به گزارش مشرق، هفته گذشته رئیس‌جمهور ایران با سفر به دو کشور ایتالیا و فرانسه به همراه یک هیأت 120 نفره، مبادلات تجاری امضا کردند که امضای قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس فرانسه به ارزش 25 میلیارد دلار خبرسازترین آنها در رسانه‌های داخلی و خارجی بود.
طی روزهای گذشته در رسانه‌های کشور انتقاد بسیاری از سوی کارشناسان و صاحبنظران به این معامله میلیاردی انعکاس یافت که ایرادهای فنی به آن وارد کرده و آنرا همسو با منافع ملی نمی‌دانستند.
در این میان برخی رسانه‌های خارجی هم از این قافله عقب نمانده و این قرارداد را در معرض انتقادات جدی قرار داده‌اند،یکی از این رسانه‌ها فوربس است.
این مجله اقتصادی معروف آمریکا به ابهام‌های قرارداد خرید 118 فروند هواپیمای ایرباس ایران از فرانسه پرداخته و آن را از زوایای مختلف بررسی کرده است،فوربس در گزارشی با عنوان« 5 سؤال بی‌پاسخ درباره سفارش بزرگ ایرباس ایران» تلاش کرده به نکات تاریک این قرارداد بپردازد.
*اختلاف نظر درباره نوع هواپیمای صادراتی به ایران
به گزارش فوربس بر اساس اعلام ایرباس 118 هواپیمای سفارشی ایران 73 پهن پیکر شامل 45 فروند هواپیمای A330S، تعداد 16 فروند هواپیمای A350S و 12 فروند هواپیمای A380S است. همچنین 45 فروند هواپیمای معمولی که همه آنها از خانواده A320 هستند.
این آمارها از سوی مسئولان ایرانی هم تکرار شده است، اما هنوز حداقل 2 مقام مسئول اطلاعاتی متفاوت در این باره داده‌اند.
محمد خداکرمی معاون مدیرعامل سازمان هواپیمایی گفت: اکثر هواپیماها از خانواده A320 هستند. همین گفته را اصغر فخریه کاشان معاون وزیر راه و شهرسازی یک روز بعد از اعلان عمومی تکرار کرد.
وی گفت: اکثر سفارشات ایران را A321S و A320S تشکیل می‌دهند. ایران بازار داخلی بزرگی دارد و با هواپیمای A320S اخت گرفته است، بنابراین توجه به هواپیماهای که پهن پیکر نیستند، یک اقدام منطقی است.
* چه زمانی هواپیماها تحویل داده می‌شود
شرکت ایرباس مهلت زمانی برای تحویل این هواپیما تعیین نکرده است، اما فخریه کاشان معاون وزیر شهرسازی به هیأت‌ها گفته است که نخستین هواپیما امسال تحویل داده می‌شود و آخرین آن در سال 2022 به ایران تحویل می‌یابد.
از سوی دیگر مهندسان و خلبانان ایرانی اگرچه ممکن است تخصص‌هایی را در سال گذشته با وجود تحریم‌ها به دست بیاورند، فنون و تکنیک‌های آنان در ارتباط با هواپیماهای مسن و فرسوده است. حتی با کمک شرکای خارجی زمان زیادی برای نگهداری و حل مشکلات فنی آنها برای آخرین نسل هواپیماهایی که دریافت می‌کنند وجود خواهد داشت. فروشندگان هواپیماها در گام نخست لازم است مسائل فنی و نگهداری از این هواپیماها را نیز منتقل کنند.
*چرا فقط به «ایران ایر»
در گزارش مجله فوربس آمده است که هنوز اعلام ایرباس مبنی بر اینکه 118 فروند هواپیما به مقصد ایران‌ایر خواهد بود، مشخص نیست. در حال حاضر ناوگان هواپیمایی ایران به 26 فروند می‌رسد، 19 فروند دیگر ذخیره دارد و سفارش 40 هواپیمای ATR را نیز دارد، با وجود این خرید هواپیما از دیگر کارخانه‌ها مانند بوئینگ را نیز رد نمی‌کند.
فوربس می‌نویسد: افزودن 100 فروند ایرباس به ناوگان هوایی یک بلندپروازی صرف است و این هدف در کوتاه‌مدت محقق نخواهد شد. با فرض اینکه این میزان برای ناوگان هوایی ایران لازم باشد، این تا حدودی برای ایران عجیب به نظر می‌رسد که تمام هواپیماهای ایرباس خود را برای یک شرکت هواپیمایی (ایران‌ایر) اختصاص دهد و بهتر بود هواپیماها برای شرکت‌های هواپیمایی مختلفی تقسیم شود.
* پول هواپیما چگونه پرداخت می‌شود
بانک مرکزی ایران دو قرارداد با شرکت‌های «کفیس» فرانسه و SACE ایتالیا منعقد کرده است. این آژانس‌های اعتباری صادراتی می‌تواند تضمینی برای بانک‌های اروپایی که در نقل و انتقال پول‌ها دخیل هستند، باشد. اما نهادهای ایرانی هنوز محدودیت سنگینی برای مبادلات مالی دارند، به‌ویژه وقتی بحث مبادله با دلار پیش بیاید، فرجام معاملات مبهم به نظر می‌رسد.
در حالی‌که چنین موانع فنی هنوز پابرجاست، اراده سیاسی و ریسک بزرگی را برای بانکداران اروپایی می‌طلبد.
*آیا قراردادها الزام آور است
فوربس می‌نویسد مسئله دیگر این است که آیا ما راجع به تفاهم‌نامه صحبت می‌کنیم یا قراردادی که الزام‌آور باشد. آیا این گزینه‌ها یا قوانین خرید را هم شامل می‌شود. سرنخ‌های اندکی در بیانیه ایرباس وجود دارد؛ هرچند که باید بعد از اینکه این بیانیه در ماه فوریه به‌صورت به‌روز شده اعلام شد، زوایای آن را کشف کنیم. تا آن موقع همه ما مجبوریم به اظهارات تولیدکنندگان در مذاکرات با ایران بسنده کنیم.
زمانی که گزارشگر فوربس از فابریک برگیر، مدیر ارشد اجرایی ایرباس درباره وضعیت مذاکره با ایران صحبت می‌کند، می‌گوید همه چیز مبهم است.وی می‌گوید:«بازار بزرگی را پیش رو می‌بینیم».