به گزارش مشرق، سانسور و فیلترینگ سلیقه‌ای پایگاه‌ها و بخش‌هایی از آدرس‌های اینترنتی همواره از دیرباز مورد انتقاد مردم، کارشناسان و حتی گاها مسئولان کشور بوده است.
همانطور که از عنوان "سلیقه" بر می‌آید، ممیزان به جز پایش موارد مربوط به خطوط قرمز دینی و سیاسی کشور بعضی اوقات استنباط‌ها یا دیدگاه شخصی خود را در ارتباط با امر فیلترینگ دخالت می‌دهند که این موضوع منجر به بروز نارضایتی بین مردم و کسانیکه در تعامل با فضای مجازی هستند، می‌شود.
از این حیث طرح "فیلترینگ هوشمند" از چند سال گذشته پیش کشیده شد اما در عمل به واسطه برخی نارسایی‌های فنی و نامفهوم تعریف شدن این پروژه توسط دولتمردان پیشین، عقیم ماند.
ابتر ماندن پروژه‌ای به وسعت فیلترینگ سراسری و هوشمند، موجب شد تا دولت یازدهم با قدرت پا در میدان عمل بگذارد و زمینه‌ای برای اجرا شدن آن بچیند.
چنین انگیزه‌ای در دولت یازدهم به واسطه مخالفت با شیوه‌های پیشین فیلترینگ، ایجاد شد و به واسطه اعتقاد راسخی که به استفاده حداکثری از ابزارهای ارتباطی داشت، سعی کرد تا با مانور پیرامون فیلترینگ هوشمند حتی‌الامکان از سبک و سیاق گذشته فرار کند.
وزرای کابینه روحانی صراحتا معتقدند که شیوه‌های گذشته پالایش محتوا در شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و مجموعا فضای مجازی ناکاراست و باید ابتکارات هوشمندانه‌ای برای برخورد با این فضا سنجید.
مانور رسانه‌ای اعضای کابینه این دولت پیرامون فیلترینگ هوشمند به قدری طولانی شد که نهاد قضایی کشور در روزهای ابتدایی پاییز 93 طی نامه‌ای خطاب به وزارت ارتباطات با ابراز نگرانی نسبت به انتشار وسیع مطالب موهن از طریق برخی شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس‌آپ، وایبر و تانگو اعلام کرد که وزارتخانه مربوطه برای فرآهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های یاد شده تنها یک ماه فرصت دارد.
چنین هشداری وزارت ارتباطات را که معتقد به اجرا شدن فیلترینگ هوشمند بود به خود آورد و محمود واعظی بلافاصله با پیش کشیدن بحث پیشبرد پروژه فیلترینگ هوشمند طی قراردادی با سه دانشگاه و پژوهشگاه، اظهار کرد: پیگیری‌های کار به صورت مرتب انجام می‌شود.
پاسخ زودهنگام وزیر ارتباطات تا حدی از نگرانی‌های آن زمان کاست و نهاد قضایی کشور هم جهت پیشبرد برنامه‌های این وزارتخانه، مدارا پیشه کرد.
سرانجام واعظی در بهمن 1393 از پایان گرفتن مرحله نخست فیلترینگ هوشمند و آغاز مرحله دوم آن خبر داد و گفت: آزمایش فیلترینگ هوشمند روی اینستاگرام صورت گرفت.
طبق برنامه زمانبندی وزارت مربوطه قرار بود طی سه فاز یک، سه و شش ماهه این پروژه به سر منزل مقصود برسد و کل فضای مجازی تحت سیطره فیلترینگ هوشمند با نرم‌افزارهای بومی قرار گیرد.
بماند که قابلیت رمزگذاری داده‌های تبادل شده در نرم‌افزارهای ارتباطی و برخی شبکه‌ها نظیر اینستاگرام، سیستم هوشمند را دور زد و محتوای فیلتر شده را به روش دیگری در اختیار کاربران قرار داد اما طبق برنامه زمانبندی می‌بایست تا پایان آذر ماه سال گذشته سومین فاز فیلترینگ هوشمند نیز اجرایی می‌شد.
دومین هفته از اسفند ماه گذشته محمود واعظی در حاشیه دومین همایش ملی فضای مجازی پاک خبر از شروع فاز سوم فیلترینگ هوشمند داد و گفت: دیگر فیلترینگی در ورودی کشور انجام نمی‌شود.
وی عنوان کرد: فاز سوم فیلترینگ شروع شده به این معنا که دیگر فیلترینگی که در ورودی کشور انجام می‌شد، وجود ندارد بلکه با طراحی‌های انجام شده این فیلترینگ تحت نظر دانشگاه‌ها، شرکت‌های FCP و ارائه‌کنندگان اینترنت صورت می‌گیرد که باعث می‌شود سرعت اینترنت بالا رود و در آینده می‌توانیم دست شرکت‌ها را باز بگذاریم که با مشتریان خود تعامل بیشتری داشته باشند.
علی‌رغم اینکه در حال حاضر محتوای نامناسب بسیاری روی شبکه اینستاگرام قابل دسترسی است و حتی برای مسدودسازی کانال‌های غیراخلاقی در شبکه‌هایی نظیر پیام‌رسان تلگرام با مسئولان آنها مکاتبه می‌شود تا موارد خلاف هنجارهای ایران را بلاک کنند، این سوال مطرح می‌شود که آیا فیلترینگ هوشمند فقط یک عنوان بود و قرار است به شکل هوشمندانه فیلترینگ سلیقه‌ای کنیم؟!
همچنان که نرم‌افزارهای بسیاری در قالب پیام‌رسان‌های موبایلی روی اپ‌استورهای ایرانی با رویکرد اشاعه فرهنگ برهنگی عرضه می‌شود و هیچگونه فیلترینگی روی این محتوا نه به صورت سلیقه‌ای و نه هوشمند صورت نمی‌گیرد، نهاد خصوصی فاوا نیز به این روند اعتراض کرد.
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران به نمایندگی از طرف بخش خصوصی، اخیرا سند موانع کسبوکارهای حوزه ICT را تصویب کرد.
در این سند که به گفته نظام صنفی رایانه‌ای آماده ارائه به نهادهای حاکمیتی و تصمیم‌گیر است به فیلترینگ و مسدودسازی سلیقه‌ای سرویس‌ها و خدمات برخط نیز اشاره شده است.
این سازمان در سند مذکور یکی از موانع کسبوکارهای فاوا را این موضوع مطرح کرده و پیشنهاد داده است که نظارتی بر اجرای فیلترینگ در تمامی حوزه‌ها اعمال شود.
با این حال باید منتظر ماند و عاقبت این پروژه پیچیده که از گذشته مطرح شده و وزارت ارتباطات دولت یازدهم به شدت دنبال اجرای آن است را شاهد بود.
همانطور که از عنوان "سلیقه" بر می‌آید، ممیزان به جز پایش موارد مربوط به خطوط قرمز دینی و سیاسی کشور بعضی اوقات استنباط‌ها یا دیدگاه شخصی خود را در ارتباط با امر فیلترینگ دخالت می‌دهند که این موضوع منجر به بروز نارضایتی بین مردم و کسانیکه در تعامل با فضای مجازی هستند، می‌شود.
از این حیث طرح "فیلترینگ هوشمند" از چند سال گذشته پیش کشیده شد اما در عمل به واسطه برخی نارسایی‌های فنی و نامفهوم تعریف شدن این پروژه توسط دولتمردان پیشین، عقیم ماند.
ابتر ماندن پروژه‌ای به وسعت فیلترینگ سراسری و هوشمند، موجب شد تا دولت یازدهم با قدرت پا در میدان عمل بگذارد و زمینه‌ای برای اجرا شدن آن بچیند.
چنین انگیزه‌ای در دولت یازدهم به واسطه مخالفت با شیوه‌های پیشین فیلترینگ، ایجاد شد و به واسطه اعتقاد راسخی که به استفاده حداکثری از ابزارهای ارتباطی داشت، سعی کرد تا با مانور پیرامون فیلترینگ هوشمند حتی‌الامکان از سبک و سیاق گذشته فرار کند.
وزرای کابینه روحانی صراحتا معتقدند که شیوه‌های گذشته پالایش محتوا در شبکه‌های اجتماعی، پیام‌رسان‌ها و مجموعا فضای مجازی ناکاراست و باید ابتکارات هوشمندانه‌ای برای برخورد با این فضا سنجید.
مانور رسانه‌ای اعضای کابینه این دولت پیرامون فیلترینگ هوشمند به قدری طولانی شد که نهاد قضایی کشور در روزهای ابتدایی پاییز 93 طی نامه‌ای خطاب به وزارت ارتباطات با ابراز نگرانی نسبت به انتشار وسیع مطالب موهن از طریق برخی شبکه‌های اجتماعی نظیر واتس‌آپ، وایبر و تانگو اعلام کرد که وزارتخانه مربوطه برای فرآهم‌آوری زمینه و بستر فنی مورد نیاز مسدودسازی و کنترل اطلاعاتی موثر شبکه‌های یاد شده تنها یک ماه فرصت دارد.
چنین هشداری وزارت ارتباطات را که معتقد به اجرا شدن فیلترینگ هوشمند بود به خود آورد و محمود واعظی بلافاصله با پیش کشیدن بحث پیشبرد پروژه فیلترینگ هوشمند طی قراردادی با سه دانشگاه و پژوهشگاه، اظهار کرد: پیگیری‌های کار به صورت مرتب انجام می‌شود.
پاسخ زودهنگام وزیر ارتباطات تا حدی از نگرانی‌های آن زمان کاست و نهاد قضایی کشور هم جهت پیشبرد برنامه‌های این وزارتخانه، مدارا پیشه کرد.
سرانجام واعظی در بهمن 1393 از پایان گرفتن مرحله نخست فیلترینگ هوشمند و آغاز مرحله دوم آن خبر داد و گفت: آزمایش فیلترینگ هوشمند روی اینستاگرام صورت گرفت.
طبق برنامه زمانبندی وزارت مربوطه قرار بود طی سه فاز یک، سه و شش ماهه این پروژه به سر منزل مقصود برسد و کل فضای مجازی تحت سیطره فیلترینگ هوشمند با نرم‌افزارهای بومی قرار گیرد.
بماند که قابلیت رمزگذاری داده‌های تبادل شده در نرم‌افزارهای ارتباطی و برخی شبکه‌ها نظیر اینستاگرام، سیستم هوشمند را دور زد و محتوای فیلتر شده را به روش دیگری در اختیار کاربران قرار داد اما طبق برنامه زمانبندی می‌بایست تا پایان آذر ماه سال گذشته سومین فاز فیلترینگ هوشمند نیز اجرایی می‌شد.
دومین هفته از اسفند ماه گذشته محمود واعظی در حاشیه دومین همایش ملی فضای مجازی پاک خبر از شروع فاز سوم فیلترینگ هوشمند داد و گفت: دیگر فیلترینگی در ورودی کشور انجام نمی‌شود.
وی عنوان کرد: فاز سوم فیلترینگ شروع شده به این معنا که دیگر فیلترینگی که در ورودی کشور انجام می‌شد، وجود ندارد بلکه با طراحی‌های انجام شده این فیلترینگ تحت نظر دانشگاه‌ها، شرکت‌های FCP و ارائه‌کنندگان اینترنت صورت می‌گیرد که باعث می‌شود سرعت اینترنت بالا رود و در آینده می‌توانیم دست شرکت‌ها را باز بگذاریم که با مشتریان خود تعامل بیشتری داشته باشند.
علی‌رغم اینکه در حال حاضر محتوای نامناسب بسیاری روی شبکه اینستاگرام قابل دسترسی است و حتی برای مسدودسازی کانال‌های غیراخلاقی در شبکه‌هایی نظیر پیام‌رسان تلگرام با مسئولان آنها مکاتبه می‌شود تا موارد خلاف هنجارهای ایران را بلاک کنند، این سوال مطرح می‌شود که آیا فیلترینگ هوشمند فقط یک عنوان بود و قرار است به شکل هوشمندانه فیلترینگ سلیقه‌ای کنیم؟!
همچنان که نرم‌افزارهای بسیاری در قالب پیام‌رسان‌های موبایلی روی اپ‌استورهای ایرانی با رویکرد اشاعه فرهنگ برهنگی عرضه می‌شود و هیچگونه فیلترینگی روی این محتوا نه به صورت سلیقه‌ای و نه هوشمند صورت نمی‌گیرد، نهاد خصوصی فاوا نیز به این روند اعتراض کرد.
سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان تهران به نمایندگی از طرف بخش خصوصی، اخیرا سند موانع کسبوکارهای حوزه ICT را تصویب کرد.
در این سند که به گفته نظام صنفی رایانه‌ای آماده ارائه به نهادهای حاکمیتی و تصمیم‌گیر است به فیلترینگ و مسدودسازی سلیقه‌ای سرویس‌ها و خدمات برخط نیز اشاره شده است.
این سازمان در سند مذکور یکی از موانع کسبوکارهای فاوا را این موضوع مطرح کرده و پیشنهاد داده است که نظارتی بر اجرای فیلترینگ در تمامی حوزه‌ها اعمال شود.
با این حال باید منتظر ماند و عاقبت این پروژه پیچیده که از گذشته مطرح شده و وزارت ارتباطات دولت یازدهم به شدت دنبال اجرای آن است را شاهد بود.