به گزارش مشرق، قدیم‌ترها، معمولا دانش‌آموز بازیگوش و درس‌نخوان را به هنرستان‌ها می‌فرستادند تا حداقل بتواند دیپلمش را بگیرد و در کنار آن، مهارتی هم بیاموزد. حالا دیگر باور مردم و حتی خود دانش‌آموزان عوض شده و هنرستان را جایی برای مهارت‌آموزی می‌دانند و حتی مدیرکل دفتر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای آموزش و پرورش خبر داده است از سال آینده دوره آموزشی در هنرستان‌ها از چهار سال به سه سال کاسته می‌شود تا دانش‌آموزان مهارت آموخته هر چه سریع‌تر وارد بازار کار شوند.
محسن حسینی، مدیرکل دفتر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای البته علت اصلی کوتاه شدن دوره تحصیل در هنرستان را امری ناگزیر می‌داند که علتش اجرای سیستم آموزشی 3، 3، 3، 3 است به‌طوری که 12سال تحصیلی دانش‌آموزان به چهار دوره مجزای تحصیلی تبدیل شود.
گرچه نفس مهارت آموزی دانش‌آموزان در هنرستان‌ها به خودی خود، اتفاق مثبتی است و افزایش طول دوره هنرستان‌ها را باید به فال نیک گرفت، اما باید این نکته را هم در نظر داشت که بازار کار هم باید راهی برای برقراری ارتباطی مثبت و موثر با هنرستان‌ها پیدا کند و گپ میان بازار کار و مهارت آموخته‌های هنرستانی برطرف شود.
به گفته محسن حسینی، مدیرکل دفتر آموزش‌های فنی و حرفه‌ای وزارت آموزش و پرورش، امسال 968 هزار و 960 دانش‌آموز در کل کشور در پایه نهم مشغول به تحصیل هستند که سال آینده وارد پایه دهم می‌شوند و طبق پیش‌بینی‌های صورت گرفته از این تعداد 17/39 درصد از این دانش‌آموزان، سهم رشته‌های فنی و حرفه‌ای خواهند بود.
آن‌طور که روابط عمومی وزارت آموزش و پرورش به نقل از این مقام مسئول خبر داده، قرار است در سال تحصیلی جدید، برخی از رشته‌های جدید مانند مگاتورنیک، حمل ونقل و معماری داخلی به مجموعه رشته‌های فنی وحرفه‌ای اضافه شود که ثابت می‌کند آموزش و پرورش در حال افزایش کمی رشته‌های هنرستانی است و از دانش‌آموزانی که قصد دارند بدون تلف کردن وقت، هر چه سریع‌تر وارد بازار کار شوند، حمایتی ویژه می‌کند.
با وجود مجموع این اتفاق‌های مثبتی که در راه است، خود این مقام مسئول هم قبول دارد که اهداف توسعه هنرستان‌ها برای کار و تحصیل همزمان فارغ‌التحصیلان هنرستانی در برنامه پنجم توسعه هنوز به‌طور کامل محقق نشده و با این حساب باید دید که تا پایان برنامه ششم توسعه، تا چه حد این اهداف به ثمر خواهد نشست.
هنرستان جای دانشگاه را می‌گیرد
«هنرستان‌ها باید کاری کنند که مهارت دانش‌آموزان پس از فارغ‌التحصیلی به حد جذب شدن در بازار کار برسد، چرا که رقابت در بازار کار پیچیده است و برای جذب شدن در آن باید ماهر بود و این ماهر بودن لزوما به معنای کسب مدرک دانشگاهی نیست، بلکه می‌تواند بدون ورود به دانشگاه نیز از راه هنرستان تخصص به‌دست آورد.» اینها بخشی از رویکردی است که دکتر حسین احمدی، کارشناس آموزش و پرورش در گفتگو با جام‌جم، مطرح می‌کند.
به عقیده او، فضای غالب جامعه و وجود فرهنگ مدرگ گرایی خیلی از دانش‌آموزان را علاقه‌مند کرده است که پس از فارغ التحصیلی از هنرستان، وارد دانشگاه شوند، اما ظرفیت دانشگاه‌ها برای جذب هنرستانی‌ها کافی نیست و به همین علت، خیلی از فارغ التحصیلان پشت دیوار کنکور می‌مانند؛ آن هم در حالی که قرار بود دانش‌آموز هنرستانی پس از فارغ‌التحصیلی، دیگر دغدغه دانشگاه نداشته باشد و مستقیم وارد بازار کار شود.
به گفته احمدی، هدف از تحصیل در هنرستان‌ها، تربیت نیروهای کاردان و ماهر است تا بتوانند واسطه‌ای بین مهندسان فکور و کارگران ساده باشند، طوری که هم دانش تئوری و هم مهارت تجربی داشته باشند، اما هنرستان‌های ما هنوز نتوانسته‌اند این هدف را به شکل کامل محقق کنند.
همچنین به عقیده بسیاری از کارشناسان، زیرساخت‌های هنرستان‌ها باید تقویت شود و دانش عملی معلمان هم افزایش پیدا کند؛ به باور احمدی، هم اکنون وجود کاستی‌هایی در این دو حوزه موجب شده هنرستان‌ها تا خروجی مطلوب، فاصله داشته باشند: «متاسفانه امکانات سخت‌افزاری و کارگاهی بسیاری از هنرستان‌ها هنوز ضعیف است و دانش‌آموز نمی‌تواند مهارت چندانی بیاموزد. دانش عملی پایین برخی از معلمان هم مزید بر علت می‌شود تا معلم نتواند مهارت لازم را به دانش‌آموز هنرستانی منتقل کند. به همین دلیل نیز باید برگزاری دوره‌های مهارت آموزی ضمن خدمت برای معلمان هنرستانی، جدی گرفته شود.»
چالش دیگری که از دیدگاه این کارشناس آموزش و پرورش، کیفیت تحصیل در هنرستان‌ها را تهدید می‌کند، جدی نگرفتن دوره‌های کارورزی دانش‌آموزان در کارگاه‌های بیرون از هنرستان هاست که او برای برگزار شدن‌شان اصراری ویژه دارد: «اگر دانش‌آموز هنرستانی، دوره‌های کارورزی حین تحصیل را جدی نگیرد، دچار فقر مهارت‌های عملی می‌شود و حتی اگر به بازار کار راه پیدا کند، به علت نداشتن تخصص واقعی، دلزده خواهد شد.»
بازار کنکور، همچنان آب و نان دارد
بسیاری از کارشناسان حوزه آموزش و پرورش، هنوز هم به یاد می‌آورند که قرار بود سازمان فنی و حرفه‌ای امکاناتش را در اختیار هنرستان‌ها قرار بدهد تا دانش‌آموزان گروه کار دانش با همکاری این سازمان، مهارت‌های بیشتری کسب کنند و آماده‌تر وارد بازار کار شوند، اما به گفته ابوالقاسم جامه بزرگ، این هدف هنوز محقق نشده است و این مساله میان هنرستان‌ها و بازار کار فاصله می‌اندازد و چوب این دوری در نهایت به تن دانش‌آموزان خواهد خورد و آنها را در بازار کار سرخورده می‌کند.
این مدیر ارشد سابق وزارت آموزش و پرورش در گفت‌وگو با جام‌جم یک نگرانی دیگر هم دارد. فلسفه تاسیس هنرستان‌ها شکستن شاخ غول کنکور، افزایش تعداد نیروهای فنی و ماهر در جامعه، شتاب بخشیدن به روند توسعه کشور و تزریق نشاط جوانی به بازار کار است، اما او اعتقاد دارد برای آنکه هنرستان‌ها از این هدف منحرف نشوند، باید دیدگاه مثبت دانش‌آموزان و خانواده‌ها درباره این مکان‌های آموزشی تقویت شود.
این کارشناس آموزشی درباره این نگرانی دلیل می‌آورد: «برخی خانواده‌ها هنوز مدرک گرا هستند و در خیال شان دانشگاه تنها شاهراهی است که می‌تواند فرزندان شان را صاحب مهارت و آینده‌ای روشن کند و به همین علت آنها هنوز هم دانش‌آموزان‌شان را راهی دانشگاه می‌کنند، در حالی که خیلی از آنها سرشار از توانایی مهارت‌آموزی و ورود سریع به بازار کار هستند.»
جامه بزرگ در گفت‌وگو با جام‌جم هشدار می‌دهد که بسیاری از موسسات کنکور بزرگ و صاحب‌نام تلاش می‌کنند با هر ترفندی دانش‌آموزان هنرستانی را کنکوری کنند و به خیل جمعیت پشت کنکوری‌ها بیفزایند و از این نمد کلاهی برای خودشان دست و پا کنند که تنها راه برای خنثی کردن این ترفند، مطمئن کردن دانش‌آموزان و خانواده‌ها از این واقعیت است که «تنها راه صاحب حرفه شدن و درآمد بالا از دانشگاه نمی‌گذرد و هنرستان می‌تواند میانبری برای ورود سریع‌تر جوان‌های قوی و با استعداد به بازار کار باشد.»