مرور پیشینه تاریخی کشورمان حاکی است که روستاها همواره محلی برای تولید بوده‌اند، چراکه زندگی در آنها جریان داشته و ساکنان این مناطق با کشاورزی، باغداری و دامداری به اقتصاد کشور کمک قابل توجهی می‌کرده‌اند. بنابراین اکنون نیز که بحث مهاجرت معکوس و ضرورت آن مطرح است، باید برای رونق گرفتن زندگی در روستا تلاش کرد؛ زیرا به این شکل می‌شود به روند مهاجرتی سرعت بخشید که به نفع کشور تمام می‌شود.
این درحالی است که زندگی شهرنشینی نیز به دلیل نبود برنامه‌ریزی مشخص همواره چالش‌هایی را برای شهروندان ایجاد کرده، چراکه شهرهای کشور زیرساخت‌های لازم را برای ایجاد شهرنشینی به معنای واقعی ندارند. درواقع شهرهای ما به دلیل مهاجرت‌های بدون برنامه‌ریزی رشد پیدا کرده‌اند و در آنها کمتر می‌توان نشانی از توسعه یافتگی یافت، در نتیجه زندگی شهرنشینی با مسائلی مانند حاشینه‌نشینی، آلودگی هوا و ترافیک سرسام‌آور گره خورده است.
مرور این مشکلات نیز گواهی است بر این که باید زمینه را برای مهاجرت معکوس بیش از این فراهم کرد؛ زیرا هرچند برخی شهروندان از کلانشهرها به شهرهای کوچک و مناطق روستایی مهاجرت کرده‌اند، اما برای جبران کاستی‌ها باید افراد بیشتری را به این مهم تشویق کرد.
برای این که شهروندان به مهاجرت معکوس تشویق شوند باید اسباب رونق گرفتن روستاها را مهیا کرد تا کشاورزی و دامداری جان دوباره بگیرد. برای رسیدن به این هدف نیز دولت باید سازوکاری مشخص در پیش بگیرد؛ به عنوان نمونه ارائه تسهیلات مناسب برای افرادی که به روستاها بازمی‌گردند می‌تواند مفید باشد، زیرا آنها برای کشاورزی و دامداری به ابزار نیاز دارند.
اما نباید فراموش کرد که ارائه تسهیلات به افرادی که برای مهاجرت معکوس پیشقدم می‌شوند به تنهایی پاسخگو نیست، چراکه بازگشت مردم به شهرهای کوچک و مناطق روستایی به فرهنگ‌سازی نیز نیاز دارد؛ زیرا هستند افرادی که هنوز به کشاورز و دامدار به اشتباه به عنوان افرادی که طبقه اجتماعی مناسبی ندارند نگاه می‌کنند.
بنابراین برای اصلاح این نگاه باید برنامه فرهنگی مناسبی را اجرا کرد؛ به عنوان مثال کشورهای موفق با چنین تدبیری زندگی روستایی را بخوبی به تصویر می‌کشند، به همین دلیل بسیاری از شهروندان آرزوی زندگی در مزارع آنها را دارند. این درحالی است که براساس آموزه‌های دینی ما کشاورزی با اجر اخروی نیز همراه است.
در کنار این مسائل باید برای معرفی جاذبه‌های گردشگری روستاها نیز تلاش کرد؛ زیرا اشتغال در این مناطق نباید به کشاورزی و دامداری محدود شود .در واقع باید از ظرفیت گردشگری که در بیشتر مناطق روستایی کشور وجود دارد نیز استفاده کرد تا نبض زندگی همچنان در روستاهای کشور بزند.
*جامعه‌شناس و مدرس دانشگاه