به گزارش مشرق، فلّوجه شهرى در استان الانبار عراق؛ در 60 کیلومترى غرب بغداد و در کرانه رود فرات است، با جمعیت حدود 4000 نفرى که در مسیر جاده بغداد به اردن قرار گرفته ‌است و غالب ساکنان این شهر را مسلمانان اهل تسنن تشکیل مى‌دهند. در عراق این شهر به «شهر مسجدها» شهرت دارد؛ زیرا در فلوجه و روستاهاى پیرامونش در حدود 200 مسجد وجود دارد.

داعش در سال 2014، بدون هیچگونه حمله و تنها با کمک حامیان خود در شهر که عمدتاً بقایاى حزب بعث عراق بودند به مرکز پلیس حمله و سپس شهر را تصرف کرد. پس از آن فلوجه به‌عنوان اصلى‌ترین پایگاه داعش در عراق مطرح بود. فلوجه هرچند از مدتها پیش در محاصره ارتش عراق قرار داشت اما وجود ناآرامى در دیگر شهرهاى عراق و کارشکنى آمریکایى‌ها براى آزادسازى این شهر موجب شد تا عملیات آزادسازى فلوجه به تأخیر بیافتد.

اهمیت راهبردى فلوجه‌

فلوجه یکى از شهرهاى مهم استان الانبار عراق است. این استان در غرب عراق و بزرگ‌ترین استان از نظر وسعت و موقعیت جغرافیایى است که اکثریت ساکنان آن پیرو مذهب اهل سنت هستند. شهر فلوجه در نواحى شرقى و تا حدودى مرکزى الانبار قرار دارد.

استان الانبار به چند علت از اهمیت بالایى در عراق برخوردار است:

الف.    بزرگ‌ترین استان این کشور است.

ب.    این استان داراى بیشترین قبایل در عراق است.

ج.    قرار گرفتن الانبار در مسیر مواصلاتى به سوریه، اردن و دسترسى به عربستان است.

د.    وابستگى بعضى از سران عشایر این استان به حزب بعث و عدم همراهى با دولت عراق.

و.    قرار گرفتن سد حدیثه به‌عنوان دومین سد مهم عراق و منطقه ناظم الثرثار و پادگان آن که بعد از مقر ارتش در منطقه پل ژاپنى بیجى، دومین مقر مهم نظامى ارتش عراق محسوب مى‌شود.

شهر فلوجه نیز به‌عنوان دومین شهر مهم الانبار بعد از الرمادى به‌دلیل نزدیکى به بغداد (60کیلومتر)، هم‌چنین به‌عنوان دروازه ورودى به مناطق غربى الانبار و نزدیکى به مهم‌ترین مقدسات شیعیان (کربلا و نجف) از اهمیت بالایى برخوردار است. از سوى دیگر نزدیک به 80 درصد عملیات‌هاى انتحارى در بغداد برنامه‌ریزى آن در فلوجه صورت مى‌گرفت. با توجه با آزادسازى الرمادى، در صورت تصرف فلوجه مى‌توان اذعان نمود دسترسى داعش به کشور سوریه نیز با محدودیت مواجه مى‌شود. یکى از مسیرهاى مهم ارتباط لجستیکى داعش در عراق و سوریه استان الانبار است.

نیروهاى شرکت‌کننده در عملیات‌

در عملیات آزادسازى فلوجه، چهار گروه شرکت داشتند: ارتش، پلیس فدرال، نیروهاى مردمى (حشدالشعبى) و عشایر منطقه.

تعداد نیروهاى شرکت‌کننده در عملیات آزادسازى فلوجه بیش از 30 هزار نفر بود که سه هزار نفر از آن‌ها را جنگجویان عشایر عامریه و فلوجه تشکیل مى‌دادند. نیروهاى داوطلب مردمى (حشد الشعبى) با حدود 20هزار نفر در عملیات آزادسازى این شهر مشارکت داشتند. این نیروها، نام نبرد خود را نبرد «15 شعبان» گذاشته بودند.

پلیس فدرال نیز با حدود 7 هزار نیرو و نیروهایى از لشکر هشتم ارتش شامل تیپ‌هاى 14، 17 و 51 در کنار حشدالشعبى (نیروهاى داوطلب مردمى) و نیروهاى یگان مبارزه با تروریسم در عملیات آزادسازى فلوجه مشارکت داشتند.

دستاوردهاى عملیات آزادسازى فلوجه‌

دستاوردهاى آزادسازى فلوجه در دو بعد داخلى و خارجى قابل تبیین است:

1) بعد داخلى‌

در بعد داخلى، مى‌توان آزادسازى فلوجه را در سه سطح مورد بررسى قرار داد:

الف) بعد نظامى‌

- تأمین امنیت بیشتر بغداد؛

- ارتقاء امنیت ناحیه شمالى کربلا؛

- تثبیت امنیت در الرمادى و استان الانبار؛

- ارتقاء امنیت در سامرا و استان صلاح‌الدین؛

- انسداد مسیر ارتباطى داعش با عربستان سعودى و اردن و عقبه آن‌ها در سوریه.

ب) بعد سیاسى‌

- مهم‌ترین دستاورد در بعد سیاسى، عدم حضور آمریکا در عملیات و سایر بازیگران ائتلاف غربى - عربى بود. در این عملیات دولت عراق توانست با تکیه بر نیروهاى داخلى اعم از ارتش و نیروهاى مردمى بر داعش غلبه کند.

- پیام به بازیگران داخلى و هم‌سو با داعش و رژیم بعث بود. عده‌اى با موضع‌گیرى درباره عملیات فلوجه و کارشکنى در این عملیات سعى در به تاخیر انداختن آن داشتند. موضع‌گیرى‌هاى اخیر مسعود بارزانى در مورد استقلال کردستان، جنگ روانى گسترده علیه حشدالشعبى، جرقه عملیات آزادسازى موصل توسط نیروهاى طرفدار اسامه نجیفى با همکارى آمریکا و ترکیه، نشان از کارشکنى عده‌اى از بازیگران داخلى در به تاخیر انداختن این عملیات بود که با آزادسازى فلوجه طرح‌هاى آن‌ها نیز با شکست مواجه شد.

- وحدت بین گروههاى مختلف عراقى اعم از شیعه و سنى. در این عملیات گروههاى مختلف عراقى چه شیعه و چه سنى حضور داشتند.

- توانایى دولت و ارتش عراق براى آزادسازى سایر مناطق تحت تصرف داعش.

ج) بعد اقتصادى‌

- از آنجایى که فلوجه مسیر تردد تروریست‌ها به سوریه بود، تروریست‌ها با استفاده از نفت استخراج‌شده در مناطق جنوبى کرکوک اقدام به انتقال این فرآورده به مناطق شرقى سوریه و از آنجا به شمال این کشور و ترکیه مى‌کردند. با سقوط فلوجه یکى از کانال‌هاى انتقال مواد نفتى داعش، مسدود شد و امکان فروش نفت از داخل عراق به سوریه منتفى گردید.

2) بعد خارجى

در بعد خارجى، عملیات آزادسازى فلوجه نیز در دو سطح قابل ارزیابى است:

الف) سطح منطقه‌اى

پیام اصلى آزادسازى فلوجه به حامیان داعش در سطح منطقه است. کسانى‌که با حمایت‌هاى خود از داعش به لحاظ نظامى، ایدئولوژى و سیاسى، سعى در هرج و مرج و نا امنى در منطقه دارند. این کشورها باید بدانند که حتى با حمایت‌هاى آن‌ها، امروزه داعش در عراق دیگر جایگاهى ندارد.

عراق امروزه به مرحله‌اى از توان نظامى و سیاسى رسیده است که حق هیچ‌گونه مداخله در امور داخلى خود را به سایر کشورها همچون عربستان نخواهد داد.

دومین پیام مهم در سطح منطقه‌اى، نشان دادن قدرت عراق و ثبات در دولت این کشور است.

بسیارى از کشورهاى منطقه درصدد سقوط نظام عراق و تخریب زیرساخت‌هاى موجود در این کشور بودند که تا به امروز اگرچه در تخریب زیرساخت‌ها و کشتار مردم عراق موفق بوده‌اند، اما هنوز موفق به سقوط نظام حاکم نشده اند. با این وجود، امروزه عراق در سایه حمایت مرجعیت و اتحاد بین گروههاى مذهبى توانسته به الگویى براى سایر کشورها به‌عنوان یک نظام دموکراتیک تبدیل شود.

ب) سطح بین‌المللى‌

- داعش نه تنها دشمن مسلمانان است، بلکه سایر ادیان و مردم را نیز تهدید مى‌کند. بنابراین در سطح بین‌المللى با توجه به انفعال شوراى امنیت و سازمان ملل، دولت عراق این پیام را با آزادسازى فلوجه داد که تنها مى‌توان به خود متکى بود و اقدامات مدعیان مبارزه با تروریسم تنها در سطح حرف است تا اقدام.

- ناکامى طرح‌هاى غربى - عربى همچون طرح تجزیه عراق که توسط جو بایدن، معاون اوباما مطرح شده بود. تشکیل سه منطقه یا اقلیم، طرحى است که آمریکا ابتدا با حمله به عراق در سال 2003 درصدد پیاده کردن آن بود، اما با ناکامى در به نتیجه رسیدن طرح مزبور، داعش و تروریست‌هاى تکفیرى به‌عنوان عاملى براى پیاده کردن این طرح مورد بهره‌بردارى قرار گرفتند. در نتیجه شکست داعش، یعنى اتمام طرح تجزیه عراق و یکپارچگى آن در همه سطوح است.

نتیجه‌گیرى‌

آنچه بیش از همه امروز عراق به آن احتیاج دارد، وحدت و اجماع گروههاى مختلف این کشور تحت نظر مرجعیت است. داعش و محور سازشکار در منطقه به رهبرى آمریکا مهم‌ترین تهدید علیه این کشور هستند. آمریکا درصدد است با ناامن جلوه دادن عراق و ناتوانى در دولت این کشور بار دیگر حضور مجدد خود را موجه جلوه دهد تا در وراى این امر به منافع بیشترى دست پیدا کند.

کارشکنى‌هایى که آمریکا در روند آزداسازى فلوجه انجام داد نشان از همکارى مستقیم واشنگتن با اقدامات داعش است. از سوى دیگر محور سازشکار به رهبرى عربستان طى مراحل مختلف عملیات در فلوجه به انحا مختلف درصدد توقف این عملیات بود. عربستان به‌خوبى آگاه است که شکست داعش در فلوجه یعنى اتمام نفوذ این کشور در عراق و پایان رویاى به‌دست آوردن سهم سیاسى در آینده این کشور است.