«ایران‌پل» (IranPoll) یکی از زیرمجموعه‌های شرکت کانادایی «پیپل آنالیتیکس اینک» (PEOPLE ANALYTICS INC.) واقع در تورنتو که یک مؤسسۀ بظاهر خصوصی مشاوره، نظرسنجی و دیدبانی اجتماعی است؛ این مؤسسه که تمرکز خاص بر روی موضوع ایران دارد، به‌صورت علنی در ایران فعالیت می‌کند و مرکز «تهران» این مؤسسه که نشانی آن نیز در سایت «ایران‌پل» وجود دارد، دارای مرکز تماس (CALL CENTER) برای نظرسنجی تلفنی است؛ همچنین به غیر از تهران، این مؤسسه در هشت شهر مهم ایران (رشت، تبریز، کرمانشاه، اهواز، اصفهان، شیراز، زاهدان و مشهد) حضور فعال دارد و در سرتاسر کشور به‌صورت میدانی و چهره به چهره نیز با فرم‌های نظرسنجی اقدام به جمع‌آوری اطلاعات و تجزیه و تحلیل مردم ایران می‌کند.

در سایت «ایران‌پل» (IranPoll) آمده است: «"ایران‌پل" با اتکا بر روش علمی، خدمات پژوهشی و مشاوره مستند به مشتریان خود ارائه می‌دهد و از طریق مشاهده تجربی و روش‌های علمی، مخاطبان خود را در جریان شناخت بهتری از مردم ایران قرار می‌دهد. تا به امروز، متخصصان ما خدمات بسیاری را به مشتریان خود در بخش‌های خصوصی و دولتی، اندیشکده‌ها، موسسات دانشگاهی و پژوهشی و سازمان‌های خصوصی در سرتاسر جهان ارائه دادند. مرکز تماس نظرسنجی سایت «ایران‌پل» در تورنتو، مشتریان خود را به طور وسیع با مراکز داخل ایران مرتبط می‌سازد. مرکز تماس تهران جهت انجام برخی پروژه‌های این مؤسسه دایر است.»

توضیحات و عملکرد این مؤسسه موجب طرح این سؤال می‌شود که اگر این مؤسسه غربی مجوز فعالیت در ایران ندارد، پس چگونه با وجود انتشار گزارش‌های نظرسنجی به صورت علنی، تا کنون جلوی فعالیت آن گرفته نشده و اگر هم مجوز از نهادهای رسمی دارد، چگونه یک مؤسسه غربی اجازه انجام نظرسنجی در ایران دارد، در حالی که با این وسیله علاوه بر ده‌ها نوع خدمات مختلف به سرویس‌های جاسوسی بیگانه، می‌تواند اطلاعات (Intelligence) را از ایران برای دولت‌ها و آژانس‌های اطلاعاتی غربی تولید کند؟

گرفتن نبض جامعه توسط سرویس‌های جاسوسی

سرویس‌های اطلاعاتی برای جمع‌آوری اطلاعات از روش‌ها و منابع آشکار گوناگون استفاده می‌کنند. منابع آشکار (1) منابعی است که در دسترس همگان بوده و از آن به راحتی و بدون محدودیت می‌توان استفاده کرد، همانند روزنامه‌ها، مجلات و برنامه‌های تلویزیونی. سازمان‌های اطلاعاتی با قرار دادن اطلاعات آشکار در کنار یکدیگر و تجزیه و تحلیل‌های دقیق به نتایجی می‌رسند که اغلب شهروندان عادی به آنها فکر نمی‌کنند و حتی بعضی خبر‌نگاران و گزارش‌گران به ابعاد اخبار و گزارش‌هایی که تهیه می‌کنند، از نظر "اطلاعاتی" آگاهی لازم را ندارند .

یکی از جنبه‌هایی که این سازمان‌های اطلاعاتی در حوزه اطلاعات آشکار به آن توجه دارند، بازتاب اطلاعات و اخبار پخش شده و واکنش مردم در مورد آن‌ها است که به آن افکار عمومی هم گفته می‌شود. افکار عمومی (Public opinion) (2) یکی از جنجالی‌ترین موضوعات در علوم اجتماعی است که از دو واژه Poll (نظرخواهی) و Public (عمومی، عامه) گرفته شده و برخاسته از ضمیر باطن یک ملت و نوعی واکنش مردم نسبت به موضوعی است که در سرنوشت آنها تاثیر می‌گذارد.

روش‌های مختلفی برای شناخت افکار عمومی وجود دارد که معمول‌ترین آن از طریق نظرسنجی که تکنیک‌های خاص خود را دارد، انجام می‌گیرد؛ به‌طور عموم مشتری اصلی نظرسنجی‌ها، نهادهای تحقیقاتی و آماری دولت هر کشوری است که البته سازمان‌های اطلاعاتی به‌صورت پوششی نیز در کشورهای هدف اقدام به نظرسنجی و جمع‌آوری اطلاعات می‌کنند.

درنظرسنجی نیاز‌ها و کمبود‌های هر جامعه آشکار و بدین وسیله اندیشه‌ها و افکار پنهان جامعه به سطح آورده می‌شود؛ نظرسنجی یکی از عوامل تعیین‌کننده در توسعه به شمار می‌رود و مسؤولان هر حکومتی و در بعضی موارد حتی خود جامعه نیازمند پژوهش برای آگاهی از نگرش‌ها، اطلاعات و رفتار مردم، چه به شکل جمعی و چه فردی است؛ اما این اطلاعات باید توسط مراکز نظرسنجی بومی تولید و در اختیار صاحب‌نظران، کارشناسان و مسئولان آن کشور باشد، نه در دسترس سرویس‌های اطلاعاتی رقیب یا دشمن.

در نظرسنجی، کیفیت و کمیت "رضایت" یا "عدم‌رضایت" مردم از اجزای مختلف حکومت و جامعه تا حدودی مشخص می‌شود که این اطلاعات استراتژیک باید در دست افراد، سازمان‌ها و نهادهای واجد صلاحیت هر کشوری باشد تا هرچه سریع‌تر درصدد برطرف کردن عوامل نارضایتی گام بردارند و از تبدیل برخی مسائل به بحران جلوگیری کنند؛ همچنین این اطلاعات گران‌قدر کمک می‌کند تا مسؤولان در راستای تقویت جایگاه‌هایی که باعت رضایت مردم شده است، قدم بردارند. از این رو اگر این اطلاعات در دست سازمان‌های اطلاعاتی دشمن قرار بگیرد، به‌طور دقیق این فرمول را برعکس اجرا خواهند کرد؛ یعنی با شناسایی مسائلی که موجب نارضایتی مردم است، تمرکز کرده و با دامن زدن بیشتر به آن موارد، تلاش در ایجاد شکاف بیشتر بین جامعه و حکومت کرده و سعی در ایجاد بحران می‌کنند؛ همچنین با شناسایی نقاط قوت حکومت و جامعه، با طراحی عملیات روانی به تخریب این نقاط قوت در اذهان عمومی کرده و مردم را نسبت به حکومت و جامعه بدبین‌تر می‌کنند و جمع این موارد در نهایت، به ایجاد فاصله بین مردم و حکومت و در انتها احتمال تغییر نظام بینجامد.

درواقع این اطلاعات برای جامعه به مثابه نبض است و سرویس‌های جاسوسی به دنبال گرفتن نبض جامعه هستند تا با شناخت لایه‌های پنهانی‌تر جامعه، بتوانند قوی‌ترین ضربه خود را به ضعیف‌ترین قسمت از بدن آن جامعه وارد کنند.

افشای لایه‌های پنهانی جامعه ایران توسط مؤسسه کانادایی

«ایران‌پل» از سال 2006 میلادی، نظرسنجی از مردم ایران را شروع کرده و جالب اینکه این مؤسسه تابستان امسال از دفتر نظارت بر سرمایه‌های خارجی وزارت خزانه‌داری آمریکا (مسؤول رسمی نظارت بر تحریم‌های ایران) مجوز تبادلات لازم جهت تسهیل و پرداخت برای نظرسنجی‌های عمومی در ایران را دریافت کرده است.

این مؤسسه در این رابطه در سایت خود آورده است: «ایران‌پل علاوه بر توانایی در زمینه جمع‌آوری اطلاعات در زمینه دیدگاه ایرانیان خارج از کشور، کاملاً آگاه است که برخی از طرح‌ها و موضوعات پژوهشی نیازمند جمع‌آوری اطلاعات از داخل ایران است؛ «ایران‌پل» همچنین کاملاً از این موضوع آگاه بود که بسیاری از مشتریان بالقوه، نیازمند به اطلاعات قابل اتکا از ایران، در ایجاد ارتباط با خدمات پژوهشی افکار عمومی به علت نگرانی از قوانین تحریمی آمریکا و ترس از اینکه قرارداد جمع‌آوری چنین اطلاعاتی ممکن است در مغایرت کامل با قوانین وزارت خزانه‌داری آمریکا قرار داشته باشد، مردد بودند. بنابراین در ژوئن 2015 میلادی درخواست مجوز از وزارت خزانه‌داری جهت انجام پروژهای پژوهشی نظرسنجی و جمع‌آوری افکار عمومی از ایران شد که در تاریخ 4 سپتامیر 2015 میلادی این مجوز صادر شد.»

بر اساس این مجوز، «ایران‌پل» مجاز به بهره‌برداری از نهادهای غیردولتی ایران جهت انجام حجم وسیعی از پروژه‌های پژوهشی مرتبط با افکار عمومی و به‌کارگیری ظرفیت‌های داخل ایران برای تأمین نیازهای پژوهشی مشتریانش است. این مجوز همچنین به افراد و نهادهای آمریکایی نیازمند به اطلاعات پژوهشی داخل ایران، اجازه می‌دهد که از خدمات پژوهشی افکار عمومی این مؤسسه با خیال آسوده استفاده کنند.

جمع‌آوری و نجزیه و تحلیل اطلاعات از داخل ایران موجب شده که این مؤسسه کانادایی شامل تحریم‌های آمریکا علیه ایران نشود تا بتواند جنبه‌های پنهانی جامعه ایران را کشف کند و در اختیار غربی‌ها قرار دهد. این موضوع را می‌توان در پاراگرافی از سایت این مؤسسه برداشت کرد: «متخصصان ما طی یک دهه تجربه خدمات اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، رسانه‌ای، و پژوهشی را به مشتریان خود از سراسر کشورها ارائه دادند؛ همچنین سعی مستمری در آشکارسازی ابعاد پنهانی جامعه ایران برای جامعه بین‌الملل کرده‌اند. تحت این مجوز اکنون مشتریان آمریکایی ما از خدمات پژوهشی افکار عمومی داخل ایران نفع می‌برند.»

«وکس‌ایران» (VoxIran)، بانک اطلاعاتی نظرات ایرانیان

این مؤسسه کانادایی که بنا به اذعان خود به‌دنبال "صدای مردم ایران" است، یک بانک اطلاعاتی از نظرسنجی‌ها شامل نظرات ایرانیان به نام «وکس‌ایران» (VoxIran) دارد؛ بنابر اظهار این مؤسسه نظرسنجی، ایرانی‌ها در این بانک اطلاعاتی به سه هزار سؤال پژوهشی از میان 185 بررسی الگویی محتمل که از سال 2006 تا 2016 میلادی بر روی 280 موضوع اصلی و فرعی صورت گرفته، و شامل بررسی آماری در مقاطع زمانی می‌شود، پاسخ داده‌اند. «ایران‌پل» این پروژه را وسیع‌ترین بانک اطلاعاتی نظرسنجی‌های قابل اتکا از مردم ایران می‌داند.

«وکس‌ایران» شامل هزاران سؤال از صدها برسی الگویی محتمل از سال 2006 میلادی به بعد، بر روی موضوعات مختلف است که شامل انتخابات، حقوق بشر، دموکراسی، تهدیدات و برنامه هسته‌ای ایران است؛ همچنین شامل سنجش قابلیت پذیرش فناوری‌های نوآورانه و نوین و بررسی نقش و تأثیر دین در زندگی روزمره مردم ایران می‌شود. برای نمونه به بعضی از سرفصل‌های نظرسنجی این مؤسسه از مردم ایران توجه کنید: «حمایت از فناوری هسته‌ای صلح‌آمیز، ارزیابی توان نظامی و دفاعی ایران، فرهنگ دفاعی، درک سطح تهدیدات، بررسی منابع خبری که مردم ایران از آن استفاده می‌کنند، اعتراضات و ناآرامی‌ها، فساد و رسوایی‌ها، روابط ایران و آمریکا، حمایت ایران از گروه‌های غیردولتی، اثرات تحریم‌های اقتصادی، کارگران و کارمندان، فقر، باورها و فعالیت دینی، نقش دین در سیاست و جامعه، روابط خارج از زناشویی و فعالیت‌ها و سلامت روابط جنسی.»

بررسی و ارزیابی چهره‌های عمومی ایران نزد افکار عمومی یکی دیگر از پروژه‌های این مؤسسه غربی بوده است. در سایت «ایران‌پل» به بعضی از این اسامی اشاره شده است: سید محمدحسن ابوترابی‌فرد، محمود احمدی‌نژاد، محمدرضا عارف، منصور ارضی، محمدرضا باهنر، مهدی چمران، علی دایی، معصومه ابتکار، غلامحسین الهام، محمدباقر قالیباف، محمد غرضی، غلامعلی حدادعادل، سعید جلیلی، مهدی کروبی، [حضرت آیت‌الله العظمی] سیدعلی خامنه‌ای (رهبر معظم انقلاب)، سید محمد خاتمی، سید حسن خمینی، علی لاریجانی، مهران مدیری، علی مطهری، منوچهر متکی، میرحسین موسوی، علی نیکزاد، مصطفی پورمحمدی، اکبر هاشمی رفسنجانی، محسن رضایی، حسن روحانی، علی‌اکبر صالحی، مجتبی ثمره‌هاشمی، علی شمخانی، قاسم سلیمانی، احمد توکلی، علی‌اکبر ولایتی و محمدجواد ظریف.

اطلاعات (Intelligence) سرمایه ملی است

سازمان‌های اطلاعاتی در تلاش هستند تا به‌صورت مخفی در کشورهای هدف اقدام به نظرسنجی عمومی کنند، حال آنکه این مؤسسه کانادایی به‌صورت علنی و در روز روشن و حتی با همکاری نهادهای دولتی و غیردولتی اقدام به جمع‌آوری اطلاعات استراتژیک از طریق نظرسنجی انجام می‌دهد.

نظرسنجی جزء روش‌های پیمایشی و کاربردی محسوب می‌شود و هر اندازه با طرح، زمان‌بندی و بهره‌گیری از اصول علمی و دقت کافی پیمایش انجام شود، آن پیمایش موفق‌تر و معتبرتر خواهد بود و نتایج آن با واقعیت انطباق بیشتری خواهد داشت؛ از این رو به غیر از دولت‌های هرکشور، سرویس‌های اطلاعاتی نیز به دنبال کسب اطلاعات دقیق، معتبر و روزآمد با استفاده از نظرسنجی‌ها هستند.

کارشناسان اطلاعاتی درباب استفاده از منابع آشکار و تفسیر و پرورش اطلاعاتِ تحت ارزیابی، نظریات مختلفی دارند از جمله سرتیپ "واشنگتن‌پلت" افسر بازنشسته نیروی زمینی آمریکا و دانشجوی اطلاعات استراتژیک، این روش پرورش اطلاعات را به یکی از اصول اساسی حساب جامع تشبیه می‌کند، که می‌گوید: «چنان‌چه شما به اندازه کافی (هیچ‌چیزها) را با هم جمع کنید، مجموع آنها (چیزی) می‌شود». (3)

پی‌نوشت:

1) مقالات فریال فلاح

2) مقاله رحیم یعقوب زاده

3) کتاب «استراتژی بزگ» نوشته "جان‌ام. کالینز"، ترجمه کورش بایندر، ص 40