هیچ مسئولی حتی شخص وزیر حق برداشت یک ریال از حساب مدرسه را ندارد
در ابتدای این نشست منصور مجاوری، مشاور معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش و مدیر پروژه حساب یکپارچه مدارس به ضرورت‌های پایه ریزی طرح حساب یکپارچه مدارس اشاره کرد و گفت: در سیاست‌های ابلاغی مقام معظم رهبری پیرامون تحول در آموزش و پرورش، تحول در سیستم‌های مالی مورد تاکید قرار گرفته است. همچنین در ماده ۲۰ سند تحول بنیادین نیز بر مدیریت بهینه منابع و مصارف در همه ابعاد آموزش و پرورش تاکید شده است.
وی افزود: پس از هم اندیشی با تعدادی از همکاران باسابقه و صاحب تجربه به این نتیجه رسیدیم که یکی از دغدغه‌های بزرگ خانواده‌ها ثبت‌نام فرزندانشان در مدارس و برخی جوانب آن همچون دریافت وجوه کمک به مدرسه، فوق برنامه و از این قبیل است. این موضوع که وجوه از چه محلی و به چه میزان در مدارس دریافت و در چه مواردی مصرف می‌شود شائبه‌هایی را ایجاد کرده بود و این نگرانی‌ها ما را بر آن داشت حساب یکپارچه‌ای را با عنوان «حساب سپرده انجمن اولیا و مربیان مدرسه» برای ۱۲۰ هزار مدرسه سراسر کشور ایجاد کنیم.
مجاوری با بیان اینکه به دنبال شفاف سازی مالی و ارائه عملکرد به والدین و مسئولین بودیم، گفت: مقرر شد حسابی ایجاد شود که طی آن درآمد و هزینه را بر اساس حسابداری تعهدی مشخص کند. بر این اساس کلیه مدارس موظف بودند حسابی را تحت این عنوان داشته باشند.
مشاور معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: از دو سال پیش کار به صورت رسمی آغاز شد و اجرای آزمایشی طرح نیز به اتمام رسید و امسال وارد مرحله اجرای سراسری شده‌ایم.
اجرای فاز نخست طرح حساب یکپارچه در کلیه مدارس دولتی
وی ضمن اعلام اینکه کلیه مدارس دولتی در فاز نخست اجرای طرح قرار می‌گیرند، گفت: اگر طرح موفق باشد آن را به مدارس غیردولتی نیز تسری می‌دهیم، البته مدارس غیردولتی بر اساس الگوی تعیین شهریه کار می‌کنند و برای اتصال به حساب یکپارچه باید هماهنگی‌هایی انجام شود.
مجاوری افزود: دامنه کار وسیع است و از ستاد تا مدرسه را شامل می‌شود. کلیه مدیران مدارس درگیر حساب یکپارچه هستند و دوره‌های آموزشی و توجیهی را گذرانده‌اند. این حساب ویژه با عاملیت «بانک ملی» ایجاد شده است و نوع حساب، نوع شماره حساب و فرآیند واریز و برداشت از آن کاملاً اختصاصی است.
مشاور معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش با اشاره به اینکه تا کنون مدارس ما سرانه دولتی را به صورت یکسان دریافت می کردند و از یک حساب مورد استفاده قرار می‌دادند، گفت: نمی‌توانستیم نظارت قوی بر این فرآیند داشته باشیم، زیرا یک حساب جاری دولتی است و باید طبق ضوابط قانونی از آن استفاده کنیم. اما برای دریافت و هزینه کرد وجوه اختیاری اخذ شده از والدین باید آیین نامه و اساسنامه‌ای طراحی می‌کردیم که به صورت شفاف و مشخص قابل دسترسی، نظارت و کنترل باشد.
وی افزود: در ماده ۹۲ آیین نامه اجرایی مدارس نیز آمده است که معاونت توسعه و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش باید دستورالعمل مالی مدارس را تهیه و تنظیم کند که تمام شیوه‌های کاری حساب یکپارچه در این آیین نامه ارائه شده است. منظور از حساب یکپارچه این نیست که همه مدارس بخواهند واریز وجه به یک حساب کلی داشته باشند، بلکه هر مدرسه یک حساب ویژه برای خود دارد که دارای کدشناسه مشخص است.
مجاوری با بیان اینکه از طریق حساب یکپارچه مدارس، تجمیع و خلق سرمایه ایجاد می‌شود، گفت: به کمک این حساب، پول‌های پراکنده مدرسه را یکجا جمع کرده‌ایم و براساس آن دیگر اولیا حق ندارند دست در جیبش کنند و پول نقد به مسئولان مدرسه بدهند.
مشاور معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش ادامه داد: ارزش افزوده حساب یکپارچه مدارس نیز یکی دیگر از مزیت‌هاست. زمانی که در ۱۲۰ هزار مدرسه، فلان قدر پول جمع می‌شود، قطعا سودی به آن تعلق می‌گیرد که قرار است بانک ملی این سود را به صورت اتوماتیک برای همان مدرسه واریز کند.
کمک به مناطق محروم از محل سود بانکی سپرده‌های بانکی مدارس
وی با اشاره به اینکه سرمایه ایجاد شده می‌تواند در راستای توسعه عدالت آموزشی در مناطق محروم مورد استفاده قرار بگیرد، گفت: البته مکانیسم این امر نیز به تصمیم مدرسه باز می‌گردد و در دست ما نیست. ما مدارسی را در تهران داریم که اولیایش از وضع مالی بسیار خوبی برخوردار هستند و معمولا مبالغ زیادی جمع آوری شد که سود بانکی آن نیز بالاست. در اینجا شورای مالی مدرسه می‌تواند مصوب کند که از محل سود حاصله، بانک به مدرسه‌ای محروم در یکی از استان های جنوبی مبلغی را تخصیص و واریز کند.
مجاوری با اشاره به اینکه مدیران آموزش و پرورش هر یک با توجه به جایگاه خود می‌توانند آمارهای ثبت شده در سامانه را رصد کنند گفت: در واقع هیچ مدیر مدرسه‌ای موظف به گزارش دهی نیست و ما از طریق سامانه می‌توانیم در آن واحد اطلاعات را مشاهده کنیم. این دسترسی در چهار سطح اعم از مدیر منطقه، مدیر استان و مدیران ستادی داده شده است تا به عنوان ناظر آمار را مشاهده کنند، اما هیچ گزینه دیگری در سامانه برای آنها فعال نیست.
وی با بیان قصد داریم منافع منابع حاصله را به سمت خود مدارس سوق دهیم گفت: در دستورالعمل قید شده است که حتی شخص وزیر حق برداشت یک ریال و انتقال آن به مدرسه دیگر را ندارد و مسئولیت اصلی نظارت و کنترل حساب بر عهده شورای مالی مدرسه است. در واقع مدیرمدرسه نیز به تنهایی تصمیم گیرنده نیست و هرگونه برداشتی باید با تصویب شورای مالی مدرسه صورت پذیرد.
مشاور معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی وزارت آموزش و پرورش تاکید کرد: حتی نرم افزار حساب یکپارچه در آموزش و پرورش نیست و نزد بانک ملی است و اگر قرار باشد به فردی اختیاراتی داده شود باید به صورت رسمی از سوی بانک انجام شود.
یک راهکار برای مدارسی که دسترسی به امکانات بانکی ندارند
مجاوری درباره چگونگی اجرای این طرح در مناطق محروم که دسترسی به امکانات بانکی برای خانواده‌ها مشکل است گفت: فرم‌هایی تهیه شده که در اختیار روستاهایی که دسترسی به امکانات بانکی ندارند، مورد استفاده قرار بگیرد. هرچند بحث کمک به مدرسه در روستاها معمولا به پررنگی شهرها نیست، اما در دستورالعمل، همه این موارد مشخص شده است تا بتوانیم حسابرسی دقیقی داشته باشیم.
وی ادامه داد: حتی سامانه مالی ۱۲۰۰۰ آموزشگاه آزاد را رصد می‌کنیم و مشخص است هر دانش آموز برای شرکت در هرکلاس چه میزان هزینه کرده است.
اعلام سرانه دانش آموزی در سال آینده
مجاوری درباره چگونگی برداشت وجه از این حساب نیز توضیح داد که اگر مدیر مدرسه بخواهد پولی را برداشت کند باید سه نفر متشکل از مدیرمدرسه، نماینده معلمان و نماینده انجمن اولیا و مربیان چک مربوط را امضا کنند. کلیه این برداشت‌ها بعداً وارد سامانه حسابداری مدرسه می‌شود و ما حسابداری تعهدی را خواهیم داشت که در عمل هزینه هر دانش آموز را مشحص می‌کند و ما امیدوار هستیم تا پایان سال آینده بتوانیم سرانه هردانش آموز را اعلام کنیم.
۷۰ خدمت قابل ارائه در مدارس شناسه دار می‌شوند
مهندس مهاجرانی مدیرفنی پروژه حساب یکپارچه مهمان دیگر این نشست بود که به بیان تاریخچه‌ای از چگونگی دریافت وجوه در مدارس و زمینه شکل‌گیری حساب یکپارچه پرداخت و در ابتدا با بیان اینکه تا قبل از سال ۱۳۸۶ بحثی تحت عنوان "حساب مدارس" مفهومی نداشت و مدارس به صورت سنتی در هر بانکی که نزدیک مدرسه بود حسابی را افتتاح می‌کردند و سرانه نیز به منطقه می‌آمد و به تفکیک در مدارس توزیع می‌شد، اظهار کرد: در سال ۱۳۸۷ وزارت آموزش و پرورش تصمیم گرفت حساب‌های بانکی را یکسان سازی کند که این امر در بانک ملی صورت گرفت و چون این شماره حساب‌های ۱۳ رقمی با ۴۱۵ شروع می‌شدند به حساب‌های چهارصد و پانزدهی معروف شدند.
وی افزود: تنها ویژگی این شماره حساب‌ها این بود که برای کلیه مدارس یکسان است، اما کارکرد دیگری نداشت. در سال ۹۲ با توجه به برنامه پنجم توسعه و نگاهی به برنامه ششم، در راستای شفاف سازی مالی در کلیه نقاطی که برای دولت هزینه‌بر است اقداماتی آغاز شد.
مدیرفنی پروژه حساب یکپارچه با بیان اینکه وزارت آموزش و پرورش پرجمعیت‌ترین مجموعه انسانی در خاورمیانه است و پرچم جمهوری اسلامی بر سر در مدارس در ۵۰۰۰ نقطه فیزیکی به اهتزاز در آمده است، گفت: به همین خاطر نگاه ما باید یک نگاه دقیق، حاکمیتی و صحیح باشد.
وی افزود: از دو سال گذشته با رویکرد وزیر آموزش و پرورش در زمینه شفاف سازی منابع اقداماتی را آغاز و در دولت پیشرو شدیم. لازم بود بدانیم بابت کدام خدمت، چه مبلغی از سوی مدارس از دانش آموزان دریافت می‌شود، همچنین باید مسیر مشخصی برای این امر تعیین می‌کردیم. مذاکرات اولیه با بانک عامل انجام شد و برای نخستین بار حساب پشتیبان غیرقابل برداشتی ایجاد شد.
مهاجرانی با بیان اینکه ماهیت این حساب این گونه است که به هیچ وجه نمی‌توان از آن حساب برداشت کرد و ریز واریز وجوه با کدشناسه و علت واریز مشخص شده است، عنوان کرد: غیرقابل برداشت بودن این حساب به این معناست که کلیه واریزی‌ها از طریق حساب یکپارچه که به نام انجمن اولیا و مربیان است انجام می‌شود اما هرگونه برداشت وجه از طریق حساب اولیه دولتی ۴۱۵ انجام می شود.
کد ۱۷ رقمی حساب یکپارچه معرف چیست؟
مدیرفنی پروژه حساب یکپارچه ادامه داد: حساب یکپارچه دارای یک کد ۱۷ رقمی است. نخستین رقم از سمت چشم معرف وزارت آموزش و پرورش، دومین رقم نشان دهنده استان است، دو رقم بعدی نشان دهنده منطقه است، ۹ رقم بعدی کد شناسه آموزشگاه و دو رقم آخر کد سرویس و خدمات است.
وی با اشاره به اینکه کد شناسه از طریق مدرسه در اختیار اولیا قرار می‌گیرد و سامانه جامع مدرسه این کد شناسه واریز را معین می‌کند، گفت: ۷۰ کد شناسه تعریف شده است که در کل کشور یکسان است. به عنوان مثال کد یونیفرم مدرسه، سرویس ایاب و ذهاب یا فوق برنامه در همه جا یکسان است.
روش‌های پرداخت وجوه مردمی به حساب مدارس
مهاجرانی به معرفی روش‌های پرداخت وجوه اشاره و اظهار کرد: روش‌های پرداخت متنوع شده است که واریز مستقیم بانکی، واریز از طریق سامانه و واریز از طریق دستگاه‌های خودپرداز از جمله آنهاست. بنابراین اگر اولیا بخواهند مبلغی را واریز کنند در صورتحساب بانکی مشخص است که بابت چه خدمتی است.