معاون وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگویی گفت که طرف‌های مقابل تاکنون به تعهدات برجام پایبند بودند.
سید عباس عراقچی در گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه دو درباره اجرای تعهدات برجام توسط طرفین مذاکرات در مدت 170 روز گفت: یک سال از توافق برجام و شش ماه از اجرایی شدن آن می‌گذرد، در این شش ماه که برجام اجرایی شده است دیدگاه‌های مختلفی وجود دارد.
آیا طرفین به توافق برجام پایبند بوده‌اند که می‌توان گفت که هر دو طرف پایبند بوده‌اند. قطعنامه‌ها در شورای امنیت و شورای حکام را لغو کرده‌اند اما تعهدات آنها تأثیرات خود را نشان داده که هدف اصلی نیز این می‌باشد؟ بهره‌برداری از تأثیرات برجام لزوماً وابسته به طرف مقابل نیست.
وی اضافه کرد: اهداف چالش هسته‌ای که وارد شدیم به‌مراتب از رفع تحریم‌ها بالاتر بود. خواسته اصلی مردم ایران که طی 12 سال گذشته تکرار شدند این بود که انرژی هسته‌ای حق مسلم ماست، یعنی این حق باید برای ما تثبیت شود. آیا برجام این حق مسلم را محقق کرده که می‌توان گفت که در این جا موفق بوده است. تا قبل از این از دیدگاه غربی‌ها و شورای امنیت غنی‌سازی ممنوع بوده اما هم‌اکنون حقی مشروع است و شورای امنیت تحریم‌ها لغو می‌کند.
وی اضافه کرد: از اول قرار نبود که تحریم های غیر هسته ای برداشته شود. از توافق ژنو نوشته شده بود که تحریم های هسته ای برداشته می شود. یک سری تحریم ها، تحریم های اولیه بوده که مربوط به روابط دوجانبه ایران و آمریکا است و روابط ما با آمریکا تغییری نکرده که انتظار برداشته شدن تحریم های یکجانبه را داشته باشیم.
عراقچی گفت: تحریم دلار و تحریم استفاده از سیستم بانکی امریکا تحریم های اولیه بود. در سال 95 این تحریم اولیه و به دلیل بحث های هسته ای را تعلیق کردند و در سال 2008 و زمانی که بحث هسته ای اوج گرفت این تحریم را بازگرداندند. ما که همیشه به دنبال آزاد شدن از دلار بودیم و نفت را به ین فروختیم و به چین به یوان فروختیم حالا شاکی هستیم که چرا از دلار نمی توانیم استفاده کنیم؟
معاون وزیر امور خارجه ایران گفت: در طول مذاکرات دوستان بانک مرکزی هم می گفتند که تحریم دلاری تحریم مهمی است و در مذاکرات آمریکایی ها قبول نکردند که این را بردارند و اگر ما می خواستیم با آنها در این باره مذاکره کنیم انتظار داشتند که امتیازهایی در جاهای دیگری بدهیم و خود ما هم زیاد طالب استفاده از دلار نبودیم. همانطور که می دانید دادگاه های آمریکا احکامی را علیه ایران به دلیل مشارکت در تروریسم مطرح کرده اند و دادگاه های آمریکا 90 میلیارد دلار احکام قضایی علیه ایران صادر کرده اند و این بدان معناست که هر جایی که اموال ایران به دست بیاورند می توانند به آن دست اندازی کنند. دو میلیارد دلاری چند سال پیش اوراق قرضه از امریکا خریداری شد و آمریکا آن را بلوکه کرد و به صلاح ما نیست که وارد چرخه مالی آمریکا شویم.
وی اضافه کرد: ما الان مبالغ زیادی را به عنوان ارز و پول های خارج از ایران داریم و الان مدیریت منابع ارزی در دست بانک مرکزی است. هم اکنون مبادله دلاری نمی توانیم بکنیم اما به یورو و ین و یوان و ارز کره جنوبی می توانیم انجام دهیم بانک مرکزی در تامین نیازهای ارزی کشور مشکلی ندارد. در حال حاضر تخصیص ارز به متقاضیان ارز به روز شده و قبل از برجام این مدت حدود 4 ماه بوده است. الان اگر وارد کننده به بانک مرکزی مراجعه کند و اسناد را ارائه می کرد بانک مرکزی به روز این منابع را در خارج از کشور تخصیص می دهد. هم اکنون بیش از 10 بانک است که ارز یورویی را جابجا می کنند.
عراقچی گفت: منابع ارزی هم اکنون قابل مدیریت است. ما یک سری طلب از کشورهای مختلف داریم که بخش عمده ای وصول شده و بخش دیگری نیز نیازمند مذاکره است که ارتباطی به برجام ندارد. مثلا از شرکت اینوک امارات طلب داشتیم که وصول شده و 5 میلیارد دلار از شل طلب داشتیم که وصول شده و حدود شش میلیارد یورو از هند طلب داریم و قرار شد که در یک پروسه سه ماهه هر هفته 500 میلیون یورو یا ماهی 2 میلیارد یورو پرداخت کنند. در دوران تحریم ها 45 درصد به روپیه و 55 درصد به یورو بود. از 55 درصد یک مقدار توسط هالک بانک ترکیه وصول شد. نزدیک به شش میلیارد یورو در زمان تحریم ها در هند انباشت شد. قراری که با هندی ها گذاشتیم این بود که ماهی 2 میلیارد یورو از هند وصول کنیم و تا کنون 1.8 میلیارد یورو وصول شده و قرار است که طی سه ماه آینده تصفیه شود. حدود 800 میلیون یورو از یونانی ها طلب داشتیم و قرار شد که 100 میلیون یورو ماهانه دریافت کنیم و قسط اولی نیز وصول شد.
مقدار قابل توجهی از پول هایمان در عمان وجود دارد. دولت عمان در پرداخت این مبلغ مشکل دارد. 16 میلیارد دلار ذخایر ارزی عمان است و تقریبا یک سوم آن متعلق به ایران است و اگر آن را پرداخت کند به مشکل بر می خورد. باید با آنها مذاکره کنیم و همانند هند به مذاکره بپردازیم تا کشور دوست عمان با مشکل مواجه نشود.
عراقچی گفت: آمریکایی ها و بدتر از آن وزارت خزانه داری آمریکا پس از برجام در کشورها راه افتادند و گفتند که پس از برجام چطوری می توانند با ایران همکاری کنند. کشورها می گویند که از آمریکا پیام های متفاوتی دریافت می کنند. آمریکایی ها در حفظ تحریم های اولیه خود جدی است و تا زمانی که آمریکا آمریکا است این تحریم ها پابرجاست. وزارت خزانه داری هشدار داده که این تحریم ها پابرجاست و هشدار داده است. تحریم های اولیه خارج از برجام بوده اما تاثیرات خود را می گذارد و بانک خارجی همچنان نگران است. ما به آمریکایی ها گفتیم که نباید به جامعه جهانی هشدار دهید و این با روح برجام متناقض است. یکی از مشکلاتی که وجود دارد افرادی است که همچنان در تحریم ها وجود دارد که حدود 200 الی 300 نفر حقیقی و حقوقی هستند. آمریکا به همه نهادها گفته اند زمانی که معامله ای با ایران انجام می دهند باید حواستان باشد که در لیست تحریم ها نباشند. در طول 10 الی 12سال گذشته قوانین بانکی به شدت سخت شده است.
وی اضافه کرد: پرداخت به این افراد و نهاد ها که نباید از طریق سیستم ها بانکی نباشد. درباره FATF باید بگویم که همه کشورهای دنیا به تدریج به آن پیوستند. از همه کشورها خواسته شده که قوانینی ایجاد کنند که مانع از پولشویی شود. قانون منع پولشویی را تصویب کنند. حدود 5 الی 6 سال پیش ایران تصمیم گرفت که به این قانون بپیوندد و این قانون توسط دولت گذشته به مجلس ارائه شد و پیش از این دولت، توسط مجلس به تصویب رسید و ما الان دو قانون داریم که قانون پولشویی و قانون مبارزه با تروریسم بوده که هر دو توسط مجلس تصویب شده و به FATF ارائه داده و گفتیم که ما این قوانین را داریم. این اقدام را انجام دادیم که FATF ما را از لیست کشورهای غیر همکار به کشورهای همکار وارد کرده است. FATF در آخرین جلسه خود ما را از آخر لیست خارج کرد و ما را از کشور غیر همکار خارج کرده و به کشور همکار اما با احتیاط کامل وارد کرده است. اما درباره تعریف ترویسم. ما درباره تعریف تروریسم درباره برخی از گروه ها با غربی ها همراه هستیم همانند داعش و طالبان و جبهه النصره. خود ما هم داعیه داریم که باید با آنها مقابله کنیم. مجلس قانون مبارزه با منابع مالی تروریسم را تصویب کرده و در آن قانون یک تبصره گذاشته که گروه هایی که با استعمار و اشغالگری مبارزه می کند تروریسم نیستند و در مجلس گفته که شورای عالی امنیت ملی تشخیص می دهد که چه گروه هایی ترویسم هستند.
زمانی که ما به FATF اعلام کردیم که با شما همکاری می کنیم اعلام کردیم که بر اساس قانون اساسی خود با این نهاد همکاری می کنیم و همکاری با انها بر اساس قوانینی است که توسط مجلس تصویب شده و در چارچوب قانون اساسی است. ما 18 ماه با FATF مذاکره خواهیم داشت که چه گروه هایی تروریسم هستند و چه گروه هایی نیستند. ما که حزب الله را قربانی هیچ چیزی نخواهیم کرد و قوانین FATF در این زمینه هیچ ارزشی ندارد. الان خیلی از کشورها سر تعریف گروه های ترویسم با FATF مشکلی دارند اما در نهایت با FATFبه تفاهم می رسند. موضع ایران در مقابل گروه های مقاومت تغییر ناپذیر است.
وی گفت: هر کاری لزوماه از سیستم بانکی صورت نمی گیرد. برخی افراد در لیست تحریم شورای امنیت سازمان ملل هستند اما ما هیچ گاه به این لیست ها پایبند نبودیم چه برسد به لیست آمریکا و کشورهای دیگر. وقتی راه های دیگری برای این کارها وجود دارد لزومی ندارد که بانک ها را با مشکل مواجه کنیم.
وی درباره تشکیل کمیته تولید سوخت در داخل گفت که این میان ایران و 1+5 است که قدم های اول آن برداشته شده است اولویت فوری ما نبوده و هفته پیش اولین جلسه خود را در وین برگزار کردیم و قرار شده که ترتیبات کاری برای آن برداشته شود و قرار شد که ترتیبات اجرایی آن هفته آینده به تصویب برسد.
عراقچی گفت: طبق برجام ما 130 تن آب سنگین به عنوان ذخیره نگه داشتیم. ما در کنار رآکتور آب سنگین اراک کارخانه آب سنگین نیز وجود دارد. نیاز ما به آب سنگین زمانی است که رآکتور آب سنگین نیز راه اندازی شود. ما در مذاکرات نیاز رآکتور آب سنگین که 130 تن است در داخل وجود دارد. 32 تن به آمریکایی ها فروختیم پول آن را دریافت کردیم و 44 تن در حال مذاکره با روس ها هستیم و با دیگر کشورها نیز در حال مذاکره هستیم. آنها هم اکنون ما را به عنوان تولید کننده آب سنگین قبول دارند ما با عمانی در طول مذاکرات همکاری های خوبی داشتیم و آب سنگین مازاد در عمان قرار دارد. کارخانه آب سنگین اراک همانند چشمه ای می ماند که در حال تولید آب سنگین است.
وی اضافه کرد: همیشه باید مواظب توطئه باشیم. همیشه باید هوشیار باشیم. روزی که بوی توطئه به مشام نرسد باید شک کنیم. ما در طول سالیان گذشته در چند موضوع با غربی ها سرشاخ بودیم که یکی هسته ای و دیگری موشکی و دیگری محور مقاومت و دیگری بحث حقوق بشر بوده است و ما در این چهار موضوع همواره سرشاخ بودیم. در مذاکرات هسته ای آمریکایی تلاش کردند که موضوع هسته ای را با موضوع موشکی تلفیق کنند. این کار بزرگ و خطرناکی بود. یکی از دستاورهای ما در برجام و مذاکرات هسته ای این بود که با هر مشقتی که بود که گره خوردگی موشکی و هسته ای از هم جدا شد و موشکی کاملا از برجام جدا شد. اولین موشک عماد بود که پس از برجام تست شد و هم آمریکایی ها و غربی ها گفتند که برجام نقض نشده است اما بحث موشکی بحثی است که هنوز با غربی ها حل نشده است ما کاری که کردیم هسته ای را از موشکی جدا کردیم . در قطعنامه جدید بحث موشکی زیر فصل ششم است و از ایران می خواهد که بحث موشکی را کنار بگذارد و الزام آور آن برداشته شد و در تست موشکی عماد آمریکایی ها گفتند که برجام نقض نشده و قطعنامه نقض شده اما بعدا گفتند که با قطعنامه ناسازگار است در قعطنامه گذشته اماده بودند که موشک هایی که قابلیت حمل کلاهک هسته دارند و در قطعنامه جدید امده که موشک هایی که برای حمل کلاهک هسته ای طراحی شده است. بنابراین آمریکایی ها و غربی ها در شورای امنیت ناکام ماندند و خود آنها اقدام به بردن نام افرادی در لیست تحریم های خود کردند. آقای بان کی مون از وی درخواست شده که هر شش ماه یکبار برای قطعنامه 2231 که برجام بخشی از آن است به شورای امنیت گزارش بدهد که یک پیش نویس میان اعضای شورای امنیت منشتر شد و ما هم به نوعی به این پیش نویس دست یافتیم و این خیلی نامتوازن و غیر منصفانه است و ما به بان کی مون اعتراض کردیم و آقای ظریف تلفن بسیار تندی به آقای بان کی مون زدند و قائم مقام بان کی مون به نماینده ما در سازمان ملل گفت که تلفن طوفانی آقای ظریف. دبیر کل در گزارش خود به تست موشکی ایران اشاره کرده و گفته که از نظر من تست های موشکی با روحیه سازنده توافق هسته ای ناسازگار است برای اینکه فشارها را کاهش دهند بخشی از این گزارش را توسط رویترز منتشر کردند و هنوز امیدوار هستیم که بان کی مون گزارش خود را تعدیل کند و اگر نکرد ما برخورد سیاسی را با آن خواهیم کرد چون بان کی مون و دبیر خانه سازمان ملل در برجام نقشی نداشته است. به نظر ما فشار آمریکا و اروپایی ها بی تاثیر نبوده است. ما بحث موشکی را از هسته ای کاملا جدا می دانیم و با هر حرکتی که برای برنامه موشکی ما مشکل ایجاد کند برخورد خواهیم کرد.
وی درباره قانون ویزا گفت: نگرانی اصلی ما در مقطعی که این قانون گذاشته شد این بود کسانی که به دنبال همکاری اقتصادی با ایران هستند به دلیل این قانون منصرف شوند که این قسمت را آمریکایی ها اصلاح کردند. دولت آمریکا این قسمت مربوط به همکاری اقتصادی با ایران را برداشت و اگر الان کسی برای همکای اقتصادی با ایران بیاید مشمول این قانون نمی شود قسمت مهم این قانون مربوط می شد به بازرگانان که منتفی شد اما بخش مهم دیگر افراد علمی و گردشگران است که هنوز این تحریم ها هست و ما در حال کلنجار با آمریکاییها باری اصلاح آن هستیم. این نقض برجام نیست. با برجام دشمنی آمریکا تمام نشده است و همچنان به دشمنی خود از هر منفذی ادامه می دهد.
عراقچی درباره کمیته خرید چند منظوره گفت: این به عنوان کانال خرید شناخته می شود و بر اثر برجام ممنوعیت خرید برداشته شده اما باید از کانال خرید انجام شود در چند ماه اخیر جلسه تشکیل شده و آیین نامه ها نوشته شده و فرم های مربوطه تهیه شده و تا الان دو سه هفته ای است که همه ترتیبات اداری انجام شده و آخرین آماری که گرفتم تا الان دو مورد بهره برداری نهایی صادر شده است و کانال خرید تا الان درخواستی نداشته است.
وی درباره الزامات 9 گانه رهبری گفت: این الزامات دو دسته بودند که یک دسته باید اجرا می شدند تا برجام اجرایی می شد که همه آنها اجرایی شدند تا برجام اجرا شود. مثلا انتقال سوخت به خارج کشور بعد از پی ام دی بود که انجام شد. یک سری مربوط می شد به بعد از اجرایی شدن برجام که مورد مشخص آن این بوده که هرگونه تحریم جدیدی و لو تحریم غیر هسته ای نقض برجام به شمار می آید. این مورد شاخص و مشخصی است و اگر موردی باشد ما به هیئت برجام گزارش می دهیم و این هیئت تصمیم می گیرد که ایا این مورد نقض برجام باشد و اگر نقض بود واکنش ها چه خواهد بود. در شورای امنیت ملی نیز دبیرخانه ای به همین منظور وجود دارد. پس از تست موشکی اخیر ایران فقط آمریکا و نه غربی ها تعدادی از افراد را در لیست تحریم ها قرار گرفتند که ما این مورد را به هیئت برجام گزارش دادیم.
عراقچی گفت: تحریم های جدید اینگونه بود که هر گونه تحریم جدید نقض برجام بوده و و طبق فرمایش مقام معظم رهبری این تحریم ها نقض به شمار می آید و موردی که تا الان بوده قرار دادن چند نفر در لیست تحریم ها است که کمیته نظارت بر برجام این را مشخص خواهد کرد.