«آمبرین زمان» خبرنگار ترک مقیم استانبول که برای مجله اکونومیست و روزنامه ترک‌زبان «طرف» هم مطلب می‌نویسد، با اشاره به این سفر محرمانه و مرموز می‌نویسد: بە زعم مقامات روسی روابط با ترکیە تنها در صورتی بهبود می‌یابد کە ترکیە این شروط را بە جا آورد. عذرخواهی رسمی ترکیە از روسیە، مجازات مسئولان این کار و پرداخت غرامت بە روسیە.اما نمی‌دانیم کە هاکان فیدان در چمدانش چە دستوری داشت، اما تا به این لحظه هیچ اشارەای بە این وجود ندارد کە ترکیە شروط روسیە را بە جا بیاورد.
«کردپرس» با ترجمه یادداشت این خبرنگار ترک نوشت: طبق ادعای برخی منابع موثق؛ در روزهای گذشتە و احتمالا با هماهنگی رئیس جمهور اردوغان و کمی قبل از سفر بە آمریکا، رئیس میت به مسکو سفر است.
دلیل آن مشخص است: جستجوی راههای بهبود روابط ترکیە – روسیە کە پس از ساقط نمودن هواپیمای روسی در نوامبر سال گذشتە حالتی متشنج یافتە است.
طبق گفتەی همان منابع، فیدان نە با همتاهای خود، بلکە با مقامات وزارت خارجە روسیە دیدار کردە است.
می‌توان ادعا کرد کە سفر فیدان بە روسیە بە دستور اردوغان بودە و هدف از آن، رساندن پیام ویژە بە پوتین رئیس‌جمهور روسیه صورت گرفتە است.
نە تصدیقی وجود دارد نە تکذیب
آیا فیدان واقعا بە مسکو رفتە است؟ اگر رفتە باشد، آیا دست خالی برگشتە است؟
بە سئوال اول بپردازیم.
«نوح یلماز» مشاور مطبوعاتی میت چنین پاسخی بە من داد: «مطابق قواعد سازمانیمان، ما هیچ اطلاعی از برنامەهای رئیس محترممان نداریم.»
یلماز کە مدتی در واشنگتن زندگی کردە است بە زبان انگلیسی اضافە کرد: «این خبر را نە می‌توانم تأیید کنم نە تکذیب.»
«ایگور میتیاکوف» مسئول روابط عمومی کنسولگری روسیە در آنکارا، نیز با زبان ترکی بدون لهجە، پاسخی مشابه ارائە داد و با نزاکتی کە یادآور امپراطوری سدە نوزدە روسیە بود گفت کە می‌توانم پرسشم را از طریق ایمیل بە روابط عمومی وزارت خارجە روسیە ارسال کنم و همچنین گفت کە احتمالا «سریع» پاسخ دریافت نخواهم کرد.
طبق اینکە هر دو طرف نیز به طور قاطع سفر فیدان را تکذیب نکردند، بە نظر من ادعای سفر رئیس دستگاه اطلاعاتی ترکیە بە روسیە، درست است.
در پاسخ بە پرسش دوم... در روزهای اخیر در رسانەهای نزدیک بە حکومت اخباری دال بر انعطاف و نرمش در روابط با روسیە بە چشم می‌خورد. اما آنچە مشخص است مقامات روسی کاملا برعکس، مدافع عدم انعطاف و نرمشی هستند.
بە ویژە در زمان نگارش این سطور، اخباری منتشر شدە کە ادعا می‌کند در سال جاری دو جاسوس روسی مدعی قتل یک فرماندە چچنی در ترکیە بودە و خود را برای یک عملیات جدید در استانبول آمادە می‌کردەاند.
«هاکان آکسای» کارشناس امور روسیە، در مقالەای تحت عنوان «روابط با روسیە بهبود خواهد یافت، اما روسیە از این موضوع بی خبر است» وضعیت موجود را بە خوبی بە تصویر کشاندە است:
«هیچ پیشرفتی حاصل نشدە است. ترکیە اشتباه خود را نمی‌پذیرد، عذرخواهی نمی‌کند، برای حل این مشکل هیچ واکنش ملموس و حسن نیتی از خود نشان نمی‌دهد. روسیە نیز از همان برخورد و واکنش عاطفی کە از ابتدا داشت، عقب نمی‌نشیند. نە تنها در عرصە نظامی و سیاسی، بلکە حتی در عرصه گستردە روابط اقتصادی، فرهنگی و انسانی موانعی ایجاد می‌کند و اگر نتواند «با فشار آنکارا را مجاب کند» از موضع خود نیز عقب‌نشینی نخواهد کرد.»
اخبار تایید نشده از میانجیگری ایران و آمریکا برای رفع بحران در روابط مسکو - آنکارا
این سخنان به آن معنا نیست که ترکیه برای بهبود روابط کاری نمی‌کند. زیرا اردوغان طی سخنانی در انستیتوی بروکینگ در اول آوریل جاری گفت: «مشکلات موجود در منطقە، ما (آنکارا و روسیه) را ناچار می‌کند با هم همکاری داشتە باشیم.»
هر گاه پوتین از اردوغان سخن می‌گوید، عصبانیت تمام چهرەاش را در بر می‌گیرد.
این سخنان شاخە زیتونی بود کە بە سوی روسیە دراز شدە بود. یک روز قبل از آن نیز شخصی بە نام «آلپ ارسلان چلیک» کە گفتە بود خلبان هواپیمای ساقط شدە روسی را کشتە است، در ازمیر دستگیر شد.
از سویی نیز اقداماتی دال بر میانجیگری طرف سوم، وجود دارد. ادعا می‌شود کە برای بهبود روابط ترکیە و روسیە، پای ایران و آمریکا بە وسط کشیدە شدە است. اما با این وجود بە گفتە یک دیپلمات غربی؛ «هر گاه پوتین از اردوغان سخن می‌گوید، عصبانیت تمام چهرەاش را در بر می‌گیرد.»
شروط روسیە
بە زعم مقامات روسی روابط با ترکیە تنها در صورتی بهبود می‌یابد کە ترکیە این شروط را بە جا آورد.
عذرخواهی رسمی ترکیە از روسیە، مجازات مسئولان این کار و پرداخت غرامت بە روسیە.
نمی‌دانیم کە هاکان فیدان در چمدانش چە دستوری داشت، اما هیچ اشارەای بە این وجود ندارد کە ترکیە شروط روسیە را بە جا بیاورد. تنها پیشرفت ملموس در این رابطە توافق بر سر قیمت گاز طبیعی است.
بە گمانم جنبە شگفت انگیز سفر فیدان بە مسکو این است کە خودش داوطلب چنین نقشی شدە است. اما مدتی است کە زمزمەهایی مبنی بر وجود تنش میان او و اردوغان وجود دارد. اگر این ادعاها درست بود، اردوغان، فیدان را برای این مسئولیت حساس، انتخاب نمی‌کرد.