مجلس سوم در حالی آغاز به كار نمود كه اكثریت نمایندگان آن، هوادار دیدگاه مجمع روحانیون مبارز تهران بودند. این دوره از مجلس شورای اسلامی به دلیل رهنمودهای مهم امام‌خمینی در زمان برگزاری انتخابات و شكل‌گیری مجلس، به سمت حمایت از دولت پیش رفت.

در طول دوره‌ی سوم مجلس شورای اسلامی در داخل و خارج از ایران حوادث مهمی روی داد كه مجلس نسبت به هر كدام از آنها واكنش‌هایی نشان داد. از میان طرح‌ها و قوانین اجتماعی‌ ـ  سیاسی مربوط به امور داخلی كشور، دو طرح از بقیه مهم‌تر هستند: اول طرح تثبیت تعداد كاندیداها در هر انتخابات و دوم طرح اصلاح موادی از قانون انتخابات مجلس شورای اسلامی و الحاق موادی به آن، كه هر دوی آنها هم باعث اختلاف دو جناح مهم آن روز كشور در مجلس شورای اسلامی و هم باعث واكنش‌هایی در خارج از مجلس و در سطح جامعه گردید.

طرح تثبیت تعداد كاندیداها در هر انتخابات

در انتخابات خبرگان رهبری، مجلس خبرگان مصوبه‌‌ای داشت كه حاشیه ساز شد. خبرگان براساس قانون اساسی، مستقل ترین نهاد نظام اسلامی است كه تعیین آیین نامه های مربط به تعداد خبرگان، نحوه انتخاب آنها، مرجع تعیین و تایید اولیه صلاحیت نامزدها و ... بر عهده خود اعضا و نمایندگان مجلس است؛ بر همین اساس تعیین صلاحیت كاندیداهای مجلس خبرگان به شورای نگهبان سپرده شد و شورای نگهبان برای سنجش درجه‌ی اجتهاد كاندیداهای خبرگان رهبری از آنان امتحان به عمل آورد، در حالی كه پیش از این، سنجش میزان علمی كاندیداهای خبرگان رهبری توسط حوزه‌ی علمیه صورت می‌گرفت.

با اجرای این روش، تعدادی از طرفداران جناح اكثریت مجلس (جناح چپ) توسط شورای نگهبان رد صلاحیت شدند. همین مساله اعتراض شدید این جناح را به دنبال داشت و آنان در نطق‌های پیش از دستور مجلس شورای اسلامی به انتقاد از شورای نگهبان پرداختند.

در جلسه‌ی علنی 277 مجلس شورای اسلامی در تاریخ سه‌شنبه دهم مهر ماه 1369 اسدالله بیات در نطق پیش از دستور مجلس، عملكرد شورای نگهبان در تعیین صلاحیت كاندیداهای خبرگان رهبری را زیر سؤال برد و اظهار داشت من تردید دارم پشت سر آقایان نماز بخوانم و این دیگر انتخابات نیست و انتصابات است.

در همین جلسه‌ی مجلس شورای اسلامی طرح تثبیت كاندیداها جهت متوقف كردن انتخابات خبرگان برای اصلاح در انتخابات آن و یا تجدید نظر در رد صلاحیت‌ها با سه فوریت تقدیم مجلس شد.

ارائه‌ی این طرح به شدت با مخالفت جناح اقلیت (راست) مجلس شورای اسلامی مواجه شد و این مخالفت‌ها نهایتاً باعث تعطیلی مجلس در روز یكشنبه 15/7/1369 یعنی روز قبل از انتخابات مجلس خبرگان رهبری گردید. 55 نفر از نمایندگان جناح اقلیت به عمد در این روز در مجلس حاضر نشدند كه باعث شد مجلس به حد نصاب نرسد و تعطیل شود.

نمایندگان جناح اقلیت در مخالفت با دو فوریت این طرح استدلال می‌كردند انتخابات خبرگان رهبری، نحوه‌ی برگزاری آن، تعداد اعضای خبرگان، تعداد كاندیداها، ناظران انتخابات آن و... بر اساس اصل یكصد و هشتم قانون اساسی به مجلس شورای اسلامی ربطی ندارد و بر عهده‌ی خود مجلس خبرگان رهبری می‌باشد.^[1]

موافقان نیز استدلال می‌كردند این طرح بحث انتخابات را به صورت كلی بررسی می‌كند و ممكن است ناظر بر انتخابات خبرگان نباشد. همچنین در این طرح كیفیت انتخابات بررسی نمی‌شود بلكه هدف  آن تعریف انتخابات است.^[2]علی‌رغم مخالفت جریان راست، دو فوریت این طرح تصویب شد.

جلسه‌ی علنی 278 روز چهارشنبه یازدهم مهر 1369 بر سر این موضوع و انتخابات خبرگان رهبری به تشنج و زد و خورد كشیده شد. احمد زمانیان نماینده‌ی نهاوند در سخنان پیش از دستور این جلسه به كسانی كه به مصوبه‌ی آخرین اجلاسیه‌ی‌ خبرگان رهبری ایراد و اعتراض داشتند، به شدت حمله نمود و اظهار داشت: «اولاً اگر سخن نگفته‌ایم به خاطر آن است كه نخواسته‌ایم بدون اجازه‌ی ولی فقیه گامی برداریم، ثانیاً ما در طول تاریخ پیش‌دستی را به حریف داده و آنگاه كه ضربه‌ی بزنیم ضربه مهلك است».^[3]

عده‌ای از نمایندگان (غفاری، سهمی، مهرزاد صدقیانی) به سخنان وی اعتراض كردند و خلخالی زمانیان را «طرفدار منافقین» دانست. زمانیان نیز به سخنان روز قبل اسدالله بیات اعتراض نمود و گفت: «من از آنچه كه در بیانات این آقا بود به خدا پناه می‌برم».^[4]

با شدت گرفتن اعتراضات نسبت به سخنان زمانیان، هادی غفاری او را از محل نطق دور كرد و آقای بیانك نوشته‌های وی را پاره كرد. جو مجلس متشنج شده و نمایندگان اكثریت شروع به توهین به زمانیان كردند. اصغر نوروزی وی را وطن‌فروش و غفاری او را شارلاتان نامید. باقر نژادیان‌فرد خطاب به نمایندگان اقلیت گفت: «همه‌تان را دفن می‌كنیم، نامردها نمی‌گذاریم خط امام از بین برود». خلخالی نیز اعلام كرد: «ما همه كشته می‌شویم ولی تسلیم نمی‌شویم».^[5]هاشمیان نایب‌رئیس مجلس برای آرام‌كردن فضای مجلس، جلسه را برای تنفس یك ربع تعطیل كرد.در این جلسه نیز موافقان و مخالفان درباره‌ی طرح صحبت كردند و ادامه‌ی بحث به روز یكشنبه 15/7/1369 خبرگان موكول شد.

در همین روز٬ حضرت آیت‌الله سیدعلی خامنه‌ای رهبر انقلاب اسلامی، طی سخنانی در جمع طبقات مختلف مردم از كسانی كه به مصوبه‌ی اخیر مجلس خبرگان اعتراض داشتند، به شدت انتقاد نمود و ضمن دفاع از شورای نگهبان اظهار داشتند: «این كاری كه طی دو سه روز اخیر از بعضی افراد سر زد كه پشت یك تریبون‌هایی ایستادند و به شورای نگهبان بد گفتند، اگر تكرار بشود بنده بر اساس مسئولیت خودم آن را تحمل نخواهم كرد».^[6]

اما در روز یكشنبه( یك روز به انتخابات خبرگان) 55 عضو جناح راست كه این طرح را نشات گرفته از سیاسی‌كاری طرف مقابل می‌دانست٬ برای جلوگیری از بررسی آن٬ در مجلس حاضر نشدند و عملا مانع تصویب این طرح شدند.

انتخابات مجلس خبرگان رهبری در روز دوشنبه 16/7/1369 در سراسر كشور برگزار شد. به دلیل اینكه هدف از طرح تثبیت تعداد كاندیداها در انتخابات، متوقف‌كردن و یا به تأخیرانداختن انتخابات خبرگان رهبری بود و طراحان آن به هدف مورد نظر نرسیدند در جلسه‌ی علنی 279، روز سه‌شنبه هفدهم مهر 1369 تعدادی از نمایندگان ارائه‌دهنده و موافق طرح، پیشنهاد سلب یك فوریت از دو فوریت آن را دادند و استدلال نمودند كه این طرح در رابطه با انتخابات خبرگان بود و حالا كه این انتخابات انجام شده فوریتی برای طرح لازم نیست، كه این پیشنهاد به رأی گذاشته شد و به تصویب اكثریت رسید.^[7]

منبع:پایگاه مركز اسناد انقلاب اسلامی