به گزارش مشرق، دور سوم مذاکرات چهار جانبه «صلح افغانستان» با حضور افغانستان، پاکستان، آمریکا و چین، روز 6 فوریه 2016 برابر با 17 بهمن 1394 در پاکستان برگزار شد. در صورت تداوم این مذاکرات با حضور نیروهای معارض داخلی دولت وحدت ملی افغانستان «طالبان» به عنوان یکی از بازیگران اصلی داخلی این کشور و همچنین پذیرفتن نقش همسایگان افغانستان به خصوص ایران، در حل بحران ناامنی و بی‌‌ثباتی این کشور، می‌توان به آینده این مذاکرات امیدوار بود. اساساً اشتراک منافع ایران و افغانستان، از وجود ثبات و امنیت در داخل و خارج مرزهای خود، دلیل مهمی بر نقش تأثیرگذار ایران در روند صلح افغانستان است.
 
مذاکرات چهار جانبه صلح افغانستان، باهدف یافتن «نقشه راه صلح» و بررسی موانع صلح دولت وحدت ملی افغانستان و طالبان، در راستای دیگر مذاکرات صورت گرفته‌ طی چند سال گذشته، برای برقراری صلح و ثبات در افغانستان برگزار می‌شود. به رغم سقوط طالبان و حضور نیروهای ائتلاف در این کشور، انعقاد پیمان امنیتی- استراتژیک افغانستان با امریکا و تداوم حضور نیروهای آمریکایی در افغانستان، این کشور هم‌چنان با بی‌ثباتی و ناامنی رو به رو است.
 
بحران امنیتی در افغانستان در حدی است، که جان کمپل فرمانده کل نیروهای ناتو در این کشور، اخیراً مطرح کرد، که باید هرچه سریع‌تر برای برقراری صلح در افغانستان اقداماتی جدی صورت گیرد، در غیر این صورت، سال 2016 نیز همانند 2015، سال بحرانی و خونین خواهد بود.
 
علاوه براین، فعالیت داعش در افغانستان نیز به معضلات امنیتی این کشور افزوده است. داعش در ژانویه 2015، تشکیل «ولایت خراسان» را که منطقه‌ای گسترده‌ای شامل افغانستان، پاکستان و بخش‌هایی از خاور میانه و آسیای میانه می‌باشد، اعلام کرد. این موضوع نگرانی هایی جدی در پی داشته است. نگرانی عمده در این خصوص حتی میان رهبران طالبان، ایجاد تفرقه میان نیروهای طالبان و جذب نیروهای ناراضی طالبان به داعش است. رهبران طالبان مخالف شکل گیری نیروهای موازی در کنار خود در این کشور هستند و به داعش در خصوص افزایش نفوذش در منطقه‌ای تحت کنترل خود، هشدار نیز داده اند. فعالیت داعش در افغانستان سبب گسترده شدن ناامنی و بی ثباتی در این کشور و به تبع آن گسترده شدن ناامنی و تهدیدات تروریستی در منطقه خواهد شد.
 
بر همین اساس است که مذاکرات صلح به صورت جدی در حال پیگیری است و در طی یک ماه، سه دور مذاکرات برگزار شده است. دور نخست نشست چهارجانبه صلح افغانستان، 11 ژانویه 2016 در اسلام آباد و دور دوم آن نیز، 18 ژانویه در کابل برگزار شد. دور چهارم این مذاکرات نیز قرار است که 23 فوریه در کابل برگزار شود.
 
اما مسایلی آینده این مذاکرات را تحت شعاع قرار داده است. نخست، عدم حضور نمایندگان طالبان؛ طی این سه دور مذاکره، نماینده‌ای از طالبان به عنوان اصلی ترین نیروی معارض داخلی دولت ملی افغانستان و یک سویه اصلی مذاکرات صلح، حضور نداشته است. طالبان شروطی برای ورود جدی به روند مصالحه ملی اعلام کرده است؛ خروج نیروهای خارجی از افغانستان، خارج شدن آن از لیست گروه های تروریستی سازمان ملل و حذف تحریم های رهبران طالبان.
 
اگر چه بر اساس اظهارات مقامات افغان و پاکستانی، احتمال حضور نمایندگانی از گروه‌های مختلف طالبان در نشست سوم وجود داشت، اما این دور از مذاکرات نیز بدون حضور نماینده‌ای از طالبان برگزار شد. در دور سوم مذاکرات، از طالبان خواسته شد، که به مذاکرات صلح بپیوندد. در حقیقت یکی از بزرگترین موانع بر سر راه این مذاکرات به گفته یکی از دیپلمات‌های حاضر در این نشست، تعیین این مساله است که کدام گروه‌ها از طالبان درباره توافق صلح در کشور، صادقانه رفتار می‌کنند و کدام یک اصلا مسوولیت پذیری ندارند. در این راستا، سرتاج عزیز مشاور امنیت ملی و امور خارجی نخست وزیری پاکستان گفته است، که باید تعداد زیادی از گروه‌های طالبان به روند مذاکرات صلح ملحق شوند.

 
دوم،‌ عدم حضور ایران به عنوان یکی از مهم‌ترین همسایگان افغانستان؛ مطمئناً حضور ایران در این مذاکرات می توانست در روند مذاکرات صلح مثبت باشد. بدون تردید، ایران به عنوان یکی از مهم ترین همسایگان افغانستان که دارای مرز سرزمینی طولانی، اشتراکات فرهنگی- زبانی- قومی و مذهبی و تهدیدات مشترک است، می تواند نقش بسیار مهمی در روند صلح و ثبات افغانستان داشته باشد.
 
ایران در 15 سال اخیر، از روند دولت سازی در افغانستان و رفع بی ثباتی و ناامنی در این کشور حمایت کرده است. در دیدار عبدالله عبدالله رئیس اجرایی دولت افغانستان با مقامات ایرانی در 5 و 6 ژانویه 2016 در تهران، مقامات ایرانی از روند گفتگوهای بین الافغانی با رهبری دولت افغانستان حمایت کرده و بر گسترش همکاری های انتظامی و امنیتی به منظور مبارزه قاطع با تهدیدات مشترک، تاکید نموده‌اند. در حقیقت، نگرانی‌های امنیتی ایران، ناشی از افراطی گری‌های طالبان در افغانستان و فعالیت داعش در این کشور از یک سو و حضور نیروهای خارجی در همسایگی ایران از سوی دیگر  است. از نگاه ایران، حضور نیروهای خارجی در  افغانستان، حتی به شکل غیر مستقیم سبب تقویت تنش‌های داخلی و قومی افغانستان، افزایش اقدامات خشونت آمیز و به تبع آن کند شدن روند دولت سازی و در نهایت تداوم بی ثباتی و ناامنی در مرزهای طولانی شرقی ایران، می‌شود.
 
بدون تردید، ایران و افغانستان منافع مشترکی از عدم وجود بی‌ثباتی و ناامنی در داخل و خارج مرزهای خود دارند. همین موضوع، دلیل مهمی بر نقش تأثیرگذار ایران در روند صلح افغانستان است. به طوری که مقامات افغانستان نیز نقش ایران در زمینه تحکیم صلح و برقررای ثبات و امنیت در این کشور را، مثبت توصیف کرده اند.
 
نتیجه آن‌که، برگزاری مذاکرات صلح، اقدام مثبتی جهت برقراری ثبات، امنیت، کاهش خشونت و ایجاد صلح پایدار در افغانستان و به تبع آن در منطقه و جهان است. بی ثباتی و ناامنی موجود در افغانستان پس از گذشت 15 سال از سقوط دولت طالبان، لزوم حل مشکل طالبان با دولت از طریق سیاسی – مذاکرات وحل اختلافات از طریق تفاهم- را فراهم کرده است. اما دو نکته حائز اهمیت در این خصوص، از یک سو اهمیت بهره مندی و دریافت حمایت ایران به عنوان یکی از  همسایگان تأثیرگذار افغانستان در روند صلح و ثبات در این کشور است. از سوی دیگر، لزوم پیوستن گروه‌های مختلف معارض داخلی به این مذاکرات است. در واقع این احتمال وجود دارد که در صورت عدم پیوستن طالبان به روند مذاکرات صلح و همچنین عدم کنترل ناامنی در افغانستان، فعالیت داعش در این کشور گسترده تر شود. همین موضوع تداوم شورش هاو بی‌ثباتی در افغانستان را سبب خواهد شد.

 

منبع:مرکز پژوهش های علمی و مطالعات استراتژیک خاورمیانه