در سال گذشته دولت چندین بار وعده اجرایی شدن طرح کارت اعتباری را داد، اما در نهایت این طرح اجرایی نشد و ضربه سنگینی به صنایع داخلی خصوصاً لوازم خانگی زد.
تبلیغات فراوان دولتی‌ها درباره اجرای این طرح در قالب بسته خروج از رکود (که معروف‌ترین بخش آن وام 25 میلیونی خودرو بود)، سبب شد خریداران به امید خرید لوازم خانگی با وام دولتی، خرید خود را عقب بیاندازند و همین مسئله موجب شد از مهرماه تا پایان سال گذشته، بازار لوازم خانگی از خریدار، خالی شود.
سرانجام پس از سوء مدیریت برخی مسئولان دولت در فراهم کردن مقدمات اجرای طرح کارت اعتباری خرید کالا، این طرح از حدود یک ماه و اندی پیش کلید خورد.
بازنشسته‌های صندوق بازنشستگی کشور، مستمری بگیران تأمین اجتماعی و کارکنان آموزش و پرورش سه گروه اصلی هستند که می‌توانند از کارت اعتباری خرید کالا استفاده کنند اما فقط به شرطی که مجموعه حقوق و مزایای دریافتی‌شان کمتر از یک میلیون و پانصد هزار تومان باشد.
مجموعه‌ای از بانک‌ها این کارت را بسته به این‌که درخواست‌کنندگان جزو کدام گروه باشند، در اختیارشان می‌گذارند برای نمونه بانک صادرات صرفاً متولی ارائه کارت به بازنشستگان صندوق بازنشستگی کشور است و بازنشسته‌ها باید با مراجعه به شعب این بانک، کارت بگیرند اما مستمری‌بگیران سازمان تأمین اجتماعی باید در شعب بانک‌های رفاه کارگران کارت دریافت کنند و آموزش و پرورشی‌ها هم برای گرفتن آن باید به شعب بانک ملی بروند.
هدف از اجرای این طرح، کمک به تولیدکنندگان کالاهای داخلی شامل برق و الکترونیک (باتری خودروی سبک، باتری خودروی سنگین و...)، سلولوزی (مبلمان، سرویس خواب و...)، لوازم خانگی (یخچال و فریزر، ماشین‌های لبسشویی و ظرفشویی، سیستم‌های سرمایشی و گرمایشی، اجاق گاز و ...)، صنایع معدنی (ظروف چینی، کاشی، سرامیک، سرویس بهداشتی و...) و نساجی (فرش، موکت و...) اعلام شده است.
فهرست کالاهای قابل خریداری در این طرح نیز از طریق وب سایت شرکت شاپرک و یا وزارت صنعت، معدن و تجارت در اختیار عموم قرار گرفته است.
* مشکلات عجیب در اجرا
با اجرایی شدن طرح کارت اعتباری خرید کالا و توزیع این کارت‌ها در میان متقاضیان، سوء مدیریت دولت در فروش کالاها موجب بروز مشکلات عجیبی شده که نشان می‌دهد پس از سپری شدن 8 ماه، دولت تدبیر و امید نتوانسته یک سیستم ساده برای اجرای این طرح پیاده کند. مشکلات جزئی که مردم در استفاده از کارت‌های اعتباری با آن مواجه شده‌اند، موجب کلافگی مردم و فروشندگان کالا شده است و جالب آن که نه وزارت صنعت، نه بانک مرکزی و نه تولیدکنندگان پاسخگوی این مشکلات نیستند.
در ادامه به چند مشکل در اجرای طرح کارت اعتباری خرید کالا اشاره می‌شود:
1- در این طرح پوزهایی (دستگاه‌های کارت‌خوان) از طرف کارخانه تولید کننده کالا در مغازه فروشنده نصب شده و خریدار مشمول طرح خرید کالای اعتباری با مراجعه به مغازه مورد نظر و انتخاب کالا با همان کارت اعتباری در پوز مخصوص آن شرکت کارت می‌کشد و پول به حساب شرکت تولید کننده می‌رود.
حسابی که بصورت پیش فرض بر روی دستگاه‌های پوز تعریف شده است و وجه کارت‌های خرید کالا در بسیاری از موارد که صاحبان فروشگاه‌ها حسابی تعریف نکرده‌اند، به این حساب واریز می‌شود و تسویه آن با شرکت پذیرنده علیرغم تعهد در قرارداد فوق، با مشکلات بسیاری روبروست
مشکلی که در این باره پیش آمده این است که اگر نظر خریدار نسبت به کالای خریداری‌شده تغییر کند، مثلاً بخواهد رنگ کالا را عوض کند و در کمتر از 24 ساعت پشیمان شود، شرکت تولید کننده زیر بار تعویض رنگ کالا نرفته و به مغازه دار می‌گوید که باید جنس را خودت برداری و یک کالای جدید با رنگ مورد درخواست مشتری سفارش دهی که این بر خلاف قوانین اسلامی در فروش کالا است. (اسناد این تخلفات در مشرق موجود است.)
2- از آنجا که فروشگاه‌هایی که این طرح را اجرا می‌کنند، کالاهایی غیر از کالاهای مشمول این طرح را نیز به فروش می‌رسانند، به کرات این مشکل بروز کرده که مشتری برای خرید کالای خارج از طرح کارت اعتباری خرید کالا، کارت بانکی شخصی خود را به اشتباه در دستگاه‌های پوز مخصوص طرح کارت اعتباری خرید کالا می‌کشد. در صورت بروز این اشتباه، پول از حساب مشتری کسر می‌شود اما به اشتباه به حساب شرکت یا کارخانه ثالث و نه فروشنده می‌رود.
در این وضعیت، فروشنده، محصول خریداری‌شده را به مشتری تحویل نمی‌دهد، چون اصلاً خریدار به اشتباه پول را به حساب مغازه‌دار واریز نکرده بلکه به حساب کارخانه طرف قرارداد طرح کارت اعتباری خرید کالا واریز کرده است. تنها راه خریدار در این مواقع، پیگیری برای بازپس گرفتن پولش از کارخانه مذکور و واریز آن به حساب مغازه‌دار است تا بتواند محصول خریداری‌شده را دریافت کند. در مواردی که این مشکل رخ داده، علیرغم پیگیری‌های زیاد (که اسناد آن در اختیار مشرق می‌باشد) شرکت‌های طرف قرارداد، زیر بار بازگرداندن مبلغ مشتری بیچاره نمی‌روند و هیچ دستگاهی از بانک مرکزی گرفته تا وزارت صنعت نیز پاسخگو نیستند. درواقع طراحی نامناسب دستگاه‌های پوز در قالب این طرح، موجب اجحاف در حق مصرف‌کنندگان شده است.
3- مشکل دیگر آن که نرخ پایین کارمزد طرح کارت اعتباری خرید کالا موجب بی‌میلی فروشندگان به شرکت در آن شده است. به طور مثال در این طرح شرکت اسنوا به عامل فروش 3 درصد کارمزد می‌دهد و در حالی که قبل از اجرای این طرح شرکت مذکور به عاملین مجاز عرضه محصولاتش 10 تا 15 درصد کارمزد می‌داد. این تفاوت کارمزد باعث شده که عاملان فروش، علاقه زیادی برای حضور در این طرح از خود نشان ندهند.
4- مشکل دیگر این طرح، قیمت گران کالاهای عرضه‌شده در آن و عدم امکان ارائه تخفیف است. قیمت کالاها در این طرح، مقطوع و همان قیمت مصرف کننده درج شده بر روی کالا می‌باشد و فروشندگان حق ارائه تخفیف ندارند. به طور مثال یخچالی را که در بازار با تخفیف 300-200 هزار تومانی می‌توان خرید، در این طرح به قیمت مقطوع عرضه می‌شود و بنابراین مشمولان این طرح علاوه بر قیمت بالاتر از کف بازار، باید نرخ سود بالای اقساط را هم تحمل کنند. در این شرایط، مثلاً یخچالی را که در همان مغازه می‌توان 4 میلیون تومان خرید، باید در قالب طرح خرید اعتباری به قیمت مقطوع 4.5 میلیون تومان خرید که البته با محاسبه سود اقساطش به 6 میلیون تومان هم می‌رسد.
فهرست کالاهای قابل خریداری در این طرح نیز از طریق وب سایت شرکت شاپرک و یا وزارت صنعت، معدن و تجارت در اختیار عموم قرار گرفته است.
* مشکلات عجیب در اجرا
با اجرایی شدن طرح کارت اعتباری خرید کالا و توزیع این کارت‌ها در میان متقاضیان، سوء مدیریت دولت در فروش کالاها موجب بروز مشکلات عجیبی شده که نشان می‌دهد پس از سپری شدن 8 ماه، دولت تدبیر و امید نتوانسته یک سیستم ساده برای اجرای این طرح پیاده کند. مشکلات جزئی که مردم در استفاده از کارت‌های اعتباری با آن مواجه شده‌اند، موجب کلافگی مردم و فروشندگان کالا شده است و جالب آن که نه وزارت صنعت، نه بانک مرکزی و نه تولیدکنندگان پاسخگوی این مشکلات نیستند.
در ادامه به چند مشکل در اجرای طرح کارت اعتباری خرید کالا اشاره می‌شود:
1- در این طرح پوزهایی (دستگاه‌های کارت‌خوان) از طرف کارخانه تولید کننده کالا در مغازه فروشنده نصب شده و خریدار مشمول طرح خرید کالای اعتباری با مراجعه به مغازه مورد نظر و انتخاب کالا با همان کارت اعتباری در پوز مخصوص آن شرکت کارت می‌کشد و پول به حساب شرکت تولید کننده می‌رود.
حسابی که بصورت پیش فرض بر روی دستگاه‌های پوز تعریف شده است و وجه کارت‌های خرید کالا در بسیاری از موارد که صاحبان فروشگاه‌ها حسابی تعریف نکرده‌اند، به این حساب واریز می‌شود و تسویه آن با شرکت پذیرنده علیرغم تعهد در قرارداد فوق، با مشکلات بسیاری روبروست
2- از آنجا که فروشگاه‌هایی که این طرح را اجرا می‌کنند، کالاهایی غیر از کالاهای مشمول این طرح را نیز به فروش می‌رسانند، به کرات این مشکل بروز کرده که مشتری برای خرید کالای خارج از طرح کارت اعتباری خرید کالا، کارت بانکی شخصی خود را به اشتباه در دستگاه‌های پوز مخصوص طرح کارت اعتباری خرید کالا می‌کشد. در صورت بروز این اشتباه، پول از حساب مشتری کسر می‌شود اما به اشتباه به حساب شرکت یا کارخانه ثالث و نه فروشنده می‌رود.
در این وضعیت، فروشنده، محصول خریداری‌شده را به مشتری تحویل نمی‌دهد، چون اصلاً خریدار به اشتباه پول را به حساب مغازه‌دار واریز نکرده بلکه به حساب کارخانه طرف قرارداد طرح کارت اعتباری خرید کالا واریز کرده است. تنها راه خریدار در این مواقع، پیگیری برای بازپس گرفتن پولش از کارخانه مذکور و واریز آن به حساب مغازه‌دار است تا بتواند محصول خریداری‌شده را دریافت کند. در مواردی که این مشکل رخ داده، علیرغم پیگیری‌های زیاد (که اسناد آن در اختیار مشرق می‌باشد) شرکت‌های طرف قرارداد، زیر بار بازگرداندن مبلغ مشتری بیچاره نمی‌روند و هیچ دستگاهی از بانک مرکزی گرفته تا وزارت صنعت نیز پاسخگو نیستند. درواقع طراحی نامناسب دستگاه‌های پوز در قالب این طرح، موجب اجحاف در حق مصرف‌کنندگان شده است.
3- مشکل دیگر آن که نرخ پایین کارمزد طرح کارت اعتباری خرید کالا موجب بی‌میلی فروشندگان به شرکت در آن شده است. به طور مثال در این طرح شرکت اسنوا به عامل فروش 3 درصد کارمزد می‌دهد و در حالی که قبل از اجرای این طرح شرکت مذکور به عاملین مجاز عرضه محصولاتش 10 تا 15 درصد کارمزد می‌داد. این تفاوت کارمزد باعث شده که عاملان فروش، علاقه زیادی برای حضور در این طرح از خود نشان ندهند.
4- مشکل دیگر این طرح، قیمت گران کالاهای عرضه‌شده در آن و عدم امکان ارائه تخفیف است. قیمت کالاها در این طرح، مقطوع و همان قیمت مصرف کننده درج شده بر روی کالا می‌باشد و فروشندگان حق ارائه تخفیف ندارند. به طور مثال یخچالی را که در بازار با تخفیف 300-200 هزار تومانی می‌توان خرید، در این طرح به قیمت مقطوع عرضه می‌شود و بنابراین مشمولان این طرح علاوه بر قیمت بالاتر از کف بازار، باید نرخ سود بالای اقساط را هم تحمل کنند. در این شرایط، مثلاً یخچالی را که در همان مغازه می‌توان 4 میلیون تومان خرید، باید در قالب طرح خرید اعتباری به قیمت مقطوع 4.5 میلیون تومان خرید که البته با محاسبه سود اقساطش به 6 میلیون تومان هم می‌رسد.