سیاسی، رسانه،‌ حقوق کارگری، ارتقای جامعه مدنی، و حقوق بشر.

سال مالی 2006: 11.15 میلیون دلار برای ارتقای دموکراسی از بخش تخصیص کمک خارجی معمول در سال مالی 2006. 4.15 میلیون دلار توسط دفتر دموکراسی و کار وزارت خارجه اعطا شد، و 7 میلیون دلار برای «دفتر امور خاور نزدیک».

سال مالی 2006 الحاقی: مجموع 66.1 میلیون دلار (از 75 میلیون دلار درخواستی) از الحاقیه سال مالی 2006: 20 میلیون دلار برای ارتقای دموکراسی؛ 5 میلیون دلار برای دیپلماسی عمومی با هدف قرار دادن مردم ایران؛ 5 میلیون برای تبادلات فرهنگی؛ و 36.1 میلیون دلار برای پخش برنامه‌های تلویزیونی صدای آمریکا و رادیو فردا. بودجه پخش برنامه از طریق بنگاه سخن‌پراکنی آمریکا (BBG) تأمین می‌شود.

سال مالی 2007:‌ در سال مالی 2007 6.55 میلیون دلار برای ایران (و سوریه) فراهم شد تا از طریق دفتر دموکراسی و کار وزارت خارجه تخصیص داده شود. 3.04 میلیون دلار برای ایران استفاده شد. هیچ نوع تأمین بودجه‌ای درخواست نشد.

سال مالی 2008: 60 میلیون دلار (از 75 میلیون دلار درخواستی) در قانون تخصیص‌های تلفیقی در نظر گرفته شده است،‌ که از این مقدار،‌ طبق گزارش کنفرانس، ‌21.6 میلیون دلار برای برنامه‌های حمایتی از دموکراسی است، ازجمله تلاش‌های غیر خشن برای مقابله با مداخله ایران در دیگر کشورها. 7.9 میلیون دلار از سوی یک «صندوق دموکراسی» برای استفاده توسط دفتر دموکراسی و کار وزارت خارجه است. قانون تخصیص‌های تلفیقی همچنین به طور کامل دست به تأمین 33.6 میلیون دلار درخواستی برای پخش برنامه‌های ایرانی زد: 20 میلیون دلار برای سرویس فارسی صدای آمریکا؛ و 8.1 میلیون دلار برای رادیو فردا؛ و 5.5 میلیون دلار برای تبادلات با ایران.

سال مالی 2009: درخواست 65 میلیون دلار از سوی ای‌اس‌اف به منظور «حمایت از اشتیاق مردم ایران برای دموکراسی و جامعه باز از طریق ارتقای جامعه مدنی، مشارکت مدنی، آزادی رسانه‌ای، و آزادی اطلاعات». قانون 1150 مجلس نمایندگان، مبلغ 25 میلیون دلار برای برنامه‌های ارتقای دموکراسی در منطقه ازجمله ایران فراهم می‌آورد.

سال مالی 2010: 40 میلیون دلار درخواست و برای برنامه دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک استفاده شد. برنامه‌های ارتقای حقوق بشر، جامعه مدنی، و دموکراسی عمومی در ایران مشتمل بر استفاده زیادی از این منابع وسیع منطقه‌ای می‌باشند.

سال مالی 2011: 40 میلیون دلار درخواست شد و برای برنامه‌های دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک استفاده خواهد شد. برنامه‌ریزی در خصوص ایران با این منابع مشابه سال مالی 2010 است.

سال مالی 2012: 35 میلیون دلار برای دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک؛ برنامه‌های مربوط به ایران مشابه سال مالی 2010 و 2011 است.

سال مالی 2013: 30 میلیون دلار برای دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک؛ برنامه‌های مربوط به ایران مشابه سال مالی دو سال قبل است.

سال مالی 2014: 30 میلیون دلار برای دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک؛ برنامه‌های مربوط به ایران مشابه سال مالی سه سال قبل است.

سال مالی 2015: 30 میلیون دلار برای دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک؛ برنامه‌های مربوط به ایران مشابه سال مالی سال‌های قبل است. درخواست منابع در جهت کمک به ایجاد فیلترشکن‌های اینترنتی استفاده می‌شود.

سال مالی 2016: 30 میلیون دلار برای دموکراسی منطقه‌ای خاور نزدیک درخواست شد؛ برنامه‌های مربوط به ایران مشابه سال‌های قبل است.

تلاش‌های «دیپلماسی عمومی» آمریکا

در پایان این بخش از گزارش اشاراتی به روش‌های دیپلماسی عمومی آمریکا شده است: وزارت خارجه آمریکا نیز سعی در بهبود دیپلماسی عمومی خود به منظور دستیابی به مردم ایران است.

· در می 2003،‌ وزارت خارجه وبگاه فارسی‌زبانی را تحت اختیار دفتر برنامه‌های اطلاعاتی بین‌الملل، به فهرست وبگاه‌های زبان خارجی خود اضافه نمود. این وبگاه به عنوان منبعی از اطلاعات در خصوص آمریکا و سیاست آن در قبال ایران معرفی شد.

· در 14 فوریه 2011،‌ وزارت خارجه دست به ارسال خوراک‌های توییتر به زبان فارسی زد تا بتواند با کاربران اینترنت در ایران بهتر رابطه برقرار کند.

· به منظور تقویت نسبی دیپلماسی عمومی آمریکا، وزارت خارجه در آوریل 2011 اعلام نمود که یک دیپلمات آمریکایی فارسی‌زبان مستقر در کنسولگری آمریکا در دوبی، به طور مرتب در رسانه‌های ایرانی حضور خواهد یافت.

از سال 2006، وزارت خارجه حضور دیپلمات‌های آمریکایی فارسی‌زبان را در مأموریت‌های دیپلماتیک آمریکا در اطراف ایران افزایش داده است، تا بتواند تا حدی در به رسمیت شناختن و تسهیل حضور ایران در برنامه‌های ارتقای دموکراسی آمریکا کمک کند. واحد ایران در کنسولگری آمریکا در دوبی کاملاً وسعت یافته و به دفتر «حضور منطقه‌ای» تبدیل شده است،‌ و جایگاه‌های «نظارت بر ایران» به امکانات دیپلماتیک آمریکا در باکوی آذربایجان، استانبول ترکیه، فرانکفورت آلمان، لندن، و عشق‌آباد ترکمنستان اضافه شده است، و همه این مناطق دارای جمعیت وسیعی از ایرانیان مهاجر یا نزدیکی جغرافیایی با ایران هستند. «دفتر امور ایران» در وزارت خارجه شکل گرفته است و بنا به گزارش‌ها با گروه‌های تبعیدی موجود در آمریکا ارتباط برقرار کرده است.